Η ιατροποίηση της διάχυτης δυστυχίας του πολιτισμού μας

Σύμφωνα με την προσωπική μου στατιστική (είμαι νοσοκομειακός γιατρός ξεκαθαρίζω) επτά στους δέκα ασθενείς (70%) που παραπέμπονται σήμερα για εξέταση σε καρδιολογικά εξωτερικά ιατρεία δηλώνουν ασαφή και άτυπα ενοχλήματα που αποδεικνύεται ότι (στις περισσότερες περιπτώσεις) δεν έχουν κανένα σοβαρό οργανικό υπόβαθρο. Φαίνεται ότι οι περισσότεροι κλινικοί γιατροί δεν απασχολούνται καθόλου σήμερα με λεπτομερή λήψη ιστορικού και ενδελεχή κλινική εξέταση αλλά συνταγογραφούν απευθείας σωρεία (συχνά αχρήστων) διαγνωστικών εξετάσεων.

Σπάνια να συναντήσει κάνεις εξεταζόμενο ο οποίος να μη συσχετίζει αυτό που του συμβαίνει με στρες, άγχος, οικονομική πίεση, προσωπικά και οικογενειακά προβλήματα. Ενώ μάλιστα το ιστορικό και τα κλινικά ευρήματα συνηγορούν -αρκετά συχνά- σε ψυχικής βάσης πρόβλημα οι εξεταζόμενοι φοβούνται να έρθουν σε επαφή με έναν προβληματικό ψυχισμό και προτιμούν μια οργανική διάγνωση, την οποία νομίζουν ότι μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα.

Σπάνια να συναντήσεις εξεταζόμενο που στην εποχή μας να μη νιώθει θλίψη, πίεση και δυστυχία. 

Σπάνια να συναντήσεις εξεταζόμενο που στην εποχή μας να μη νιώθει θλίψη, πίεση και δυστυχία. Μάλιστα οι περισσότεροι συνάδελφοι κλινικοί γιατροί έχουν τάση ιατροποίησης της διάχυτης δυστυχίας και παραπέμπουν στον ψυχίατρο για περαιτέρω φροντίδα και αντιμετώπιση. Και οι ψυχίατροι αυτονόητα ψυχιατροποιούν τη δυστυχία της εποχής και -σχεδόν πάντοτε- χορηγούν αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά τα οποία μπορεί μεν να περιορίζουν την κατάθλιψη και το άγχος αλλά δεν φαίνεται να θεραπεύουν την τάση όλων μας σήμερα για συσσώρευση περισσότερης μιζέριας. Η θλίψη δεν σημαίνει πάντα κατάθλιψη, όπως και κάθε εκδήλωση χαράς δεν αποτελεί ασφαλή διάγνωση εσωτερικής γαλήνης και εσωτερικής ισορροπίας. 

Η ιατρική ασχολείται σήμερα πολύ περισσότερο με τους ασυμπτωματικούς - κλινικά υγιείς και πολύ λιγότερο με όσους έχουν πραγματικά προβλήματα υγείας. Στη βάση του ευδαιμονισμού της εποχής μας προέκυψε και η μανία με την έννοια της μαζικής πρόληψης και γεννήθηκε η έννοια του τσεκάπ και τα κέντρα υποτιθέμενης προληπτικής εξέτασης επί παντός επιστητού (τα περίφημα τσεκαπάδικα). Παρά τα τσεκαπάδικα σπάνια μαθαίνει κανείς με απόλυτη ακρίβεια από τι και πότε πρόκειται να αποθάνει. 

Η ιατρική να λύσει το ζήτημα της ευτυχίας της ανθρωπότητας (η πλειοψηφία παραμένει όμως αναμφίβολα δυστυχής και θλιμμένη) μέσα από ψυχοφάρμακα και την ψυχιατροποίηση των εννοιών δυστυχία και ευτυχία.

Επίσης καλείται η ιατρική να λύσει το ζήτημα της ευτυχίας της ανθρωπότητας (η πλειοψηφία παραμένει όμως αναμφίβολα δυστυχής και θλιμμένη) μέσα από ψυχοφάρμακα και την ψυχιατροποίηση των εννοιών δυστυχία και ευτυχία. Η σύγχρονη ιατρική ασχολείται περισσότερο με τον προσδιορισμό της τιμής της χοληστερίνης σε νέα και κλινικά υγιή ατόμα και (υποκριτικά) λιγότερο με τα πλέον ουσιώδη ζητήματα υγείας που είναι το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, το χρόνιο στρες και η σχέση του με την ανεργία των νέων, η αύξηση της ψαλίδας των κοινωνικών ανισοτήτων, η φροντίδα των υπερηλίκων σε μια κοινωνία (δυτική κοινωνία) που γερνάει και κυριαρχεί σταδιακά το ηλικιακό γκρουπ άνω των 65 ετών.

Είναι ενδιαφέρον ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, όλα τα παραπάνω ουσιώδη (κοινωνικά τροποποιήσιμα προβλήματα) αποτελούν τα συχνότερα αίτια θνητότητας στον δυτικό κόσμο. Αν δεν αλλάξει ο τρόπος ζωής και η κοινωνία μας τα φάρμακα και οι ιατρικές παρεμβάσεις -από μόνα τους- δυστυχώς δεν μπορούν να σώσουν τον άνθρωπο της εποχής μας. 

Τελευταία τα τσεκαπάδικα έχουν «βιταμινοποιήσει» τη σύγχρονη ζωή με τη μαζική προαγωγή εξετάσεων προσδιορισμού βιταμινών στο αίμα και ακόλουθη χορήγηση βιταμινών και συμπληρωμάτων διατροφής (βλέπε την τρέχουσα παρανοϊκή μαζικοποίηση του προσδιορισμού της βιταμίνης D), ενώ οι μεγάλες κλινικές μελέτες δεν δείχνουν κάποια αξιοσημείωτη κλινική βοήθεια στον μέσο ενήλικα ο οποίος διατρέφεται κανονικά. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις ενηλίκων, χωρίς συμπτώματα, ο προσδιορισμός της βιταμίνης D αποβαίνει κλινικά χρήσιμος. Και βέβαια η «βιταμινοποίηση» της ζωής γίνεται αντιληπτή μόλις κανείς μπει σε ένα φαρμακείο, τα φαρμακεία κατακλύζονται από κάθε λογής καλαίσθητες συσκευασίες συμπληρωμάτων, βιταμινών και ωμέγα-λιπαρών.

Ο Βρετανός γιατρός Michael Fitzpatrick έχει εκθέσει παλαιότερα τις απόψεις του για την παθολογική ιατροποίηση της ζωής και της κοινωνίας στο πολύ δημοφιλές (αιρετικό για τη συντηρητική άποψη) βιβλίο του με τίτλο A tyranny of health που κυκλοφορεί και στα ελληνικά (Η τυραννία της υγείας, εκδόσεις Πολύτροπον). Και οι δικές μου απόψεις σε όσα προαναφέρθηκαν έχουν αναπτυχθεί πλήρως στα βιβλία μου με τίτλο Η ασθένεια της Υγείας (2010) και Το διακόνημα και το Χειροτέχνημα (2018) που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Παπαζήση.