Από την αρχαιότητα οι θυσίες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην κοινωνική ζωή των λαών. Συχνά η θυσία κάποιου εξαίσιου θύματος ήταν προϋπόθεση για να αρχίσει κάτι σημαντικό ή για την μετάβαση από μια ορισμένη κατάσταση σε κάποια άλλη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η θυσία της Ιφιγένειας στην Αυλίδα και η θυσία του Αβραάμ, η οποία τον ανέδειξε ως παραδειγματικό πατριάρχη.
Στην αρχαία ελληνική θρησκεία η θυσία του ζώου που θα προσφερθεί στους θεούς προϋποθέτει δύο πράξεις: τον εξαγνισμό και τον σφαγιασμό. Το θύμα της θυσίας θα έπρεπε να είναι καθαρό, πανέμορφο, ακιλήδωτο, άξιο να προσφερθεί στον θεό. Το παραμικρό ελάττωμα ή σημάδι του ζώου αποτελούσε ένδειξη μιαρότητας με αποτέλεσμα να θεωρείται ακατάλληλο για θυσία.
Όμως υπήρξαν και θυσίες άσπιλων ανθρώπων, οι οποίοι με την παρουσία και το έργο τους ήταν αδύνατον να γίνουν αποδεκτοί, ούτε καν ανεκτοί από την κοινότητα και εκείνους που την εκπροσωπούσαν. Οι ιδέες τους αμφισβητούσαν ριζικά την πολιτισμική κατάσταση και τα επικρατούντα συστήματα πίστης και συνεπώς ενοχλούσαν την αυτάρεσκη εξουσία και τον υποκριτικό και επιφανειακό τρόπο σκέψης της κοινότητας. Οι μεγάλες προσωπικότητες που σημάδεψαν την ιστορία του πνεύματος και άλλαξαν την οπτική μας για τον κόσμο υπήρξαν ιδιαίτερα ενοχλητικοί άνθρωποι για την αυταρχική και ταυτόχρονα αυτάρεσκη καθεστηκυΐα τάξη και γι’ αυτό περιθωριοποιούνταν, διώκονταν, εξορίζονταν ή και θανατώνονταν.
Οι μεγάλες καμπές στην ιστορία των ιδεών συχνά σηματοδοτήθηκαν από τη θυσία ορισμένων προσώπων, που έθεσαν τον εαυτό τους στην υπηρεσία της αλήθειας, της αγάπης, της αδελφοσύνης. Οι περιπτώσεις του Σωκράτη και του Ιησού είναι χαρακτηριστικές. Τους λοιδόρησαν, τους εξευτέλισαν, τους καταδίκασαν σε θάνατο και τέλος τους εκτέλεσαν. Η θυσία τους, ουσιαστικά αυτοθυσία, αποτέλεσε προϋπόθεση για να υιοθετηθούν οι απόψεις τους και να επικρατήσουν πάνω στις ιδέες εκείνων που τους εξόντωσαν. Θανατώθηκαν στη θέση θεών, υποστηρίζοντας τον νόμο του πατέρα (πατρικό Υπερεγώ), που απαιτεί την ισονομία και την αλήθεια. Αυτά τα πρόσωπα έγιναν η φωνή του ανθρώπου, ο οποίος επιθυμεί ο κόσμος να κινηθεί προς τα εμπρός· να σηκώσει το πρόσωπό του από την λάσπη και να κοιτάξει προς τον ουρανό. Έστω και πεθαίνοντας.
Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι οι ιδέες του Σωκράτη και του Ιησού, που πέθαναν περιφρονημένοι και απόβλητοι, αλλά περήφανοι που εκπλήρωσαν την αποστολή τους, έβαλαν τις βάσεις του δυτικού πολιτισμού.
Όμως και στη σύγχρονη ιστορία, σε χώρες που κυριάρχησε η αδικία, η μισαλλοδοξία, η τοξική παθητικότητα μπροστά στο κακό, ήταν νομοτελειακό κάποιος να ξεχωρίζει από το πλήθος και σαν προφήτης του λαού του προτείνει τον εαυτό του να θυσιαστεί, ώστε να νικηθεί το κακό, το άδικο, το μίσος. Το παράδειγμα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ φωτίζει όχι μόνο στους Αμερικανούς αφρικανικής προέλευσης, αλλά κάθε δημοκράτη στις ΗΠΑ και σε όλον τον κόσμο.
Στην Ελλάδα η θυσία του Γρηγόρη Λαμπράκη έγινε η αφετηρία μιας μακράς πορείας για τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Η δολοφονία του από παρακρατικούς συνέβαλε αποφασιστικά στο να αποκαλυφθεί ότι βασικοί κρατικοί θεσμοί είχαν διαβρωθεί από φασιστικά στοιχεία και το δίκαιο να γύρει προς την πλευρά αυτών που είχαν αγνοηθεί και ταλαιπωρηθεί. Ο Λαμπράκης δεν αγωνίστηκε μόνο για την αριστερά, αλλά για την ειρήνη και τη συναδέλφωση στη χώρα μας και στην Ευρώπη. Αρκετοί δεξιοί και κεντρώοι το αντιλήφθηκαν πίκρα στα χρόνια της χούντας, όταν ο φασισμός έπληξε και εκείνους κι όχι μόνον τους αριστερούς.
Πέρασαν δεκαετίες και η περίοδος της μεταπολίτευσης τέλειωσε με το ναυάγιο της μακρόχρονης κρίσης. Οι τραυματισμένοι, οι περιφρονημένοι, οι αποπροσανατολισμένοι άνθρωποι γαντζώνονται σε δημαγωγούς, σε «σωτήρες», σε «επαναστάτες», σε «οραματιστές» ελπίζοντας στη διάσωσή τους. Οι αγύρτες ιδεών πάντα ψαρεύουν σε θολά νερά. Η Χρυσή Αυγή, η οποία πριν αρκετά χρόνια θεωρούνταν περιθωριακή νεοναζιστική οργάνωση, την περίοδο της κρίσης, εκμεταλλευόμενη την οργή των Ελλήνων για το μεταπολιτευτικό πολιτικό σύστημα και τους πολιτικούς που έστειλαν τη χώρα στο χάος, αναδείχτηκε σημαντική κοινοβουλευτική δύναμη, με μεγάλη απήχηση σε ορισμένα τμήματα του πληθυσμού. Η εμφανής εξτρεμιστική φιλοναζιστική βία καλυπτόταν κάτω από τα ιδεολογικά σχήματα του εθνικισμού, του αντικομμουνισμού, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού.
Ο αστικός μύθος ότι η Χρυσή Αυγή βοηθούσε ανυπεράσπιστους ηλικιωμένους από βίαιους μετανάστες συνέβαλε στην ανοχή των πολιτών έναντι της βίας που ασκούσε και τον ρατσιστικό λόγο που άρθρωνε, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί ένας κακοήθης πολιτικός μιθραδιτισμός
Τα στελέχη αυτής της οργάνωσης άσκησαν βία σε βουλευτές, ασχημονούσαν στο κοινοβούλιο, κακοποιούσαν μετανάστες και τρομοκρατούσαν τους πολίτες που εναντιώνονταν στη βαρβαρότητα. Έμοιαζε η βία τους να γίνεται ανεκτή, αν όχι αποδεκτή και οι αντιπαραθέσεις στις μεθόδους τους από δημοκρατικούς πολίτες αποδεικνύονταν αναποτελεσματικές. Το παράδοξο ήταν ότι αρκετοί συμπολίτες μας εκλάμβάναν την\ βία της Χρυσής Αυγής ως ανδρεία, ως γενναιότητα, και όχι ως τραμπουκισμό.
Ο αστικός μύθος ότι η Χρυσή Αυγή βοηθούσε ανυπεράσπιστους ηλικιωμένους και γυναίκες από βίαιους μετανάστες συνέβαλε στην ανοχή των πολιτών έναντι της βίας που ασκούσε και τον ρατσιστικό λόγο που άρθρωνε, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί ένας κακοήθης πολιτικός μιθραδιτισμός. Τι και αν χτυπούσαν τους αντιπάλους τους, τι και αν σκότωναν απελπισμένους μετανάστες, τι και αν εδίωκαν τους Ρομά και προπηλάκιζαν ή φίμωναν καθηγητές σε λύκεια και σε πανεπιστήμια, τα δημοκρατικά αντανακλαστικά είχαν μειωθεί παθολογικά. Λες και αυτή η οργάνωση ξαφνικά απέκτησε μια δύναμη, με την οποία γήτευε τη διοίκηση, την αστυνομία, τις γειτονιές. Σιγά σιγά η χώρα έμοιαζε να έχει ναρκωθεί και οι πολίτες να μην αντιλαμβάνονται ότι μέσα από τα αυγά έβγαιναν συνέχεια φίδια.
Το τέρας του φασισμού γιγαντώνονταν συνεχώς ανεμπόδιστα και τρομοκρατούσε τον κόσμο στους δρόμους των πόλεων και των χωριών. Όμως ένα βράδυ ένας νέος άνδρας, μόνος του, αποφάσισε να το αντιμετωπίσει με το σώμα και την ψυχή του. Χωρίς να το γνωρίζει ξεχώρισε από το πλήθος, έγινε ο άσπιλος εκλεκτός που ανεβαίνει στο θυσιαστήριο για να σφαγιαστεί, ώστε να λυτρωθεί ένας ολόκληρος λαός από το τέρας.
Το μαχαίρι του φονιά κρύφτηκε στο σκοτάδι και έπεσε επανειλημμένα στο σώμα του Παύλου Φύσσα που κατέρρευσε. Το ματωμένο σώμα, η ματωμένη ψυχή του ήταν η προσφορά του σε όλους μας, όσους είπαμε ποτέ πια φασισμός, ποτέ πια να μη χυθεί αίμα αδελφών στη χώρα μας.
Καθώς περνούσαν οι μέρες έγινε φανερό ότι η δολοφονία του Π. Φύσσα λειτούργησε ως θυσία, η οποία απομάγευσε τον τόπο μας και αποκάλυψε το έγκλημα που γίνονταν καθημερινά. Όταν χύθηκε το αίμα του αθώου φανερώθηκε το αποτρόπαιο πρόσωπο του φιλοναζιστικού μορφώματος και αφυπνίστηκαν το κράτος και οι προστατευτικοί για την ασφάλεια των πολιτών μηχανισμοί του. Τότε μόλις άρχισαν όλοι να αντιλαμβάνονται ότι η κοινωνία και ο καθένας μας ότι ζούσαμε κάτω από μια αβάσταχτη απειλή.
Προχθές κατά την απολογία του ο φονιάς του Π. Φύσσα είπε: «Εχει γίνει μια απλή ανθρωποκτονία και το έκαναν...». Αυτή η δήλωση που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των παραγόντων της δίκης και του Τύπου θεωρώ ότι αποκαλύπτει κάτι πιο σημαντικό από αυτό που σε πρώτο επίπεδο υποδηλώνει.
Σε αυτή τη φράση υπάρχουν δύο σημαίνοντα τα οποία θα πρέπει να μας απασχολήσουν. Το ένα αφορά τις λέξεις «μια απλή ανθρωποκτονία» και το δεύτερο τις δυο λέξεις που ακολουθήθηκαν από τα αποσιωποιητικά «το έκαναν...».
Όταν ο Ρουπακιάς εκφέρει τις λέξεις «... μια απλή ανθρωποκτονία...» εξεγειρόμαστε για τον κυνισμό, όπως έκανε και η πρόεδρος του δικαστηρίου, η οποία τον ανάγκασε να ζητήσει συγνώμη. Φανταζόμαστε ότι ίσως ο αυτουργός του εγκλήματος μοιάζει να επιθυμεί να μείνει το έγκλημά του στις συνειδήσεις όλων μας ως «μια απλή ανθρωποκτονία» δηλαδή όχι κάτι φοβερό, αλλά ένα απλό πράγμα. Ίσως δεν μπορεί να αντιληφθεί, ότι ο φόνος οποιουδήποτε άνθρωπου είναι ταυτόχρονα μια βία που ασκείται στα σώματα όλων μας, σε όλη την κοινότητα.
Όμως πέρα από αυτό, ο αυτουργός συνεχίζει και λέει «...το έκαναν…» χωρίς να προσδιορίζει τι «το έκαναν». Δεν μπορεί να βρει τη σωστή λέξη; Κάτι τον εμποδίζει να διευκρινίσει τι έκαναν, τι άλλαξε στην «μια απλή ανθρωποκτονία»; Ίσως να αντελήφθη ότι έγινε αυτουργός ενός εγκλήματος, πιο σημαντικού από έναν «απλό φόνο». Όντως δεν ήταν μια «απλή» ανθρωποκτονία για κτηματικές διάφορες, για ξεκαθάρισμα λογαριασμών, για λόγους ερωτικού πάθους, ακόμα μια πολιτική δολοφονία. Υπάρχουν κάποιοι φόνοι που αναδεικνύονται σε κάτι πολύ πιο σημαντικό από το φόνο που εξαφανίζει μια ανθρώπινη ύπαρξη. Υπάρχουν κάποιοι φόνοι που, μαζί με αυτόν που πεθαίνει, θυσιάζεται συμβολικά ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας, που ζητάει να ζήσει σύμφωνα με το δίκαιο και εναντιώνεται σε κάθε τυραννία. Ο Λούθερ Μάρτιν Κινγκ, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο Παύλος Φύσσας εκπροσώπησαν αυτό το τμήμα της κοινωνίας.
Χάρη στη θυσία του Παύλου ο ελληνικός λαός αντιλήφθηκε ότι δεν θέλει να ξαναβάψει τα χέρια του με αίμα, δεν επιθυμεί να έχει εκπροσώπους με χέρια ματωμένα
Χάρη στη θυσία του Παύλου ο ελληνικός λαός αντιλήφθηκε ότι δεν θέλει να ξαναβάψει τα χέρια του με αίμα, δεν επιθυμεί να έχει εκπροσώπους με χέρια ματωμένα, όπως συνέβη στον εμφύλιο. Αυτό που για αρκετά χρόνια δεν κατάφεραν το κράτος με τις δομές του, τα κόμματα, οι θεσμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, η εκκλησία, άρχισε να γίνεται εφικτό μετά τη θυσία του Παύλου. Με αυτή τη θυσία θεωρώ ότι συνδέεται και η πρόσφατη η εκλογική ήττα της Χρυσής Αυγής, αλλά και η παρούσα διαδικασία αποσύνθεσής της. Ίσως το αίμα του Παύλου που χύθηκε θύμισε σε πολλούς, που κατά το παρελθόν κρυφά ή φανερά υποστήριξαν την Χρυσή Αυγή, ότι είναι άνθρωποι και δεν έχουν κανένα λόγο να σμίξουν με αγέλες σαρκοβόρων που κατασπαράζουν οτιδήποτε διαφορετικό. Αρκετά κράτησε η απο-ανθρωποποίηση που οδηγεί στη βαρβαρότητα.
Μετά τη συρρίκνωση της φιλοναζιστικής οργάνωσης, η χώρα ξαναβρίσκει την τιμή της, το πολιτικό πεδίο σε κάποιο βαθμό έχασε τη βαρβαρότητα κι αυτό αναμφίβολα το χρωστάει στον νεαρό μουσικό που τραγουδούσε για τη μάχη που πρέπει να δώσουμε απέναντι στον φόβο. Αντιμετώπισε νύχτα μόνος τους μακελάρηδες των αδυνάτων και με το αίμα του εξαφάνισε τα φαντάσματα που έμοιαζαν ανίκητα, τα είδωλα των μισανθρώπων που καλούσαν τα πλήθη να τα μιμηθούν. Η μέρα που ξημέρωσε μετά τη θυσία απομάγευσε τους θρασύδειλους και φανέρωσε την ασχήμια τους· δειλά κρύφτηκαν σε σκοτεινές γωνιές και περιμένουν.
18°
