«Δε φυτρώνει τίποτις επαέ»

Νεκρή φύση; Όχι πια! 

Λένε πως όταν ο Μεγαλοδύναμος δημιούργησε την Κρήτη και κοσκίνιζε το χώμα, έριχνε τις πέτρες στο Σέλινο. Εκεί στη νότια μεριά του νομού Χανίων, με θέα το Λιβυκό, ανάμεσα στις πέτρες, υπάρχει ωστόσο αρκετή γη για καλλιέργεια. Λένε πως το σελινιώτικο λάδι είναι από τα καλύτερα. Μόνο που οι ελιές, πλην εξαιρέσεων, έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους. Και με τις περιουσίες τους ελάχιστοι ασχολούνται. Οι επιδοτήσεις, χρόνια τώρα, υπαρκτών και μη ελαιώνων, οι επιδοτήσεις για την κατσίκα, που ρήμαξε ανεξέλεγκτα τη χλωρίδα και για κάποιους τα rooms to let ώθησαν σε διαζύγιο τους κατοίκους με τη φροντίδα των χωραφιών τους.

Πριν από δυο τρία χρόνια, λόγω κρίσης, είδα με άλλο μάτι τα χωράφια που είχα κληρονομήσει από τον πατέρα μου και αυτός από τον παππού μου. Άρχισα να αναρωτιέμαι αν αξίζει να ασχοληθώ με κάποιες καλλιέργειες – αλλά βεβαίως ήμουν εντελώς άσχετος. Μπορεί να έζησα τα παιδικά μου καλοκαίρια στο χωριό, μπορεί να λατρεύω το σπίτι στο βουνό, τη θάλασσα στην Παλιόχωρα, αλλά μέχρι εκεί.

Το περασμένο καλοκαίρι έγινε η αρχή. Καθαρίστηκε μια έκταση 10 στρεμμάτων, σκάφτηκαν οι λάκκοι. Ταυτόχρονα άρχισε η διαδικασία βιολογικής πιστοποίησης των χωραφιών – η γραφειοκρατία παραμένει το μεγάλο εμπόδιο για δημιουργία. Στόχος, η παραγωγή πιστοποιημένου λαδιού. Εδώ και μια εβδομάδα βρεθήκαμε στο χωριό με την Έλενα (Παλληκαροευτύχαινα, έτσι φωνάζουν στα ορεινά τις συζύγους) –αυτή τη φορά παρέα με τον Χρήστο Καραπάνο, έναν ανήσυχο, εξαιρετικό βιοκαλλιεργητή– γιατί, είπαμε, είμαστε άσχετοι, τώρα μαθαίνουμε.

Μαζί κάναμε τον καθαρισμό της έκτασης από τις πέτρες, τη χλωρολίπανση, φυτεύοντας τριφύλλι για να συγκρατηθεί το χώμα και να εμπλουτιστεί με άζωτο το έδαφος, που είχε εγκαταλειφθεί από τα τέλη της δεκαετίας του ’40. Χρησιμοποιήσαμε βιολογικό λίπασμα και κοπριά από την «κούρτα» (στάνη) του Σήφη. Με τη συνεργασία του, καθώς και του Νίκου, έγινε διάνοιξη δρόμου και η περίφραξη. Τον Ιανουάριο πάμε για να φυτέψουμε τις ελιές – τα μουρέλα. Ο Στέλιος με το «Τζι-Σι-Μπι» (JCB), το μηχάνημα που οργώνει τις πλαγιές, ήταν καθησυχαστικός: «Όλα θα γενούν. Μη μου αγχώνεσαι!».

Ταυτόχρονα, δίπλα στο ποτάμι, ετοιμαζόμαστε να φυτέψουμε καστανιές, καρυδιές – όπως έκαναν οι πρόγονοί μας στα ίδια μέρη– και μηλιές. Όλα βιολογικά, με σεβασμό στη φύση και το περιβάλλον.

Το «καλλουργημένο» χωράφι έγινε αμέσως... αξιοθέατο. Περαστικοί χωριανοί σταματούσαν για να μάθουν ποιος... «κουζουλός σκαλίζει τσι πέτρες». Όλοι, μα όλοι έδιναν συμβουλές. Κάποιες σωστές, άλλες για να τα μαζεύεις και να φεύγεις. «Δε φυτρώνει τίποτις έπαε»*, «άδικος κόπος, χάνεις τα λεφτά σου», «πώς φαίνονται αυτοί που τους περισσεύουν τα λεφτά» και άλλα συναφή... Δεν πειράζει. Από την άλλη, οι ελάχιστοι νέοι ήρθαν, βοήθησαν στις δουλειές. Μήπως άραγε να μπορέσουμε να κάνουμε κάτι από κοινού; Να ριζώσει η ιδέα της βιολογικής καλλιέργειας, να κάνουμε τυποποίηση προϊόντων, να ανοιχτούμε σε αγορές; Και κάτι ακόμα. Οι νέοι αγρότες θέλουν κάποιον να τους εμπνεύσει, με ιδέες και λύσεις – ένα «τσακ» για να απογειωθούν. Έτοιμοι είναι!

Δεν ξέρω πού θα μας βγάλει αυτός ο δρόμος, αλλά γυρισμό δεν έχει. Ο Χρήστος είναι ενθουσιασμένος, πιστεύει ότι μπορούν να γίνουν μεγάλα πράγματα με τις σημερινές δυνατότητες. Γυρίζοντας την περιοχή ανακαλύψαμε και άλλους καλλιεργητές, γεωπόνους, προμηθευτές με μεράκι για δυναμικές καλλιέργειες, που το ψάχνουν. Όπως ο Ν. Παπαδογιάννης στα Χανιά, φιλικός, εξυπηρετικός, με γνώσεις και διάθεση να στηρίξει τους καινοτόμους. Εμείς μετράμε τα κόστη, τις ποικιλίες που θα φυτέψουμε, το πότε θα αποδώσουν κέρδος. Οι δυνατότητες για κάτι καλό είναι μεγάλες. Αλλά μεγάλη και η ικανοποίηση να βλέπεις την εγκαταλειμμένη από όλους μας γη των προγόνων μας να «ανασκαλεύεται» και να αποκτά ζωή. Νεότερα, στις αρχές του 2014.

* «Δε φυτρώνει τίποτα εδώ». Ορεινή Κρήτη.