Η μάχη της Αθήνας

Για κάποιους η αστική συναίσθηση της ζωής, της πόλης, της πολιτικής φέρεται βαρέως ως πρόβλημα. Είναι αυτοί που ενοχοποιούν ταξικά την αστικότητα. Οι υποψηφιότητες πάντως Μπακογιάννη - Γερουλάνου - Ηλιόπουλου, είναι μία ευτυχής συγκυρία για την Αθήνα, γιατί αποπνέουν αστικό πολιτισμό. Όσο και αν πολλοί, λοιπόν θα μπορούσαν να ανασύρουν προσκόμματα, ενστάσεις, και ξινές κριτικές τρεις σοβαροί και νέοι άνθρωποι, εξίσου μετριοπαθείς και ήπιοι θα ανταγωνιστούν με αέρα ευρωπαϊκό, όπως φαίνεται, επιχειρώντας να πείσουν με τα προγράμματα και τις προτεραιότητές τους. Η μάχη αυτή μοιάζει να έρχεται από το μέλλον, καθώς ένας εκπρόσωπος της φιλελεύθερης κεντροδεξιάς ένας εξίσου φιλελεύθερος της κεντροαριστεράς και ο μετριοπαθής εκπρόσωπος της ριζοσπαστικής αριστεράς θα βρεθούν αντιμέτωποι. Φτάνει όμως αυτό; Όχι βέβαια. Ας δούμε συνοπτικά πώς νοηματοδότησαν οι τρεις υποψήφιοι Δήμαρχοι τις προεκλογικές καμπάνιές τους. Τι πολιτικό περιεχόμενο δώσανε, με ποια επικοινωνιακή αύρα, και πόσο πειστικός ο προγραμματικός λόγος τους. Ο Κώστας Μπακογιάννης λειτούργησε θέλοντας και μη ως υποψήφιος της ΝΔ. Μίλησε με θεματικούς άξονες έκανε κεντρικές εκδηλώσεις, όπου είναι έκδηλη όμως η προεκλογική εκστρατεία του διαφημιστικού γραφείου. Σε προσωπικό επίπεδο φάνηκε να αντιμετωπίζει τον ρόλο του υποψηφίου αφ’ υψηλού, ποντάροντας πιθανώς και στην δημοσκοπική υπεροχή. Ο Νασος Ηλιοπουλος εκφραστής του μετριοπαθούς ΣΥΡΙΖΑ κινήθηκε με χαμηλούς τόνους, σε αντίθεση για παράδειγμα με τον εριστικό και σχεδόν πολεμικό λόγο του συνυποψήφιου του στον Πειραιά Μπελαβίλα. Η καμπάνιά του έχει μια ρομαντική, ελαφρώς λυρική διάθεση, και ενώ είναι ο κομματικός υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ, χρησιμοποιώντας την παράλληλη ρητορική, πολιτεύεται σαν ο ΣΥΡΙΖΑ να μην έχει χάσει ολοσχερώς την ταυτότητα του παρελθόντος. Το μόνο που τον διακρίνει από το κόμμα του, είναι η έλλειψη φανατισμού και διχαστικού λόγου. Ο Παύλος Γερουλάνος καταρχήν όργωσε την Αθήνα περισσότερες από τρεις φορές. Έφτιαξε τον συνδυασμό του και υποστηρίχτηκε εκ’ των υστέρων από το ΚΙΝΑΛ και ευρύτερες δυνάμεις του προοδευτικού χώρου. Εκεί διαμόρφωσε τον μεστό και ρεαλιστικό προγραμματικό λόγο της παράταξής του. Εμφανίστηκε συναινετικός και συνεργατικός με αυτοδιοικητική ατζέντα και χωρίς πόλωση. Είναι αυτός που σήκωσε την ατζέντα κατά του κινδύνου της Χρυσής Αυγής, πιο καθαρά και αδιαπραγμάτευτα από οποιονδήποτε, και τόλμησε να βάλει τα θέματα της ασφάλειας και των Εξαρχείων εξ’ αρχής στην πρώτη γραμμή. Η επικοινωνιακή καμπάνιά του στο διαδίκτυο και στα σποτ, είναι προσηνής, μοντέρνα, αδιαμεσολάβητη. Τα πλάνα και οι εικόνες είναι hand made, προκύπτουν από τα πλάνα στις γειτονιές της Αθήνας, και με τους πραγματικούς κατοίκους της. Η υπόσχεσή του να παραμείνει στην Αθήνα του δίνει πολλούς πόντους και τον καθιστά αξιόπιστο εκ των προτέρων.

Σε ολόκληρο τον σύγχρονο κόσμο οι πολιτικές των πόλεων αναδεικνύουν τη σημασία της επικέντρωσης στην ανθρώπινη διάσταση. Η καθημερινότητα των πολιτών, η ποιότητα στις μετακινήσεις, η ανάδειξη των ποδηλάτων και των πεζών, η ασφάλεια, οι ενοποιημένες λειτουργίες, τα δίκτυα πρασίνου, η βιώσιμη αντίληψη, η νεοοικολογική φιλοσοφία του ρεαλισμού, είναι τα προτάγματα του σύγχρονου σχεδιασμού. Το νέο όραμα των πόλεων συνοψίζεται στο ακόλουθο τετράπττυχο: Πόλη ασφαλής, ζωντανή, βιώσιμη και υγιής.

Στην Ελλάδα, παρόλα αυτά η Τοπική Αυτοδιοίκηση αντιμετωπίστηκε παραδοσιακά ως εξάρτημα της κεντρικής πολιτικής διοίκησης. Εγκλωβισμένοι οι Δήμαρχοι στον υδροκεφαλισμό της κεντρικής γραφειοκρατίας είχαν πάντα μικρές δυνατότητες να παρέμβουν σε μια ριζική αναζωογόνηση της ελληνικής πόλης, ακόμη και αν είχαν τις προσωπικές δυνατότητες. Έτσι συνήθως οι θητείες εξαντλούνταν στην υλοποίηση ενός εμβληματικού τεχνικού έργου, ένας δρόμος για μία πόλη ή ένα αντιπλημμυρικό έργο στην επαρχία. Έργα που σε κάθε περίπτωση δεν άπτονταν καν στις αρμοδιότητες της αυτοδιοίκησης. Μόνο στις περιπτώσεις που συγκυριακά κάποιες ειδικές συνθήκες συνυπήρξαν με λαμπερές ή εμπνευσμένες προσωπικότητες φάνηκε να νοηματοδοτείται η δυνατότητα ενός Δημάρχου να προσφέρει επί της ουσίας. Έτσι τις τελευταίες δεκαετίες θα ξεχωρίζαμε τον Σταύρο Μπένο στην Καλαμάτα, όπου η ανθρωπιστική κρίση του μεγάλου σεισμού, μετατράπηκε σε χρυσή ευκαιρία για την πόλη. Αποτέλεσε αφορμή για έναν νέο συνεκτικό πολεοδομικό σχεδιασμό, βρέθηκαν κονδύλια για την ανακαίνιση διατηρητέων κτισμάτων και η πόλη αποκατέστησε την λειτουργική επαφή της με τη θάλασσα. Ο Μπένος τεχνοκράτης και φιλότεχνος ταυτόχρονα, δημιούργησε μοντέρνους πολιτιστικούς θεσμούς που αποτέλεσαν πρότυπο για πολλές ελληνικές πόλεις. Ο ριζοσπάστης αλλά και Πολεοδόμος - Χωροτάκτης Αντώνης Τρίτσης, σε ανύποπτους καιρούς διατύπωσε ένα πρωτοπόρο για την εποχή πολεοδομικό και συγκοινωνιακό πρόγραμμα, που αν προλάβαινε να υλοποιήσει ίσως η Αθήνα να ήταν διαφορετική σήμερα. Στα επόμενα χρόνια της εσωστρέφειας και της οικονομικής κρίσης ο αστός και φιλελεύθερος Γιάννης Μπουτάρης στη Θεσσαλονίκη, μάζεψε την οικονομική ασυδοσία και σπατάλη του Δήμου και έβαλε την πόλη στον διεθνή χάρτη, δίνοντας έναν κοσμοπολίτικο αέρα και προβάλλοντας όσο κανείς στο παρελθόν την τουριστική εικόνα της. Την ίδια περίοδο ο Γιώργος Καμίνης ορθολογικοποίησε τα οικονομικά της Αθήνας, και κατάφερε να διακριθεί για τις ανακουφιστικές κοινωνικές δομές που ανέπτυξε, σε μία κρίσιμη εποχή. Η πρόσφατη βράβευση της Αθήνας ως Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας καινοτομίας, ακριβώς για τους χειρισμούς της κοινωνικής αλληλεγγύης που επέδειξε είναι το επιστέγασμα αυτής της προσπάθειας.

Σήμερα σε ένα πρώτο θεσμικό επίπεδο η περιφερειακή αποκέντρωση είναι πλέον μια αναγκαιότητα. Και περιφερειακή αποκέντρωση σημαίνει οικονομική αυτονομία. Η αυτοδιοίκηση πρέπει να διαχειρίζεται την δική της φορολογική πολιτική. Σε δεύτερο επίπεδο είναι απαραίτητο να ξεκλειδώσουν νομοθετικά οι εξουσιοδοτήσεις για τη δυνατότητα παραχώρησης έργου στον ιδιωτικό τομέα. Τομείς όπως η καθαριότητα, το κυκλοφοριακό και η στάθμευση αντιμετωπίζονται μόνο με τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Ξαναγυρνώντας στις δημοτικές εκλογές του 2019, οι υποψήφιοι μπήκαν στη μάχη προτάσσοντας άλλος λίγο άλλος πολύ την ασφάλεια και την καθημερινότητα. Όντως η Αθήνα σήμερα από αυτές τις πληγές αιμορραγεί. Η ασφάλεια υποτιμημένη έννοια στην κλασική αριστερή ρητορεία είναι παρόλα αυτά το κλειδί για την επίτευξη όλων των μεγάλων στόχων μίας σύγχρονης πόλης. Η πολεοδομική και λειτουργική αναζωογόνηση, η ανάδειξη των διαδρομών και του πρασίνου, ο πολιτισμός των μετακινήσεων, οι αστικές αναπλάσεις μεγάλης κλίμακας, η αναδιανομή του δημόσιου χώρου, η πολιτισμένη συλλογική συνύπαρξη, η τουριστική ελκυστικότητα δεν μπορούν να νοηματοδοθουν όσο κυριαρχεί ένας διάχυτος φόβος και αίσθημα ανασφάλειας, όσο θα υπάρχουν άβατα στα Εξάρχεια, ανομία στα Πανεπιστήμια, και περιοχές γκέτο στο κέντρο της Αθήνας. Δεν ξέρω αν αρκεί ένας Δήμαρχος, αλλά σίγουρα βαραίνει η ατζέντα των προτεραιοτήτων του. Κάθε εποχή έχει τα προτάγματά της. Η πόλη είναι ο γεωμετρικός τόπος των ανθρώπων της, του δημόσιου χώρου, της ελευθερίας και της ανεμπόδιστης κινητικότητας.

Τις εντυπώσεις στην ουσία, στο περιεχόμενο, στην πολιτικότητα και στην αυτοδιοικητικότητα, στους συμβολισμούς και στην επικοινωνιακή διάδραση κερδίζει αναμφισβήτητα ο Παύλος Γερουλάνος.