Ποιος θα περίμενε ότι στην Αγγλία θα μιλούσαν για συνταγματικό πραξικόπημα και στην Ιταλία οι πρώην εχθροί θα γίνονταν φίλοι;
Κι όμως τα αδιανόητα συνεχίζονται. Ποιος θα περίμενε ότι στην Αγγλία θα μιλούσαν για συνταγματικό πραξικόπημα; Και ποιος θα φανταζόταν ότι στην Ιταλία το Δημοκρατικό Κόμμα θα συνεργαζόταν με το Κίνημα των 5 Αστέρων για τον σχηματισμό κυβέρνησης;
Έχουμε συνηθίσει να αναφερόμαστε στην Αγγλία σαν τη μητέρα του κοινοβουλευτισμού, τη χώρα του μέτρου και της παράδοσης, του σεβασμού στη λειτουργία των θεσμών. Και βρέθηκε ένας δημαγωγός πολιτικός, κάτι ανάμεσα σε Τραμπ και Βαρουφάκη, να γράψει στα παλιά του τα παπούτσια και θεσμούς και παραδόσεις, με το κλασικό επιχείρημα όλων των λαϊκιστών, ότι εκφράζει τη θέληση του λαού απέναντι στις ίντριγκες του Κοινοβουλίου. Δεν είναι ακόμα σαφές αν θα του περάσει. Όποια και αν είναι η τελική κατάληξη, το βέβαιο είναι ότι η πολιτική ζωή στην Αγγλία δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια. Το μαρτυρά το σχίσμα στο Συντηρητικό κόμμα που το απογύμνωσε από κορυφαία μετριοπαθή του στελέχη, δίνοντάς του όλο και περισσότερο τον χαρακτήρα ενός φορέα του αγγλικού εθνικισμού. Το επόμενο βήμα μπορεί να είναι η ανεξαρτοποίηση της Σκωτίας, η διάλυση δηλαδή της Μεγάλης Βρετανίας όπως τη γνωρίζαμε.
Όσο για την Ιταλία, οι πρώην εχθροί έγιναν φίλοι. Το κόμμα των κληρονόμων του Μπερλινγκουέρ, το κόμμα που κατ’ εξοχήν αποτέλεσε τον αντίπαλο του λαϊκισμού, βρέθηκε στην ίδια κυβέρνηση με τον κατ’ εξοχήν εκπρόσωπο του λαϊκισμού. Κι αυτό στο όνομα της αντιμετώπισης ενός υπέρτερου κινδύνου, την άνοδο στην εξουσία μιας σκληρής, ξενοφοβικής και αντιευρωπαϊκής δεξιάς.
Αυτό όμως είναι η πολιτική. Και σε ό,τι μας αφορά επιβάλλει να βγάλουμε ορισμένα συμπεράσματα.
Το πρώτο είναι ίσως χιλιοειπωμένο, παίρνει όμως μια πρόσθετη πιο επικίνδυνη διάσταση, ιδιαίτερα για ένα γεωπολιτικό κράτος όπως η Ελλάδα, κατά την εύστοχη έκφραση του Γιάννη Βούλγαρη. Κι αυτό είναι ότι αν δημουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες τότε μπορεί να κιδυνεύσει όχι μόνο η Δημοκρατία αλλά και η ίδια η κρατική υπόσταση μιας χώρας. Μια Ελλάδα αποκομμένη από το σημερινό πλαίσιο διεθνών συμμαχιών, μια Ελλάδα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να βρεθεί σε δεινή θέση και να απειληθεί η ίδια η ακεραιότητά της.
Το δεύτερο είναι ίσως περισσότερο αμφιλεγόμενο, όχι λιγότερο σημαντικό όμως. Σε ένα πολιτικό περιβάλλον ρευστό λοιπόν, το οποίο χαρακτηρίζεται από πρωτόγνωρες ανατροπές, είναι πάντα ανάγκη να αναζητούνται περιθώρια συνεργασίας και συναίνεσης, ακόμα και μεταξύ ορκισμένων αντιπάλων, για την προστασία μείζονων αγαθών. Η αλήθεια είναι ότι ως ένα βαθμό αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα. Ο τρόπος που αντιμετώπισε το πολιτικό σύστημα τη Χρυσή Αυγή, για παράδειγμα, ήταν ένα εξαιρετικά θετικό φαινόμενο. Κι είναι λάθος του ΣΥΡΙΖΑ που δεν αναγνωρίζει την αποφασιστική στάση της ΝΔ στο θέμα αυτό. Πολύ περισσότερο είναι λάθος να επιχειρεί να την ταυτίσει με την ακροδεξιά. Ανάλογη συναίνεση υπήρξε και σε βασικά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής κι ήταν λάθος ορισμένων στη ΝΔ που μιλούσαν για κίνδυνο ξεπουλήματος αναφερόμενοι στα ελληνοτουρκικά. Όσο για το μακεδονικό, ανεξάρτητα από το ποια είναι η σωστή πολιτική, ασφαλώς πρέπει να προβληματίσει πόσο εύκολο είναι να επικρατήσει διχαστικό κλίμα και να το εκμεταλλευτούν ακραίοι εθνικιστές. Δεν χρειάζεται το παράδειγμα της Αγγλίας για να σκεφτούμε σε τι είδους περιπλοκές μπορούν να μας οδηγήσουν. Η Ελλάδα άλλωστε έχει πληρώσει ακριβά και κατ’ επανάλειψη τον ακραίο εθνικισμό.
Για την ώρα βέβαια αυτό που περισσότερο απασχολεί την κυβέρνηση, δικαιολογημένα, είναι η πορεία της οικονομίας. Αν δεν γίνουν χοντρά λάθη όμως οι πραγματικοί κίνδυνοι για τη χώρα, κι όχι μόνο για την οικονομία, προέρχονται από το διεθνές περιβάλλον. Κι είναι αυτός ο λόγος που πέρα από την πόλωση και τις υπερβολές είναι καλό να μην ξεχνάμε ότι σε βασικά ζητήματα, μετά την περιπέτεια της υπερήφανης διαπραγμάτευσης του 2015, έχει δημιουργηθεί ένα πολύτιμο πλαίσιο συναίνεσης.
11°
