Παιδιά που πεινάνε

Ηταν Οκτώβριος του 2011 όταν για πρώτη φορά αναφέρθηκαν λιποθυμίες μαθητών λόγω ασιτίας. Την πρωτοβουλία πήραν εκπαιδευτικοί του 6ου διαμερίσματος της Αθήνας και δέχθηκαν επιθέσεις για ελεεινή προπαγάνδα, ότι προσπαθούν να πείσουν πως ζούμε καταστάσεις κατοχής προκειμένου να εξυπηρετήσουν μικροκομματικές σκοπιμότητες. Αλλά η πραγματικότητα ήταν αμείλικτη και μη διαχείρισιμη (επικοινωνιακά). Λίγο αργότερα ο Δήμος Μεσολογγίου αποφάσισε να πάρει σοβαρά τις καταγγελίες καθηγητών του νομού για παιδιά που δεν μπορούν να σταθούν στα πόδια τους από την πείνα και τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, στην Κρήτη, ένας 13χρονος μαθητής λιποθύμησε στο χώρο του σχολείου γιατί είχε δύο μέρες να φάει. Στη συνέχεια έσπασε το ταμπού και έρχονταν διαρκώς στη δημοσιότητα ανάλογα περιστατικά από όλη την επικράτεια.

Αυτό που στην αρχή θεωρήθηκε υπερβολή, αν όχι ψέμα, μια ακόμη άσκηση αντιμνημονιακού λαϊκισμού, στην πορεία του χρόνου αντιμετωπίστηκε, αναγκαστικά, ως δεδομένο. Παραδεχτήκαμε ότι στην πατρίδα μας υπάρχουν παιδιά που πεινάνε γιατί οι γονείς τους είναι άνεργοι ή σε τόσο δύσκολη οικονομική κατάσταση που δεν μπορούν να καλύψουν στοιχειώδεις ανάγκες της οικογένειάς τους. Το Υπουργείο Παιδείας πήρε πρωτοβουλία για μικρογεύματα σε σχολεία υποβαθμισμένων περιοχών προκειμένου να υποστηριχθούν οι μαθητές που έχουν περισσότερο ανάγκη, ενδιαφέρθηκε η Εκκλησία, μπήκαν στο παιχνίδι οι Δήμοι, έγιναν σημαντικές παρεμβάσεις από ιδιώτες, πρόσφατα από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Παιδιά σε συσσίτια: όλο και περισσότερα. Υπάρχουν και τα επίσημα στοιχεία της UNICEF που βεβαιώνουν ότι περίπου μισό εκατομμύριο παιδιά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Και αυτό είναι κάτι που έτσι κι αλλιώς δεν αμφισβητείται πλέον ούτε από εκείνους που αρχικά αρνούνταν το μέγεθος της φτώχειας, που διευρύνεται, χωρίς να είναι ορατό πού θα σταματήσει. Ακόμη και η κυβέρνηση παραδέχεται πια ότι υπάρχει παιδικός υποσιτισμός, αλλά είναι κάτι που δεν θέλει να συζητά.

Κάθε φορά που κάποιος ανοίγει στα σοβαρά το θέμα για μαθητές που εγκαταλείπουν το σχολείο, για την παραβατικότητα των ανηλίκων, για την υγειονομική βόμβα που δημιουργείται από την παράλειψη αναγκαίων εμβολίων, για ασθένειες παιδιών που οφείλονται στην ανεπαρκή και κακή διατροφή, η κυβέρνηση απλώς προσπερνά τον ενοχλητικό θόρυβο και παραπέμπει στο μέλλον της ανάκαμψης που θα έρθει χάρη στο πρωτογενές πλεόνασμα.

Αλλά το πρόβλημα του αποκλεισμού όλο και μεγαλύτερων κομματιών της ελληνικής κοινωνίας, η μαζική εξαθλίωση και η απώλεια θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων λόγω της κρίσης, είναι επείγον και θα έπρεπε να βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής – στον προβληματισμό της και στην πράξη.

Κανένα πλαίσιο δημοσιονομικής εξυγίανσης δεν μπορεί να δικαιολογήσει μια κατάσταση στην οποία χιλιάδες παιδιά υποφέρουν από πείνα. Κανένα μνημόνιο και κανένας προϋπολογισμός λιτότητας δεν γίνεται να αποτελούν άλλοθι για να συνεχίζεται μια πραγματικότητα αδιανόητη που προσβάλλει τον κοινωνικό πολιτισμό μας – όσος υπάρχει. Το χρέος και τα ελλείμματα δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την παράταση της αδιαφορίας για τις φοβερές επιπτώσεις της φτώχειας.

Είναι θέμα κοινωνικής συμφωνίας και πολιτικής βούλησης για να αποφασιστεί ότι κάποια πράγματα αποκλείεται να συμβαίνουν, ανεξάρτητα από την εξέλιξη των ιδιωτικοποιήσεων ή των μεταρρυθμίσεων, ανεξάρτητα από τους μακροοικονομικούς δείκτες και την πορεία των εσόδων. Ότι δεν θα υπάρχει παιδικός υποσιτισμός ή, ένα ακόμη παράδειγμα, ότι δεν θα υπάρχουν καρκινοπαθείς χωρίς δωρεάν φάρμακα και θεραπείες.

Μεγάλα διεθνή μέσα ενημέρωσης κάνουν συχνά εντυπωσιακά ρεπορτάζ εδώ με μαρτυρίες ανθρώπων που βουλιάζουν στη φτώχεια. Τα παιδιά που πεινάνε πρωταγωνιστούν σε τέτοιου περιεχομένου ανταποκρίσεις. Η Ελευθερία που τις νύχτες ονειρεύεται ένα τοστ, η Μαρία που στο σπίτι της τρώνε για μήνες μόνο ζυμαρικά, ο δάσκαλος που δικαιολογεί το μαθητή που προσπάθησε να κλέψει κάτι από το κυλικείο. Εχουν «λαϊκίσει» και οι New York Times μεταδίδοντας τέτοιες ιστορίες.

Το σύστημα εξουσίας άργησε πολύ να αναγνωρίσει το πρόβλημα, αργεί ακόμη περισσότερο να βρει μια λύση δομική, που δεν θα εξαρτάται από την καλή θέληση του γείτονα ή κάποιου ιδιωτικού φορέα. Στο σημείο αυτό αρχίζει και τελειώνει η πολιτική, που χάνει κάθε νόημα αν δεν μπορεί να δώσει στέρεη απάντηση στην ερώτηση αν είναι δυνατόν να υπάρχουν παιδιά που πεινάνε στη χώρα μας.

Ακόμη και αν δεν είναι τα δικά μας παιδιά, ακόμη και αν δεν έχουμε τη συναισθηματική συγκρότηση για να ασχοληθούμε με τα παιδιά των άλλων, κανείς δεν θα γλιτώσει από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μιας συγκλονιστικής αδικίας που δεν οφείλεται στα μνημόνια. Οφείλεται πρωτίστως στην επιλογή των διαχειριστών των μνημονίων να αφήσουν στην τύχη τους αυτούς που έπεσαν στη θάλασσα χωρίς σωσίβιο γιατί έτσι κι αλλιώς δεν θα τους ψήφιζαν.