Η εποχή των κλόουν

Στο ραδιοφωνικό αριστούργημα του Ντάγκλας Άνταμς «Γυρίστε τον Γαλαξία με Οτο Στοπ» (που έγινε μια αριστουργηματική σειρά βιβλίων, μια συμπαθητική ταινία, τηλεοπτική σειρά κλπ) o εγωπαθής, ανεύθυνος, ημίτρελος Ζάφοντ Μπίμπλμπροξ γίνεται πρόεδρος του Γαλαξία. Το ότι ο Ζάφοντ είναι ένας αφηνιασμένος κλόουν όχι μόνο δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά είναι μάλλον προσόν κάθως «ο Πρόεδρος του Γαλαξία δεν έχει καμία πραγματική εξουσία και ο ρόλος του είναι να τραβάει την προσοχή από αυτούς που την έχουν».

Η σειρά μεταδόθηκε από το ραδιόφωνο το 1978 και 41 χρόνια μετά το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχει για πρωθυπουργό κάποιον που παρότι σωματικά υστερεί (δεν έχει ούτε δεύτερο κεφάλι ούτε τρίτο χέρι), πνευματικά δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τον ήρωα του Άνταμς.

Ο Μπόρις ο Τζόνσον, ο νέος αρχηγός του συντηρητικού κόμματος και άρα νέος πρωθυπουργός του Ηνωμένου του Βασιλείου, είναι ένας εγωπαθής, ανεύθυνος κλόουν του οποίου η μούρη κοντράρεται με τα λόγια που βγαίνουν από το στόμα του για το τι βγάζει το περισσότερο γέλιο. Δυστυχώς, σε αντίθεση με τον Ζάφοντ, έχει εξουσία και φαίνεται διατεθειμένος να τη χρησιμοποιήσει προκειμένου να ικανοποιήσει τις πιο ψεκασμένες εκδοχές του βρετανικού λαϊκισμού αλλά και – κυρίως - όλους τους πονηρούς συνανθρώπους του που θα έβλεπαν με πολύ καλό μάτι το Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς συμμάχους απέναντι στις ορέξεις τους (η οποία συνήθως ανοίγει με ένα ποτηράκι βότκα).

Ο λαϊκισμός, η καταστροφική ανοησία και οι σκοτεινοί σύμμαχοι του Μπόρις του Τζόνσον δεν με κάνουν να απορώ ιδιαιτέρως. Οι κακομαθημένοι και καλοζωισμένοι κάτοικοι της Δύσης κάνουν ό,τι κάνουν συνήθως οι κακομαθημένοι: απαιτούν τα πάντα χωρίς να θέλουν να δώσουν τίποτα και οι λαϊκιστές είναι οι μόνοι που τους υπόσχονται να κάνουν την απαίτηση τους πραγματικότητα. Προκειμένου να τους παρασύρουν τους φλομώνουν στην ανοησία ή οποία στο τέλος θα αποδειχτεί καταστροφική για αυτούς που την πίστεψαν, αλλά πολύ επωφελής για κάποιους πιο πονηρούς. Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι καινούργιο.

Αυτό που είναι καινούργιο και αξιοπερίεργο είναι ότι πια οι φορείς του λαϊκισμού και των καταστροφικών ανοησιών που τον συνοδεύουν, μοιάζουν όλο και περισσότερο με εργαζόμενους σε τσίρκο. Και όχι με θηριοδαμαστές ή ακροβάτες, αλλά με κλόουν. Αυτό που είναι καινούργιο δεν είναι το ότι οι ψηφοφόροι μεγάλων χωρών υποκύπτουν στις ανοησίες των λαϊκιστών απατεώνων, αλλά το γιατί επιλέγουν λαϊκιστές απατεώνες που μοιάζουν βγαλμένοι μέσα από κάστινγκ για ριμέικ του «Ο Ηλίθιος και ο Πανηλίθιος». Το ότι επιλέγουν ανθρώπους που όχι απλώς είναι απατέωνες ή ψεύτες, αλλά ανθρωπους που είναι τόσο γελοίοι ώστε μια κόκκινη στρογγυλή μύτη ενδεχομένως να τους έκανε να δείχνουν κάπως πιο σοβαροί. Το ότι δεν ουρλιάζουν από τρόμο στην ιδέα ότι ένα κόμματι της τύχης της χώρας τους βρίσκεται στα χέρια κάποιου σαν κι αυτόν:

Πρώτα ήταν ο Τραμπ, τώρα είναι ο Τζόνσον και νομίζω πως δεν θα αργήσει η ώρα που ο ηγέτης μιας μεγάλης χώρας θα εμφανίζεται κανονικά βαμμένος ως κλόουν ή θα κάνει τις ομιλίες του πάνω σε ξυλοπόδαρα ενώ θα κάνει ζογκλερικά με πορτοκάλια. Δεν θα αργήσει η ώρα που οι εκλογές σε μια μεγάλη χώρα θα κερδηθούν από κάποιον που θα κατέβει με το σύνθημα «Είμαι ηλίθιος αλλά είμαι ο δικός σας ηλίθιος».

Προφανώς η πρωθυπουργία του Τζόνσον δεν είναι προϊόν λαϊκής ψήφου αλλά αυτό δεν αλλάζει κάτι. Οι εσωκομματικές ψηφοφορίες πάντοτε λαμβάνουν υπόψιν την εκλογική πελατεία η οποία στις ευρωεκλογές στο μεγάλο νησί έδωσε, με διαφορά, την πρώτη θέση στον συνοδοιπόρο και ομοκρετίνο του Τζόνσον, τον Νάιτζελ τον Φάραντζ. 

Ομολογώ ότι δεν μπορώ να βρω μια ικανοποιητική εξέλιξη για την κλοουνοποίηση των ηγεσιών της Δύσης. Ίσως να φταίει η αποβλάκωση ενός σημαντικού αριθμού ψηφοφόρων (το από- μπαίνει γιατί μιλάμε για ανθρώπους που έτσι κι αλλιώς δεν ήταν διάνοιες). Ίσως να φταίει η κακομαθησιά των πολλών δεκαετιών ειρηνικής ευημερίας που όσοι την απόλαυσαν τη θεωρούν δεδομένη. ‘Ισως να φταίει ο φόβος της συνειδητοποίησης πως υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι στον πλανήτη που θέλουν κι αυτοί κομμάτι από την πίτα και η προσπάθεια να εξορκιστεί με το γέλιο.   

Όποια κι αν είναι η αιτία, η ουσία είναι ότι φαίνεται πως το να είσαι απροκάλυπτα γελοίος όχι μόνο δεν είναι εμπόδιο για μια φιλόδοξη πολιτική καριέρα, αλλά μοιάζει να γίνεται προαπαιτούμενο για την επιτυχία. Ίσως επειδή η μερίδα του πληθυσμού που δεν πιστεύει ότι το αναμμένο μάτι της κουζίνας καίει και επιμένει να ακουμπήσει το χέρι του για να το διαπιστώσει συνεχώς αυξάνεται και μόνο κάποιοι κρετίνοι μπορούν, χωρίς δισταγμό, να ηγηθούν μιας τέτοιας προσπάθειας. Και μπράβο τους.