Γαλλία: Μικρή ανάλυση των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών

Τα δύο ζητήματα που απασχολούν τους Γάλλους –μετανάστευση και εθνική κυριαρχία– σχετίζονται με τα εθνικά σύνορα: το πόσο διαπερατά είναι· το αν εξασφαλίζουν ότι οι αποφάσεις για τη Γαλλία λαμβάνονται στη Γαλλία, όχι στις Βρυξέλλες. Το πρόβλημα της παράτυπης μετανάστευσης και προπάντων της μη-ένταξης των μεταναστών είναι πραγματικό: όπως έχω επαναλάβει πολλές φορές, τις διαστάσεις του έχει αναγνωρίσει μόνο το Rassemblement National της Μαρίν Λεπέν και, δευτερευόντως, με μεγάλη καθυστέρηση, οι Républicains· όσο για την εθνική «κυριαρχία», βάζω εισαγωγικά διότι πρόκειται για αντιευρωπαϊκή προκατάληψη, για αχαριστία έναντι της ΕΕ· για άγνοια των όσων έχει ήδη προσφέρει η υπέρβαση του εθνικισμού, των όσων μπορεί να προσφέρει στους Ευρωπαίους ένα ομοσπονδιακό σύστημα.

Προτού δούμε τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών στη Γαλλία, έχει νόημα να εντοπίσουμε μερικά φαινόμενα: 1) την αποχή: αν και αυτή τη φορά ήταν μικρότερη απ’ ό,τι στις ευρωεκλογές του 2014, έφτασε σχεδόν στο 50% (αναρωτιέμαι: από πότε το εκλογικό δικαίωμα έγινε άχθος, έγινε αγγαρεία;). Κι ενώ υπήρχαν 34 ψηφοδέλτια για να επιλέξουμε, το 4,5% των ψηφοδελτίων ήταν λευκά ή άκυρα 2) την πολύ μεγάλη απόκλιση των επιλογών από περιοχή σε περιοχή, πράγμα που υπογραμμίζει τις πολιτισμικές και πολιτικές διαφορές μεταξύ των νομών: το Rassemblement Νational κυμαίνεται από 7% μέχρι 45%, το La République en marche/ΜοDem από 8% μέχρι 33%. H μισή Γαλλία σκέφτεται αλλιώτικα από την άλλη μισή· και ταυτοχρόνως, πολλά κόμματα κατέβηκαν στις εκλογές με το ίδιο περίπου πρόγραμμα λες και κανείς δεν μπορεί να συμφωνήσει με κανέναν· ή λες κι έχουμε γίνει τόσο περίπλοκοι ώστε μας χωρίζουν οι λεπτομέρειες. Τέλος 3) τον αντίκτυπο που έχουν τα κοινωνικά κινήματα στις εκλογικές αναμετρήσεις: στην περίπτωσή μας, τα Κίτρινα Γιλέκα που συνδυάζουν αριστερά αιτήματα με αντιευρωπαϊσμό, ένα συνδυασμό με ευρεία απήχηση. Aπ’ ό,τι φαίνεται από τη σχετική δημοσκόπηση, τα Κίτρινα Γιλέκα και οι υποστηρικτές τους ψήφισαν κατά 38% Λεπέν, 13% Μελανσόν, 11% Οικολόγους, 6% Αινιάν, 4% Σοσιαλιστές, 3% ΚΚ, 0,5% τους Πατριώτες του Φλοριάν Φιλιππό (πρώην συνεργάτη της Λεπέν). 

Το Rassemblement National, προτείνοντας έναν 23χρονο υποψήφιο, απέσπασε το 23,3% των ψήφων: η στρατηγική του ήταν η αντιπαράθεση μεταξύ «πατριωτών» και «διεθνιστών» – με τον όρο «διεθνιστές» εννοεί ευρωλιγούρια ξεπουλημένα στο ξένο κεφάλαιο και υποταγμένα στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Η απόσταση του Rassemblement National από τον συνασπισμό του Μακρόν, που είχε επικεφαλής τη Ναταλί Λουαζό –μια συμπαθητική Καθολική, με παρουσιαστικό καλής θείας, πρώην υπουργό ευρωπαϊκών υποθέσεων– είναι μικρότερη από μία μονάδα αλλά έχει συμβολική σημασία: στο εξής η Λεπέν μπορεί να διατυμπανίζει ότι ηγείται του πρώτου κόμματος στη χώρα κι ότι μπορεί να συμπαρασύρει εύκολα ένα ακόμα 10%. Μπορεί, πράγματι.

Αυτό το 23,3% οφείλεται σε μετακίνηση ψηφοφόρων: 1) από τους Républicains του Λοράν Βοκιέ (δήθεν «παιδί του λαού και της επαρχίας») και του Ξαβιέ Μπελαμύ («κούκλος», «φιλόσοφος», «παπαδοπαίδι»), που πήραν το 8,5% και 2) από το άλλο απομεινάρι της γαλλικής κεντροδεξιάς, το UDI, που πήρε 2,5%. Μολονότι οι Républicains προσπάθησαν να διαχειριστούν το μεταναστευτικό πρόβλημα και συνεπακόλουθα το πρόβλημα της κοσμικότητας του κράτους, δεν υιοθετούν τον αντιευρωπαϊσμό της Λεπέν, κι εξάλλου δεν μπορούν να σβήσουν το παρελθόν: η γαλλική κεντροδεξιά ανέχθηκε και ενθάρρυνε τον κοινοτισμό, κολάκεψε τους μουσουλμάνους και εφάρμοσε πρόγραμμα πολυπολιτισμικότητας σε συνεργασία με τους Σοσιαλιστές (ιδιαίτερα της περιόδου του Λιονέλ Ζοσπέν). Έτσι, η κεντροδεξιά υπέστη ήττα και οι προσπάθειες απομάκρυνσής της από το κέντρο –με έμφαση, λόγου χάρη, στον Καθολικισμό: πατρίς, θρησκεία, οικογένεια– έστρεψαν πολλούς ψηφοφόρους είτε στη Λεπέν, είτε στον Μακρόν. Τις τελευταίες μέρες πριν από τις εκλογές πολλοί ψηφοφόροι της κεντροδεξιάς βρέθηκαν σε αμηχανία: σε μια περίπτωση έμμεσης ευθανασίας –το ιατρικό προσωπικό ενός νοσοκομείου πρότεινε αποσύνδεση από το μηχάνημα υποβοηθούμενης αναπνοής ενός ασθενούς που βρισκόταν σε κώμα επί δέκα χρόνια– ο Μπελαμύ βάλθηκε να λέει διάφορα μπλαμπλά για την ιερότητα της ζωής. Ακόμα και συντηρητικοί πολίτες δεν πίστευαν στ’ αυτιά τους. Όσο για τον άλλο δεξιό σχηματισμό, του ελαφρώς γελοίου Νικολά Ντυπόν-Αινιάν, διατήρησε τις δυνάμεις του (σχεδόν) –γύρω στο 3,5%– αλλά οι ψηφοφόροι του έχουν παρόμοιο προφίλ με τους ψηφοφόρους της Μαρίν Λεπέν: εκτός του ότι δεν καταλαβαίνουν ότι Ευρώπη σημαίνει παιδεία, ειρήνη, κοινωνικό κράτος, συμπεριφέρονται υστερικά· ακόμα και το όνομα του σχηματισμού «Γαλλία, σήκω όρθια!», δείχνει κάποια νευρικότητα.

Παρόμοια καθίζηση υπέστησαν οι δύο σοσιαλιστικοί σχηματισμοί. Γιατί ήταν δύο –Ραφαέλ Γκλυξμάν και Μπενουά Αμόν– το ξέρουν μόνο οι ίδιοι. Εμείς οι υπόλοιποι βλέπουμε δυο αριστερά κόμματα που επιμένουν σε αναχρονιστική ρητορική και πολιτική, ενώ υπονομεύουν την Ευρώπη με συνθήματα «Θέλουμε μια άλλη Ευρώπη» και «Όχι στην Ευρώπη των μονοπωλίων», τουτέστιν «Τραβάτε με κι ας κλαίω». Αν και το άθροισμα των ποσοστών των δύο σοσιαλιστών υποψηφίων δεν ξεπερνά το 10%, στις αριστερές δυνάμεις προστίθενται οι Οικολόγοι του Γιανίκ Ζαντό ο οποίος προέρχεται από τους σοσιαλιστές και είχε παραιτηθεί το 2017 υπέρ του Μπενουά Αμόν. Η διαφορά των Γκλυξμάν-Αμόν-Ζαντό από τις υπόλοιπες αριστερές δυνάμεις είναι ανεπαίσθητη: περιορίζεται στο επίπεδο της γλώσσας και των προτεραιοτήτων στα συνθήματα. Η Ανυπότακτη Γαλλία του Ζαν-Λυκ Μελανσόν απέσπασε το 6,3%, με επικεφαλής τη Μανόν Ωμπρύ η οποία δεν μπορούσε να ξεχωρίσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το Ευρωκοινοβούλιο –τα αντιευρωπαϊκά κόμματα δεν κάνουν τον κόπο να μάθουν πώς λειτουργεί η Ευρώπη– ενώ το Κομμουνιστικό Κόμμα διατήρησε το 2,5% ένα ποσοστό στο οποίο, ευτυχώς για όλους μας, έχει κολλήσει. Προσθέτω ότι, ήδη από τη δεκαετία του 1980, το ΚΚ της Γαλλίας δεν έχει πολλές ομοιότητες με το ΚΚΕ, ούτε σχέσεις με τη Βόρειο Κορέα: η δράση του είναι κυρίως συνδικαλιστική. Έτσι κι αλλιώς, τα αριστερά κόμματα ανταγωνίζονται το ένα το άλλο στα ψέματα που προκύπτουν από μια ανάλυση της Ευρώπης όμοια με εκείνη που έκανε ο Μαρξ στον καπιταλισμό του 19ου αιώνα.

Επιβεβαιώνεται ότι στο πολιτικό τοπίο υπάρχουν δύο ισχυρές προσωπικότητες που παρουσιάζουν δυο αντίθετα οράματα για τη Γαλλία και δυο αντίθετες προσεγγίσεις ήθους: ο Μακρόν, ως μη φανατικός, ενδιαφέρεται για τα μέσα που χρησιμοποιεί· η Λεπέν όχι. Παραλλήλως, τα περιβαλλοντικά ζητήματα φαίνεται ότι απασχολούν όλο και περισσότερο τους Γάλλους: η εμφάνιση του κόμματος των Φιλόζωων, που πήρε το 2,2% των ψήφων, συμπληρώνει την επιτυχία των Οικολόγων. Έχουμε πολύ δρόμο μέχρι τις επόμενες εκλογές –τις δημοτικές και περιφερειακές του 2020– κι αν, μέχρι τότε, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις καταφέρουν να βγουν από τη θέση του εφησυχασμού σχετικά με το Ισλάμ, οι αντιευρωπαϊστές δεν θα έχουν κανένα χαρτί για να παίξουν.