Ακούνητα αμίλητα στρατιωτάκια στο ΠΑΣΟΚ

Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου καθιέρωνε την εκλογή του προέδρου του ΠΑΣΟΚ από τη βάση, λίγοι ασφαλώς θα μπορούσαν να προβλέψουν πού θα οδηγούσε αυτή η καινοτομία. Σήμερα έχει γίνει πια φανερό: σε ένα κόμμα στο οποίο ακόμα και τα τυπικά δεδομένα της εσωκομματικής δημοκρατίας συχνά αναιρούνται και όπου η αρχηγός του, παρά τις χτυπητές ανεπάρκειές που της καταλογίζουν, αποτελεί ουσιαστικά το μόνο αποφασιστικό «όργανο».

Ο λόγος είναι απλός. Η «άμεση δημοκρατία» έχει εκφυλιστεί σε μια λευκή κάρτα για να κάνει ό,τι θέλει ο επικεφαλής, με το επιχείρημα ότι αυτός μόνο διαθέτει τη «λαϊκή νομιμοποίηση». Με όλα τα αρνητικά της ωστόσο, ιδίως τη ροπή προς τον λαϊκισμό, η λογική των θεσμών της άμεσης δημοκρατίας είναι το ακριβώς αντίθετο. Να υπάρχει δηλαδή διαρκής έλεγχος των αποφάσεων από τη βάση. Διαδικασία που προϋποθέτει βέβαια και τις ανάλογες οργανωτικές προβλέψεις για διάλογο, ψηφοφορίες και μηχανισμούς ανάκλησης των αντιπροσώπων. Προβλέψεις τις οποίες, πολύ βολικά, ξέχασαν να συμπεριλάβουν όσοι επέλεξαν την εκλογή από τη βάση.

Στο ΠΑΣΟΚ είναι φυσικό να ασχολούνται τον τελευταίο καιρό με την αποπομπή Βενιζέλου. Το πρόβλημα όμως του κόμματος είναι πολύ βαθύτερο και κανείς από τους «κορυφαίους» δεν δείχνει διατεθειμένος να το συζητήσει. Με δύο λόγια, έχει γίνει ένας αποστεωμένος γραφειοκρατικός οργανισμός. Μπορεί να έχει ρίζες στην κοινωνία, να υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που θέλουν ένα μεταρρυθμιστικό κόμμα του μεσαίου χώρου, ακόμα και να ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ, το ΠΑΣΟΚ και το ΚΙΝΑΛ ωστόσο έχουν πάψει να παράγουν πολιτική, έχουν αποσυρθεί από τη μάχη των ιδεών.

Όταν μετά την εκλογική του συρρίκνωση γίνονταν οι συζητήσεις για τη μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ, ένα από τα ιστορικά του στελέχη το οποίο βρίσκεται σήμερα στον κύκλο της κ. Γεννηματά, είχε εκμυστηρευτεί στον γράφοντα την άποψή του για τη ματαιότητα τέτοιων εγχειρημάτων υποστηρίζοντας ότι το ΠΑΣΟΚ «είναι πια ένα κόμμα που αποτελείται από 10.000 πρώην στελέχη του δημόσιου τομέα» τα οποία στην πραγματικότητα νοιάζονται μόνο για την αποκατάστασή τους. Αυτή τη λογική ενός κόμματος-μηχανισμού υπηρετεί σήμερα η ηγετική του ομάδα ανάγοντας σαν μόνο και απόλυτο κριτήριο των επιλογών της την πίστη στην ηγεσία. Όλοι οι άλλοι σπρώχνονται στο περιθώριο.

Αυτό φάνηκε πολύ καθαρά στο πώς μεθοδεύτηκε ο αποκλεισμός όλων όσων δεν ακολουθούσαν την επίσημη γραμμή από το Πολιτικό Συμβούλιο. Αποκλεισμός εξαιρετικά βολικός, όταν προχθές συζητήθηκε η απομάκρυνση Βενιζέλου. Τον ευτελισμό της εσωκομματικής δημοκρατίας μπορεί να τον ζήσει κανείς και στις συνεδριάσεις οργάνων, όπως η Κεντρική Επιτροπή. Η αρχηγός εκφωνεί ένα λογύδριο, ακούει δυο τρεις ομιλητές και στη συνέχεια αποχωρεί! Έτσι τα δύσμοιρα μέλη ομιλούν κυριολεκτικά σε ώτα μη ακουόντων, βγάζουν τα σώψυχά τους χωρίς ποτέ οι συζητήσεις να οδηγούν κάπου, πέραν των όσων έχει προαποφασίσει η ηγεσία. Ακόμα και στο πρόσφατο Συνέδριο ο χρόνος που αφιερώθηκε στον διάλογο για τους χιλιάδες συνέδρους ήταν ουσιαστικά ένα απόγευμα.

Για τον πολίτη, φυσικά, τέτοια οργανωτικά ζητήματα δεν έχουν το παραμικρό ενδιαφέρον. Για τη ζωή ενός κόμματος όμως έχουν, αποτελούν προϋπόθεση για τη συμμετοχή πολιτών που δεν νοιάζονται μόνο για τον διορισμό στο δημόσιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πολιτικής αφασίας η συμφωνία των Πρεσπών. Όταν ήρθε στο Πολιτικό Συμβούλιο, όλα τα μέλη του διαφώνησαν με τη θέση της κ. Γεννηματά. Πέρασε όμως η άποψη της. Πώς; Μα φυσικά απλώς τους αγνόησε. Έτσι ένα θέμα στο οποίο θα υπήρχε ασφαλώς σοβαρός προβληματισμός στα μέλη και θα αποτελούσε σημείο διαφοροποίησης με τη ΝΔ, απλώς πέρασε χωρίς την παραμικρή συζήτηση. Και φυσικά κατέληξε σε κατηγορίες για «απάτριδες» και σχέσεις με Σώρος από την κ. Γεννηματά, αποκαλύπτοντας και τα πραγματικά χρώματα της ηγεσίας: απάντηση στον λαϊκισμό του ΣΥΡΙΖΑ με (συχνά ακόμα μεγαλύτερο) λαϊκισμό.

Αν κάτι προξενεί εντύπωση, βέβαια, είναι ο πειθήνιος τρόπος με τον οποίο οι κορυφαίοι του ΠΑΣΟΚ έχουν αποδεχθεί αυτή την αντιδημοκρατική λειτουργία. Η απάντηση φυσικά είναι απλή. Έχουν όλοι αποδεχθεί τη λειτουργία ενός κόμματος μηχανισμού για έναν και μόνο λόγο: εγγυάται την επανεκλογή τους. Το ερώτημα στο οποίο δεν έχουν απαντήσει είναι γιατί ένα τέτοιο κόμμα μπορεί να αφορά τον πολίτη.