Ένα κριτήριο προοδευτισμού

Η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ Φώφη Γεννηματά δηλώνει ότι το πανεπιστημιακό άσυλο πρέπει να διατηρηθεί: «Λέμε Ναι στο ακαδημαϊκό άσυλο, την ελεύθερη διδασκαλία, την έρευνα, την διακίνηση των ιδεών. Όχι στη συντηρητική λογική της ΝΔ που εξαγγέλλει την κατάργησή του. Όχι στις πολιτικές ταύτισής του με τη βία και την ανομία. Άμεσα, τώρα αυτά τα φαινόμενα πρέπει να αντιμετωπισθούν με πολιτική βούληση και συνεργασία των ιδρυμάτων με τις αρμόδιες αρχές της πολιτείας» (30.10.2018).

Η Φώφη Γενηματά θεωρεί συντηρητική την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου και προοδευτική τη διατήρησή του. Το ζήτημα μας δίνει μια πολύ χρήσιμη ευκαιρία για να ξεκαθαρίσουμε τι είναι συντηρητικό και τι είναι προοδευτικό.

Οι συντηρητικοί ζητούν τη διατήρηση δομών, θεσμών, αξιών και παραδόσεων που έχουν καθιερωθεί μέσα από τον χρόνο, πιστεύοντας ότι η συσσωρευμένη γνώση που ενσωματώνουν εξασφαλίζει την λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητά τους. Οι συντηρητικοί δεν απορρίπτουν εντελώς τις αλλαγές, αλλά θεωρούν ότι πρέπει να γίνονται με μεγάλη περίσκεψη.

Αντίθετα οι προοδευτικοί υποστηρίζουν την επανεξέταση των θεσμών και των παραδόσεων. Θεωρούν ότι οι περισσότεροι παραδοσιακοί θεσμοί αντιστοιχούν στις ανάγκες και τις προτεραιότητες άλλων εποχών και συχνά είναι αποτέλεσμα δοξασιών και δεισιδαιμονιών που προέκυψαν από την άγνοια και την απουσία επιστημονικής γνώσης. Οι προοδευτικοί προτείνουν νέες ιδέες και θεσμούς για την οργάνωση των κοινωνιών.

Το πανεπιστημιακό άσυλο είναι μια παράδοση που πήρε τη μορφή που έχει σήμερα στα χρόνια της μεταπολίτευσης, με αρχικό σκοπό την προστασία της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Η εφαρμογή του, από ένα σημείο και μετά, κάθε άλλο παρά εξασφάλισε την ελεύθερη κυκλοφορία των ιδεών. Εκδηλώσεις ματαιώθηκαν με τη βία από ομάδες που διαφωνούσαν με το περιεχόμενό τους, ενώ καθηγητές δάρθηκαν, απειλήθηκαν, κρατήθηκαν όμηροι, χτίστηκαν στα γραφεία τους.

Το 2011, όταν κυβερνούσε το κόμμα της Φώφης Γεννηματά, η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου ψηφίστηκε στη βουλή από περισσότερους από 250 βουλευτές, ανάμεσά τους και η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ. Παρά την κατάργησή του, το άσυλο εξακολούθησε να ισχύει με εθιμικό τρόπο, καθώς όσοι συγκροτούν την ακαδημαϊκή κοινότητα απέφευγαν να καλέσουν την αστυνομία σε περιπτώσεις βίας και καταστροφών.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ επανέφερε το άσυλο και ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαυρόγλου επιθυμούσε να αναλάβει τον ρόλο της αστυνομίας «ένα ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα» που θα συγκροτούσε ομάδες κρούσης και αυτοδικώντας θα επέβαλε την τάξη. Τα στελέχη του ΚΙΝΑΛ για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της βίας στα πανεπιστήμια προτείνουν την εφαρμογή του νόμου που προβλέπει την επέμβαση της αστυνομίας σε περιπτώσεις τέλεσης κακουργημάτων και την συνεδρίαση ενός συμβουλίου για να καλέσει την αστυνομία σε περιπτώσεις που έχουμε πλημμελήματα.

Η συνεδρίαση του συμβουλίου απαιτεί χρόνο και μέχρι να βρεθούν και να συνεδριάσουν τα μέλη του τα αδικήματα θα έχουν συντελεστεί και οι δράστες θα έχουν ξεφύγει. Αν κάποιος δέχεται επίθεση από βίαιες ομάδες θα αφεθεί να μαυρίσει στο ξύλο. Αν και όταν συνεδριάσει το συμβούλιο θα είναι πολύ αργά. Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση καταστροφών της δημόσιας περιουσίας του πανεπιστημίου.

Στην πραγματικότητα τα πανεπιστήμια είναι οι μόνοι θύλακες στην επικράτεια του ελληνικού κράτους που δεν ισχύει ο νόμος και δεν προστατεύονται τα δικαιώματα των πολιτών. Είναι αυτονόητο ότι δεν προστατεύεται και η ελεύτερη διακίνηση ιδεών όταν ξυλοκοπούνται και απειλούνται οι πολίτες που τις εκφράζουν.

Το ζήτημα του ασύλου πράγματι αποτελεί ένα κριτήριο για το τι είναι συντηρητικό και τι προοδευτικό, τι είναι ορθολογικό και τι παράλογο, τι προωθεί τη δημοκρατία και τι ευνοεί τον αυταρχισμό.

Η εμμονή σε μια παράδοση βίας, διακρίσεων και καταστροφών είναι η επιτομή του πιο σκοταδιστικού συντηρητισμού. Ο διαχωρισμός των πολιτών σε κατηγορίες και η εξαίρεση από την προστασία του νόμου για όσους σπουδάζουν ή εργάζονται στο πανεπιστήμιο είναι μια επικίνδυνη έκφραση κατάπτωσης της δημοκρατίας.

Ζούμε στον 21ο αιώνα και στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Το αν θέλουμε πανεπιστήμια που να εξυπηρετούν τις ανάγκες της επιστημονικής εξέλιξης, της οικονομικής ανάπτυξης και του θεσμικού εκσυγχρονισμού ή πανεπιστήμια στα οποία θα είναι πρακτικά ελεύθερη η άσκηση βίας για να προσκυνάμε την μεταπολιτευτική παράδοση, είναι ένα ασφαλές κριτήριο όχι μόνο για το τι είναι προοδευτικό, αλλά και για το πώς θέλουμε να προχωρήσουμε ως χώρα.