Το Airbnb και οι μπανάνες

Ο αγώνας κατά του Airbnb συνεχίζεται. Οι δραστήριοι αντίπαλοι του πλέον έχουν περάσει σε ανώτερες μορφές πάλης και το πιστοποιείς περπατώντας στους δρόμους του Κουκακίου. Έξω από τις πολυκατοικίες που η Κομαντατούρ υποψιάζεται ότι αποτελούν γιάφκες βραχύβιας μίσθωσης, τα εντελώς ανενόχλητα σπρέι τυπώνουν ευθείες απειλές κατά των ιδιοκτητών, ενώ δείχνουν ότι ο μόνος δρόμος που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι θρασύδειλοι τουρίστες είναι αυτός που τους οδηγεί εκτός συνόρων, με την συνοδεία της λεβέντικης προσταγής «tourists go home». Παράλληλα, οι κεντρικοί τοίχοι της περιοχής έχουν στρωθεί με τη μονότονη ταπετσαρία μίας αφίσας όπου η περήφανη ελληνική μπότα ρίχνει κλωτσιές στους ανθρώπους με τις βαλίτσες και, καθώς κρατάνε τα πονεμένα οπίσθια τους, τους στέλνει εκεί από όπου ήρθαν και ακόμη παραπέρα.

«Γραφικότητές», θα σκεφτούν όσοι δεν γνωρίζουν ότι το επίσημο κράτος περιέργως ταυτίζεται μαζί τους. Σύμφωνα με τα όσα έχουν διαρρεύσει, η φιλελεύθερη κυβέρνηση επιθυμεί να ακολουθήσει τον σχεδιασμό που άφησαν μετέωρο οι κρατιστές προκάτοχοί της και να «αναβαθμίσει τον τουρισμό» βάζοντας ασφυκτικούς περιορισμούς στο Airbnb και τις παρόμοιες πλατφόρμες. Πλέον τα συνεργαζόμενα με αυτές σπίτια θα διατίθενται προς ενοικίαση μόνο για τρεις μήνες, ενώ τα έσοδά τους απαγορεύεται να ξεπεράσουν τα 12.000 ευρώ ετησίως.

Στα ερωτήματα γιατί τρεις μήνες και όχι πεντέμισι και γιατί 12.000 και όχι 15.750 δεν υπάρχουν απαντήσεις, πέρα της εντύπωσης ότι στο Υπουργείο Τουρισμού πρέπει να έχουν πέσει πολλές δουλειές και δεν ευκαιρούν να κάνουν λογαριασμούς και ψύχραιμες σκέψεις. Μόλις χαλαρώσουν, τα όσα έπονται μπορεί να φανούν χρήσιμα.

1. Προφανώς δεν χρειάζονται στατιστικολόγοι για να αποδείξουν την θεαματική συμμετοχή της βραχύβιας μίσθωσης στην αύξηση των τουριστών κατά τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα πάντως με τα επίσημα στοιχεία, το 2018 φιλοξενήθηκαν στις σχετικές μονάδες της Αθήνας 340.000 ταξιδιώτες οι οποίοι ξόδεψαν μόνο για τη διαμονή τους 89,5 εκατομμύρια. Σε περίπτωση που αριθμός τους περιοριστεί στο 1/4 λόγω του υποχρεωτικού τριμήνου, έχει άραγε υπολογιστεί στα σοβαρά η κάλυψη του τεράστιου κενού εσόδων που θα προκύψει στον τουριστικό τομέα; Και όταν λέμε «στα σοβαρά», εννοούμε σοβαρότερα από την άποψη που υποστηρίζει ότι όλοι αυτοί οι οποίοι επιθυμούν να κάνουν φτηνές διακοπές στην Ελλάδα, μόλις ακούσουν ότι κουτσουρεύτηκε το Airbnb, αυτομάτως θα τρέξουν να εγκατασταθούν στα ξενοδοχεία και τις άλλες παραδοσιακές μονάδες φιλοξενίας. Στοιχειώδες κύριε Υπουργέ, αλλά αυτό που τους τραβάει στην χώρα μας είναι οι ομορφιές της, το φτηνό αεροπορικό ταξίδι και η χαμηλού κόστους διαμονή. Αν λείψει η τελευταία, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα αναζητήσουν άλλες ομορφιές, όπου το φτηνό κατάλυμα θα τις κάνει πολύ πιο θελκτικές.

2. Αν υιοθετηθεί η διαδεδομένη, αλλά εκτός πραγματικότητας, άποψη που υποστηρίζει ότι σε περίπτωση κατά την οποία μείνουν εννιά μήνες ξενοίκιαστα τα σπίτια βραχύβιας μίσθωσης τότε οι τουρίστες, ωσάν να μη συμβαίνει τίποτα, θα σπεύσουν να νοικιάσουν δωμάτια στα ξενοδοχεία οδηγώντας τα στην υποχρεωτική ευημερία, γιατί να μην επεκταθεί ο παραλογισμός και σε άλλους κλάδους; Να απαγορευτούν π.χ. τα λεωφορεία για να ανοίξουν οι δουλειές των ταξί (θα το χαρεί και ο Θύμιος), να βγουν εκτός νόμου τα ιδιωτικά ιατρεία για να ρεφάρουν οι μεγάλες κλινικές, να κλείσουν τα στριτφουντάδικα για να κάνει ουρές η πελατεία στα χειμαζόμενα γκουρμέ εστιατόρια κλπ.

3. Ο θρύλος θέλει ότι μόλις θεσμοθετηθεί το ενιάμηνο αργίας των Airbnb μισθώσεων, με μιας θα πέσουν τα ενοίκια, θα βρουν στέγη οι περιπλανώμενοι ντόπιοι και θα ξαναζωντανέψουν οι γειτονιές. Η αλήθεια είναι ότι σε πολλές περιοχές τα ενοίκια ανεβαίνουν επειδή οι μικροϊδιοκτήτες προτιμούν τα ασφαλέστερα κέρδη που συνοδεύουν τις πλατφόρμες. Το ίδιο συμβαίνει και σε σπίτια που δεν έχουν σχέση με το Airbnb, αλλά προκύπτει μεγάλη ζήτηση γιατί εκεί γύρω δημιουργήθηκε Πανεπιστήμιο, περνάει νέος δρόμος, χτίστηκε mall, εγκαταστάθηκε αεροδρόμιο. Φυσικά κανείς δεν σκέφτηκε ότι η λύση βρίσκεται στο γκρέμισμα του Πανεπιστημίου, στην ανατίναξη του δρόμου, στην υποχρέωση του mall να λειτουργεί μέχρι να βγάλει έσοδα 12.000 ευρώ και στο κλείσιμο του αεροδρομίου για εννιά μήνες το χρόνο. Επίσης μία πρόσφατη μελέτη του φαινομένου των αυξήσεων, δείχνει ότι τους τελευταίους 18 μήνες (στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στην «Καθημερινή» της 4ης Αυγούστου), τα ενοίκια έχουν πάρει την ανηφόρα και στο Χαλάνδρι, το Μαρούσι και την Φιλοθέη, όπου ως γνωστόν διατίθενται ελάχιστα σπίτια για βραχύβια μίσθωση, αλλά παρόλα αυτά νοικιάζονται με 18% αύξηση, ενώ στη Γλυφάδα παρατηρείται άνοδος 12%. Με δυο λόγια, το φαινόμενο των αυξήσεων είναι πιο πολύπλοκο από τους ελαφρώς αφελείς υπολογισμούς που το σχετίζει αποκλειστικά το Airbnb. Μπορεί π.χ. να οφείλεται στην στροφή της πλειονότητας των οικογενειών στην ενοικίαση και όχι στην αγορά, στην βελτίωση του οικονομικού κλίματος που επιτρέπει στους ιδιοκτήτες να επιδιώκουν την αναπλήρωση της χασούρας των προηγούμενων χρόνων, στο κλίμα αισιοδοξίας για την εκλογίκευση της φορολόγησης κλπ. Όποιος ζει με τη ψευδαίσθηση ότι με επιπόλαια μέτρα και παρεμβάσεις γραμμένες στο γόνατο θα λύσει το πρόβλημα της στέγασης απλώς αποφασίζοντας τη μαζική διαγραφή από τις πλατφόρμες τύπου Airbnb και περιμένοντας ότι αυτομάτως θα εμφανιστούν ως εκ θαύματος σπίτια που θα διατεθούν μπιτ παρά, προφανώς υπολογίζει χωρίς τον ξενοδόχο.

4. Υπάρχει μία παράμετρος την οποία το επίσημο κράτος κάνει ότι δεν βλέπει. Η σχέση ιδιοκτήτη-ενοικιαστή δεν αποτελεί στερεότυπο, δηλαδή δεν περιλαμβάνει από τη μία πλευρά έναν κερδοσκόπο που θέλει να βγάλει από τη μύγα ξύγκι και από την άλλη ένα μεροκαματιάρη που απλώς επιθυμεί να βάλει ένα κεραμίδι πάνω απ’ το κεφάλι του. Πολλές φορές μεροκαματιάρης είναι και ο πρώτος, ο οποίος διαθέτει ένα σπίτι προς ενοικίαση για να συμπληρώσει το εισόδημά του και μετά από λίγο δεν εισπράττει το συμφωνηθέν αντίτιμο, βρίσκεται αντιμέτωπος με απλήρωτους λογαριασμούς και φθορές κακής χρήσης που υποβαθμίζουν την περιουσία του. Το κράτος, το οποίο με ευκολία συνηθίζει να κάνει «ρυθμίσεις», δεν δείχνει διατεθειμένο να αναλάβει πρωτοβουλίες που αφορούν και στα δύο μέλη της σχέσης ιδιοκτήτη-ενοικιαστή. Θεωρεί ότι το ένα είναι ύποπτο πλουτισμού και έχει υποχρεώσεις, ενώ το άλλο αποτελεί τοτέμ με δικαιώματα. Όσο λειτουργεί τόσο άπραγο και επομένως μεροληπτικό, θα στέλνει με μαθηματική ακρίβεια τον ιδιοκτήτη στο Airbnb γιατί εκεί η επένδυση είναι πιο ασφαλής και πιο αποδοτική. Θα προτιμήσει να έχει ένα σπίτι που το νοικιάζει έστω για τρεις μήνες αλλά εισπράττει τα συμφωνηθέντα ενώ διατηρεί τον έλεγχο του, από να το παραδώσει για πολύ περισσότερο χρόνο σε κάποιον που θα το κακομεταχειριστεί, θα τον φεσώσει και θα τον οδηγήσει σε περιπέτειες.

5. Εντελώς εκτός πραγματικότητας είναι και η άποψη που συνοδεύει την αναγκαιότητα περιορισμού των Airbnb μισθώσεών με το «ξαναζωντάνεμα της γειτονιάς». Συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο και το παράδειγμα έρχεται πάλι από το Κουκάκι. Η γειτονιά κατέρρεε για χρόνια. Τα μαγαζιά έκλειναν, οι δρόμοι ερήμωναν, οι επιχειρήσεις απομακρύνονταν, οι κάτοικοι αναζητούσαν ματαίως απασχόληση στα πέριξ, τα σπίτια μετατρεπόταν σε ερείπια. Όμως μία σημερινή βόλτα θα επιβεβαιώσει την εντελώς αντίθετη εικόνα. Κυρίως λόγω της βραχύβιας μίσθωσης, τα ερείπια έχουν δώσει την θέση τους σε συνήθως καλόγουστες αναπαλαιώσεις, τα ρολά μετά από χρόνια τραβιούνται προς τα πάνω, φυτρώνουν εναλλακτικές επιχειρήσεις, κυκλοφορεί κόσμος, δημιουργούνται εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας. Παράδεισος; Όχι βέβαια! Σίγουρα όμως δεν πρόκειται για κόλαση. Σε σύγκριση με το σκοτεινό πρόσφατο παρελθόν έχει ανοίξει μια χαραμάδα. Προσπαθούν να την κλείσουν όλοι αυτοί οι οποίοι μιλούν για την «επαναφορά της γειτονιάς», μιας γειτονιάς που ολημερίς πληγώνουν με το μίσος των απειλών, της βρωμιάς και του ακραίου ρατσισμού απέναντι σε οτιδήποτε δεν τους μοιάζει, στην συγκεκριμένη περίπτωση εναντίον των τουριστών.

6. Οι παράπλευρες δραστηριότητες που αναπτύσσονται γύρω από το Airbnb, έχουν άμεσα οικονομικά αποτελέσματα. Χιλιάδες εργαζόμενοι απασχολούνται σε εκατοντάδες μικρές επιχειρήσεις. Από καθαριστήρια σε συνεργεία οικοδομικών εργασιών και από φούρνους σε γραφεία διοργάνωσης εκδρομών. Ο περιορισμός της πλατφόρμας θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια στην άνοδο της ανεργίας και το κράτος θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση αντί να εισπράττει από εισφορές και φορολόγηση, να ξοδεύει για επιδόματα. Έχει άραγε υπολογιστεί στα σοβαρά το συγκεκριμένο κόστος; Υπάρχει κάποιο σχέδιο αντιμετώπισης της αναπόφευκτης μεγάλης τρύπας που θα δημιουργήσει η υλοποίηση των σχεδίων για περιορισμό των βραχύβιων μισθώσεών;

7. Μία ιστορία από το παρελθόν: Στη δεκαετία του ‘70, εκεί γύρω στη χούντα, πάρθηκαν σημαντικές πρωτοβουλίες κατά του φαινομένου της μεγάλης μπανάνας. Στόχος ήταν να προωθηθεί η ντόπια παραγωγή, να ζωντανέψουν τα χωράφια, να έχει η φτωχολογιά φτηνή πρόσβαση σε ένα εξωτικό φρούτο. Έτσι απαγορεύτηκαν οι εισαγωγές μπανανών τις οποίες πλέον βλέπαμε μεγάλες και λαχταριστές μόνο στον κινηματογράφο. Τη θέση τους πήραν κάτι μικροσκοπικά σκληρά και άνοστα κίτρινα πραγματάκια ελληνικής εσοδείας, τα οποία ανήκαν στη κατηγορία «μπανάνα» μόνο και μόνο γιατί έτσι είχε αποφασίσει ο νομοθέτης.

Ο διωγμός της κανονικής μπανάνας ήταν ανάλογος του κομμουνιστικού κινδύνου. Όποιος αντιστασιακός υπέκυπτε στις ξενόφερτες συνήθειες και προσπαθούσε να περάσει από τα σύνορα κάνα τσαμπί Τσικίτα, έβλεπε τα επιφορτισμένα με την τήρηση της τάξεως τελωνειακά όργανα να τις συλλαμβάνουν και μετά τις παραδίδουν σε ειδικά φορτηγά για εκτέλεση! Τα είχαν νοικιάσει επί τούτου, δηλαδή έπρεπε να συνθλίβουν τις εισερχόμενες μπανάνες με τις βαριές ρόδες τους, μετατρέποντας τις σε ένα δυσάρεστο πολτό που βρωμούσε εξάτμιση και άσφαλτο.

Παρόλα αυτά, οι ελληνικές «μπανάνες» εξακολουθούσαν να μην βελτιώνονται, να παραμένουν απούλητες στα ράφια και εν τέλει να μην αναζωογονηθεί εξαιτίας τους η αγροτιά μας.

Ήταν μια άγαρμπη προσπάθεια να αγνοηθούν οι νόμοι της προσφοράς και της ζήτησης και απ’ ό,τι φαίνεται δεν ήταν η τελευταία.