Μαριάννα Κακαουνάκη: Η συγκλονιστική εμπειρία της τραγωδίας στο Μάτι

«Γιατί μας έχετε ξεχάσει;» 

Ήταν η κραυγή αγωνίας της κ. Ντέπης Αργυροπούλου, όπως ακούστηκε στο συνταρακτικό ντοκουμέντο που παρακολουθήσαμε στον ΣΚΑΙ, την Πέμπτη, 2 Μαΐου 2019. Ήταν απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018. Ο ήλιος είχε χαθεί από το Μάτι. Η κ. Αργυροπούλου χρειάστηκε να καλέσει πάνω από 50 φορές το κέντρο της Πυροσβεστικής, με τη φωτιά να φτάνει στο κατώφλι του σπιτιού της και την κόρη τους να αγωνιά στο υπόγειο.

«Ναι το είπα, ‘“µας έχετε ξεχάσει”, συγγνώµη κιόλας. Γιατί όταν κάποιος δεν ζει καταστάσεις, µπορεί να λέει ό,τι θέλει. Τι;... Πήγαν τόσοι άνθρωποι χαµένοι; Τόσα παιδιά; 100 άνθρωποι...! Συγνώµη για την ένταση, αλλά 100 άνθρωποι πήγαν χαµένοι... Το αποτέλεσµα; Κάνανε κάτι; Λόγια πολλά µόνο. Έργα και δικαίωση, για τους ανθρώπους που χάθηκαν» λέει 8 μήνες μετά την τραγωδία στη Μαριάννα Κακανουνάκη, αρχισυντάκτρια της εκπομπής που συγκλόνισε την κοινή γνώμη και ανέσυρε την τραγωδία από την γκρίζα ζώνη της λήθης. Ήταν αυτή στην οποία ο Αλέξης Παπαχελάς παρέδωδε τα ηχητικά ντοκουμέντα με τις συνομιλίες όπως καταγράφτηκαν στο τηλεφωνικό κέντρο της Πυροσβεστικής, την ώρα που η πύρινη λαίλαπα σάρωνε τα πάντα στο Μάτι και αφαιρούσε ζωές.

Πώς άρχισαν όλα; «Πριν από 2 μήνες ο Αλέξης Παπαχελάς μάς φώναξε στο γραφείο του μαζί με τον Γιάννη Σουλιώτη –που κάνει αστυνομικό ρεπορτάζ στη “Καθημερινή”– και μας είπε ότι είχε βρει όλες τις επικοινωνίες της Πυροσβεστικής εκείνη τη μοιραία μέρα» μας εξηγεί η Μαριάννα Κακαουνάκη. Η αρχική ιδέα ήταν να γίνει ένα ντοκιμαντέρ για το επιχειρησιακό κομμάτι, να ζητήσουμε άδεια από την Πυροσβεστική, να μιλήσουμε με στελέχη, με άνδρες του Σώματος που ενεπλάκησαν στην αντιμετώπιση της φωτιάς. Η άδεια δεν δόθηκε ποτέ.

Η Μαριάννα, ωστόσο, αρχίζει να ξετυλίγει το κουβάρι των συνομιλιών. «Ήταν χιλιάδες ηχογραφήσεις, αφορούσαν πάρα πολλές διαφορετικές γραμμές από και προς την Πυροσβεστική και τα διάφορα πυροσβεστικά κέντρα. Μου πήρε 6 μέρες με 15 ώρες τη μέρα να τις ακούσω. Σημείωνα τον κωδικό που είχε το κάθε αρχείο-συνομιλία και στη συνέχεια το άκουγα εκ νέου, επιλέγοντας τα πιο σημαντικά. Έτσι καταλήξαμε όλοι μαζί να επιλέξουμε περί τις 200 συνομιλίες».

Όπως μας εξομολογείται, όλο αυτό το διάστημα χάνει τον ύπνο της. «Ακούγοντας τις ηχογραφήσεις, ένιωθα θυμό και απελπισία. Το κυριότερο; Δεν γνώριζα τι απέγιναν αυτοί που καταγράφτηκαν να καλούν. Έζησαν, τα κατάφεραν; Άκουγα ονόματα και διευθύνσεις και έψαχνα τη λίστα με αυτούς που χάθηκαν… Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή τη “διαδρομή”. Ένιωθα, παράλληλα, πόσο βαθύ είναι το τραύμα για όλους όσοι έχασαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα».

Εξίσου οδυνηρή ήταν η προσπάθεια αναζήτησης κάποιων από αυτούς που ακούγονται στις ηχογραφημένες συνομιλίες. «Άρχισα να παίρνω τηλέφωνο αυτούς που είχαν καταφέρει να πιάσουν γραμμή στο τηλεφωνικό κέντρο της Πυροσβεστικής και είχαν δώσει τα στοιχεία τους. Με βάση τις συνομιλίες είχα μια μεγάλη λίστα. Αναζήτησα όλους αυτούς τους ανθρώπους να μου πουν τι έγινε εκείνο το βράδυ και πώς κατάφεραν να σωθούν. Υπήρχε τρομερή δυσκολία στο να μας μιλήσουν. Δέχτηκαν να μας μιλήσουν μόλις πέντε από μια λίστα δεκάδων ανθρώπων. Οι άνθρωποι έχουν βαθύ τραύμα και είναι ακόμα πολύ δύσκολο να περιγράψουν το τι συνέβη ακόμα και τώρα. Είναι συγκλονιστικό».

Μία από τις αναζητήσεις της Μαριάννας Κακαουνάκη οδήγησε στο σπίτι της κ. Αργυροπούλου. «Χτύπησα το κουδούνι, άνοιξε, τα έχασε. “Πώς με βρήκες;” με ρώτησε. Ο αρχικός δισταγμός ξεπεράστηκε γρήγορα. Με δέχτηκε και τελικά συμφώνησε να μιλήσει μπροστά στην κάμερα… Οι συζητήσεις ήταν έντονα φορτισμένες. Πώς να μην επηρεαστείς από τις μαρτυρίες αυτές; Ξυπνούσα και κοιμόμουνα, έχοντας αυτούς τους ανθρώπους στο μυαλό μου. Πήρα τις συνεντεύξεις που ενσωματώθηκαν στο θέμα, με φόντο τον κρανίου τόπο στο Μάτι».

«Αξιολογώντας τις συνομιλίες που είχαμε επιλέξει με βάση ένα χρονοδιάγραμμα –που άρχιζε από τις 4.40 το απόγευμα μέχρι και το βράδυ που γίνεται η σύσκεψη με τον πρωθυπουργό στο συντονιστικό– το σενάριο είχε αρχίσει να διαμορφώνεται από μόνο του. Εξαιρετική η δουλειά της μοντέρ, Γωγώς Μπεμπέλου. Προσπαθήσαμε να είμαστε δίκαιοι και απέναντι στους ανθρώπους που εκείνες τις τραγικές στιγμές προσπαθούσαν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους και να δείξουμε το μπάχαλο που υπήρχε και οι ίδιοι το έλεγαν. Οι συνεντεύξεις συμπλήρωσαν το θέμα, με την πολύτιμη συμβολή του οπερατέρ, Χρόνη Τσιχλάκη».

«Διατεταγμένο, προεκλογικό, ξαναζεσταμένο το ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ για το Μάτι». Αυτή ήταν η τοποθέτηση του πρωθυπουργού στην ομιλία του στην Ξάνθη, την περασμένη Δευτέρα. 

«Διατεταγμένο, προεκλογικό, ξαναζεσταμένο το ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ για το Μάτι». Αυτή ήταν η τοποθέτηση του πρωθυπουργού στην ομιλία του στην Ξάνθη, την περασμένη Δευτέρα. Η Μαριάννα Κακαουνάκη διαφωνεί. «Νομίζω ότι αυτό που θέλαμε να κάνουμε και κάναμε ήταν μια απλή καταγραφή. Δεν παίρνουμε καμία θέση, δεν είναι πολιτικοποιημένο το ρεπορτάζ σε κανένα σημείο του. Όποιος το νιώθει αυτό καταλαβαίνει τις ευθύνες που υπάρχουν, αλλά από εκεί και πέρα νομίζω ότι ήταν πολύ καθαρή από μέρους μας η όλη παρουσίαση - καταγραφή. Είναι άδικοι οι χαρακτηρισμοί αυτοί. Νομίζω ότι αναδείχτηκε πόσο βαθύ είναι το τραύμα για όλους όσοι έχασαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Δεν είναι μόνο –και κυρίως– το πένθος. Θα περίμενε κανείς στο “μετά” το κράτος να τους σταθεί. Ο Άρης Χερουβείμ, που μας μίλησε, έχασε τη μητέρα του, την αδελφή του, τις δίδυμες ανιψιές του. Εννιά μήνες τώρα τρέχει σε υπηρεσίες, προσπαθεί να διευθετήσει εκκρεμότητες… Δεν υπάρχει καμία υποστήριξη, δυστυχώς. Συχνά αυτές τις τραγωδίες που δεν μας αγγίζουν άμεσα, τις απωθούμε από τη μνήμη μας. Από την άποψη αυτή είναι πολύ σημαντικό για μένα που η εκπομπή αυτή στάθηκε η αφορμή να εναντιωθούμε στη λήθη και τη “διαγραφή” αυτής της συμφοράς». 

Η ίδια άλλωστε σημειώνει πως είχε καλύψει και τη φωτιά στην Ηλεία, το 2007, επί κυβέρνησης ΝΔ. «Πολλές από τις παθογένειες που οδήγησαν στη συμφορά και τότε, θυμίζουν τις σημερινές». Όσο για τα περί πολιτικής συγκυρίας, η κ. Κακαουνάκη επισημαίνει πως η αρχική ιδέα για το ρεπορτάζ είχε πέσει τον περασμένο Οκτώβριο, ενώ η επεξεργασία του υλικού άρχισε πριν από δύο ολόκληρους μήνες. Το χρονοδιάγραμμα ήταν καθαρά δημοσιογραφικό, ανεπηρέαστο από την πολιτική συγκυρία.

Η Μαριάννα Κακαουνάκη το θεωρεί –όχι άδικα– ως την πιο σημαντική εμπειρία της δημοσιογραφικής της πορείας, που άρχισε το 2005. «Σπούδασα ψυχολογία, δεν είχα την παραμικρή υποψία ότι θα επέλεγα να γίνω δημοσιογράφος. Μετά τις σπουδές μου ήταν ο Αλέξης Παπαχελάς που μου ζήτησε να τον βοηθήσω στους “Φακέλους” στο Μέγκα, στην οργάνωση της παραγωγής. Έτσι ξεκίνησα να κάνω θέματα και συνεντεύξεις, με τη συνεργασία επίσης του Τάσου Τέλλογλου. Το ένα έφερε το άλλο και έτσι ξεκίνησα. Δεν κρύβω ότι μου άρεσε από την αρχή. Ήταν συναρπαστική δουλειά, παρά τις ατελείωτες ώρες στο ρεπορτάζ και την παραγωγή. Μείναμε στην ομάδα για τους “Φακέλους” μέχρι το 2013. Αργότερα για δύο χρόνια στις “Ιστορίες” στον ΣΚΑΪ. Από το 2013 αρθρογραφώ στην “Καθημερινή” και τα τελευταία τέσσερα χρόνια συνεργάζομαι με το αμερικανικό δίκτυο CBS».