Για τα θετικά μέτρα

Γράφει η Μαίρη Λεοντσίνη*

Με τρόπο άκομψο και επιζήμιο για το δημόσιο διάλογο, οι αντιδράσεις του κ. Πολάκη σχετικά με τη χρήση της διάταξης για τα ΑΜΕΑ από τον υποψήφιο της Νέας Δημοκρατίας κ. Κυμπουρόπουλο έφεραν στην επιφάνεια τα ζητήματα της πολιτικής ευπρέπειας, αλλά και την πολύπαθη συζήτηση για τα θετικά μέτρα (ή/και τις ποσοστώσεις).

Η πολιτική απρέπεια αποδίδεται σε πολιτισμική ιδιαιτερότητα  (ελληνικότητα) και αντλεί από μισογυνικά –κατά κύριο λόγο– πεδία, η δε αναφορά στα θετικά μέτρα μάς τοποθετεί στον πυρήνα της συζήτησης για την ισότητα.

Πολλ-ές, -οί, ά από μας, θα θέλαμε να ζούμε σε έναν κόσμο ρόδινο και μοσχοβολιστό, χωρίς να χρειάζεται να μιλάμε για θετικά μέτρα ή για πολιτικές οι οποίες στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής συγκεκριμένων ομάδων. Θα θέλαμε δηλαδή να γεννιόμαστε ίσ-ες, -οι, -α και να διαμορφώναμε τη ζωή μας όπως την ονειρευόμαστε. Imagine all the people living in peace...

Μόνο που για 19 αιώνες ορισμένες από μας (το μισό του πληθυσμού δηλαδή) δεν μπορούσαμε να σκεφτούμε τις εαυτές μας ως μαθήτριες, φοιτήτριες, πολιτικούς, επιστήμονες, καλλιτέχνιδες, ταξιδιώτισσες και άλλα πολλά. Η έλλειψη αρτιμέλειας ή βασανιστικές ασθένειες (σωματικές ή νοητικές) εμπόδιζαν κάποι-ες, -ους, -α να σκεφτούν τις ζωές τους στο δημόσιο χώρο.

Τα θετικά μέτρα προσβλέπουν στην εμπέδωση της ισότητας, επειδή δεν έχουμε το ίδιο σημείο εκκίνησης. Για να σκεφτούμε τις εαυτές μας και τις ζωές μας όπως επιθυμούμε, για να επιθυμήσουμε το εφικτό ή να ονειρευτούμε ακατόρθωτο, χρειαζόμαστε ορισμένα αυτονόητα, που συχνά δεν απολαμβάνουμε. Για να σκεφτούμε τις ζωές μας ως γυναίκες στην πολιτική, χρειαζόμαστε εικόνες από άλλες γυναίκες που έχουν κάνει το ίδιο (ή περίπου), για να συμμετέχουμε στα αθλήματα όταν δεν έχουμε ευκολία στη βάδιση, χρειαζόμαστε βοηθητικά εξαρτήματα και θεσμούς που μας το επιτρέπουν. Για να φοιτήσουμε με πιθανότητες υψηλών επιδόσεων στο σχολείο, χρειαζόμαστε αφηγήματα σχολικής επιτυχίας προηγούμενων από μας, εγγραφές στην κοινωνική μνήμη, υπολογιστές, χώρο για να μελετάμε, αλλά και ενθάρρυνση. Καθως οι κοινωνίες μας συχνά δεν μας παρέχουν τα ίδια εφόδια στο σημείο εκκίνησης, η δημοκρατική συναίνεση προβλέπει θετικά μέτρα, προκρίματα και επιμερους διευθετήσεις ώστε να πορευόμαστε καλύπτοντας τις αρχικές ανισότητες.

Η άρνηση των θετικών μέτρων σημαίνει την παράβλεψη της δομικής κοινωνικής ανισότητας. Καθώς όμως μας φαίνονται «αναγκαίο κακό», έχει ίσως νόημα να τα σκεφτούμε μετρώντας τα αποτελέσματά τους και συμφωνώντας στους στόχους τους. Αν υποθέσουμε ότι η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική είναι στόχος ο οποίος μπορεί να επιτευχθεί με θετικά μέτρα μιας πενταετίας, χρειαζόμαστε ευρύτερη ενίσχυση των ποσοστώσεων (όπως π.χ. με έλεγχο των μισογυνικών εκφορών και περιορισμό της προβολής έμφυλων στερεοτύπων στα ΜΜΕ), αλλά και μέτρησή τους. Οι τεχνικές υπολογισμού των επιπτώσεων εξαρτώνται από τη σημασία που δίνουμε στο στόχο. Αν στην πενταετία έχουμε δει περιορισμένα αποτελέσματα και συνεχίζουμε να εμμένουμε στο στόχο της ισότητας, η γνώση της πενταετίας θα προσφέρει ιδέες για νέα μέτρα. Έτσι, θα έρθει η στιγμή που δεν θα χρειαζόμαστε τα θετικά μέτρα. «It’s easy if you try»…

* Η Μ.Λ. είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια ΤΕΑΠΗ - ΕΚΠΑ, υποψήφια για την Ευρωβουλή με το Ποτάμι