Η 17χρονη Νόα, που είχε πέσει θύμα βιασμού πρώτα στα 11 κι έπειτα στα 14 της χρόνια, άφησε την τελευταία της πνοή πριν μερικές μέρες, αφού αποφάσισε να μη σιτίζεται
Στην Ελλάδα η είδηση ότι η 17χρονη Noa υποβλήθηκε σε ευθανασία αναπαράχθηκε σχεδόν παντού στο Διαδίκτυο, η λέξη που κυριαρχούσε στους τίτλους ήταν «σοκ»
Μοιάζει λογικό. Αν αναγνωρίζεται ως ύψιστο το δικαίωμα στη ζωή και αν έχει δικαίωμα να ζήσει κανείς τη ζωή του όπως τη θέλει, τότε δεν μπορεί παρά να αναγνωρίζεται και το δικαίωμα στο τέλος της ζωής. Το δικαίωμα στον θάνατο. Μοιάζει λογικό στην Ολλανδία της Νόα, μιας 17χρονης που είχε πέσει θύμα βιασμού πρώτα στα 11 κι έπειτα στα 14 της χρόνια. Η Νόα δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ποτέ το σοκ. Άφησε την τελευταία της πνοή πριν από μερικές ημέρες κι αφού αποφάσισε να μη σιτίζεται – απόφαση που σεβάστηκαν οι γονείς της και οι γιατροί της.
Η προσωπική τραγωδία της Νόα έγινε γνωστή αρχικά ως fake news. Η ψευδής είδηση που έκανε τον γύρο του κόσμου ήταν πως υποβλήθηκε σε ευθανασία. Στον υπόλοιπο κόσμο φάνηκε απολύτως λογικό να μη δημοσιευθεί η είδηση ούτε καν στον τοπικό Τύπο του Άρνεμ, της πόλης των 150.000 κατοίκων που έζησε τη σύντομη ζωή της. Η Νόα στο κάτω κάτω δεν θα ήταν παρά ένας από τους μερικές χιλιάδες ανθρώπους που ζητούν κάθε χρόνο να υποβληθούν σε ευθανασία στην Ολλανδία. Το 2017 μετρήθηκαν 6.585 τέτοιοι θάνατοι στη χώρα, αριθμός που είναι περίπου το 4,4% του συνόλου των θανάτων. Το δικαίωμα στην ευθανασία αναγνωρίζεται εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες από την ηλικία των 12 ετών και άνω, ενώ το γειτονικό Βέλγιο έγινε η δεύτερη χώρα που αναγνώρισε το ίδιο δικαίωμα στους ανηλίκους.
Πόσοι ανήλικοι ζήτησαν να κάνουν χρήση του δικαιώματος; Μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού όλα αυτά τα χρόνια. Ο συμβολισμός όμως είναι τεράστιος. Στον κόσμο των ανθρώπων, τα παιδιά είναι τα πιο απροστάτευτα πλάσματα. Η αναγνώριση του δικαιώματος στην ευθανασία δεν είναι μόνο μια πράξη φιλευσπλαχνίας που θα ενέκριναν όλοι οι θεοί από συστάσεως των θρησκειών. Είναι ένα δώρο που επιτρέπει σε ένα παιδί να μη φύγει από τη ζωή με την αίσθηση της ήττας, αλλά γενναία, με αξιοπρέπεια κι –ενδεχομένως– χωρίς τον φόβο του θανάτου.
Τίποτε από αυτά δεν μοιάζουν λογικά αλλού. Στον ιταλικό Τύπο η ιστορία της Νόα έγινε πρωτοσέλιδο. Στην Ελλάδα η είδηση αναπαράχθηκε σχεδόν παντού στο Διαδίκτυο, η λέξη που κυριαρχούσε στους τίτλους ήταν «σοκ». Σοκ για ένα κορίτσι που δεν ξεπέρασε ποτέ το τραύμα που της προκάλεσε ο βιασμός, που έπασχε από κατάθλιψη, ανορεξία και μετατραυματική διαταραχή και δεν την βοήθησαν ούτε οι θεραπείες στις οποίες υποβλήθηκε αλλά ούτε η επιτυχία του βιβλίου που έγραψε, «Να κερδίζεις ή να μαθαίνεις», για να προσφέρει η ίδια ένα χέρι βοήθειας σε συνομηλίκους της που βρέθηκαν αντιμέτωποι με το ίδιο πρόβλημα.
Μα δεν ήταν πολύ μικρή, πολύ άγουρη για να πάρει μια τέτοια απόφαση; Δεν έπρεπε να την πείσει κάποιος να επιμείνει, να μην την αφήσει να φτάσει ως το τέλος κι ας είχε χάσει και την τελευταία της ελπίδα, λίγοι είναι αυτοί που χάνουν την ελπίδα τους και την ξαναβρίσκουν; Λίγοι αποπειράθηκαν να θέσουν τέλος στη ζωή τους χωρίς επιτυχία και αυτή η αποτυχία έγινε και η αρχή μιας νέας ζωής; Κι έπειτα, η ζωή δεν είναι ένα δώρο; Δεν είναι αυτός που τη χαρίζει ο οποίος αποφασίζει πότε και πώς θα την πάρει πίσω; Δεν αποφασίζει ο Θεός;
Μπορεί και να αποφασίζει. Αλλά εάν μπόρεσε να αποφασίσει η Νόα στη θέση του για τη δική της ζωή τότε ο θεός της Ολλανδίας είναι ένας καλός θεός. Ένας θεός που αναγνωρίζει ότι ο πόνος μπορεί να γίνει τόσο αβάσταχτος ώστε ο θάνατος να μοιάζει η μοναδική λογική διέξοδος. Ενας θεός φιλεύσπλαχνος που επιτρέπει σε κάποιον που υποφέρει να μη φύγει από τη ζωή καθημαγμένος, αλλά με τη βεβαιότητα πως η ζωή δεν είναι ένα ατελείωτο και ανελέητο βασανιστήριο, πως δεν είναι μια καθημερινή συνθήκη πόνου που διαλύει την ψυχή, μια διαρκής ταπείνωση ενός ανήμπορου σώματος.
Είναι παράλογο. Είναι παράλογο να μην αναγνωρίζεται το δικαίωμα στο τέλος της ζωής σε ανθρώπους που έχουν φτάσει στη δύση της ζωής τους και υποφέρουν από ανίατες ασθένειες, καθηλωμένοι σε κρεβάτια νοσοκομείων ή οικείων, είναι παράλογο να παρακαλούν το τέλος να έρθει ή τον θεό τους να τους πάρει κοντά τους, να υποβάλλονται ανήμποροι άνθρωποι σε μια ιώβεια δοκιμασία όχι για να ανταμειφθεί η υπομονή τους απέναντι στον πόνο αλλά μέχρι να αφήσουν την τελευταία τους πνοή.
Ο θάνατος της 17χρονης Νόα θα είναι πάντα ένα σοκ, όπως θα είναι κάθε ασυνήθιστος θάνατος ενός νέου ανθρώπου. Υπάρχουν όμως χιλιάδες άλλοι θάνατοι που είναι εξίσου σοκαριστικοί. Δεν γίνονται ούτε αυτοί ειδήσεις. Όχι πως θα έπρεπε. Θα έπρεπε όμως να ανοίξει κι εδώ η συζήτηση για το αξιοπρεπές τέλος. Όχι, όμως, στα τηλεπαράθυρα με χαβαλέδες ή υστερικούς παρουσιαστές που θα τσιγκλάνε φανατικούς κληρικούς και ανένδοτους θρήσκους. Η συζήτηση απαιτεί ψυχραιμία, σύνεση και ενσυναίσθηση. Γιατί όσο δεν μας αφορά προσωπικά, θα είναι μια πάντα συζήτηση για τον αβάσταχτο πόνο των άλλων.
12°
