Ομιλία σε εκδήλωση του ηλεκτρονικού περιοδικού «Μεταρρύθμιση»
Φίλες και φίλοι,
Τα γεγονότα ορισμένες φορές μάς αιφνιδιάζουν με τρόπο δραματικό. Είχαμε προγραμματίσει να βρεθούμε εδώ, απόψε, να συζητήσουμε για τα προβλήματα ναζιστικής βίας και πώς τα αντιμετωπίζουν ή θα μπορούσαν να τα αντιμετωπίσουν οι τοπικές αλλά και οι ευρύτερες κοινωνίες, αλλά η δολοφονική επίθεση στο Νέο Ηράκλειο με νεκρούς δύο νέους, φοβάμαι ότι μας φέρνει μπροστά σε ένα φαύλο κύκλο βίας και μίσους, στον οποίο δεν υπάρχουν ωφελημένοι και ηττημένοι, παρά μόνο ζημιωμένοι. Ζημιωμένη βγαίνει η Δημοκρατία, γιατί δεν μπορεί μια δημοκρατική χώρα να βλέπει τα παιδιά της να δολοφονούνται. Η αξία της ανθρώπινης ζωής δεν είναι δεκτική διαβάθμισης.
Η βία γεννά βία, αλλά η βία δεν δικαιολογεί τη βία. Και η στυγερή δολοφονία των δύο νέων στο Νέο Ηράκλειο, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί και ούτε θα έπρεπε να «παραγράψει», καθ' οιονδήποτε τρόπο, τις πρόσφατες αποκαλύψεις -μετά τη δολοφονική επίθεση εναντίον του νεαρού μουσικού στο Πέραμα- για την σωρεία των εγκληματικών δράσεων μελών και βουλευτών της Χρυσής Αυγής, που έχουν πάρει τον δρόμο της δικαιοσύνης. Σεβασμός στη μνήμη των θυμάτων, αλλά και σεβασμός στη λειτουργία της δικαιοσύνης.
Το δημοκρατικό πολίτευμα πρέπει να αποδειχθεί ισχυρό και να αντιμετωπίσει με άμεσα αποτελεσματικό τρόπο την άκρως ανησυχητική αύξηση του ρατσισμού, του εξτρεμισμού και της προσφυγής στη βία. Άλλωστε το φαινόμενο και το πρόβλημα -όσο κι αν τους τελευταίους μήνες τα μάτια της Ευρώπης είναι στραμμένα στην Ελλάδα- σε καμία περίπτωση δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Είκοσι χρόνια από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και λίγους μήνες πριν από τις Ευρωεκλογές, αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι το φάντασμα του ευρωσκεπτικισμού πλανιέται βαρύ πάνω από την Ευρώπη: τα ακροδεξιά κόμματα κερδίζουν σε απήχηση και ο εθνικισμός αναβιώνει.
Οι πολιτικές ασφυκτικής λιτότητας, η υψηλή ανεργία και η κρίση αξιοπιστίας πολιτικών και πολιτικών κομμάτων έχουν ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης.
Στην Ελλάδα, την εντυπωσιακή, τα τελευταία χρόνια, άνοδο και διατήρηση της επιρροής της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής μπορεί -αντιστοίχως- κάποιος να αποδώσει σε ένα συνδυασμό οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών ή και πολιτιστικών παραγόντων: πρωτοφανής οικονομική κρίση, βαθιά ύφεση, υψηλή ανεργία, αναποτελεσματική διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος, εντονότατη λαϊκή δυσαρέσκεια, γενικότερη απαξίωση του πολιτικού συστήματος. Ωστόσο η κρίση δεν «γέννησε» την Χρυσή Αυγή, παρόλο που συνέβαλε αποφασιστικά στην εκτίναξη αλλά και τη διατήρηση της επιρροής της.
Το νεοναζιστικό μόρφωμα είχε ήδη καταφέρει να διεισδύσει στις πρώην μεσοαστικές γειτονιές της Αθήνας, που άρχισαν σταδιακά να εγκαταλείπονται από τη δεκαετία του 1980 και να υποβαθμίζονται, δεχόμενες παράλληλα έναν αυξανόμενο αριθμό παράνομων μεταναστών. Εκεί καλύπτοντας το κενό που είχε δημιουργήσει η αδιαφορία του κράτους έπαιξε το ρόλο του προστάτη των αδυνάτων Ελλήνων. Είναι άλλωστε ενδεικτικό, ότι παρά την αποκάλυψη των εγκληματικών της πράξεων κι ενώ η ελληνική κοινή γνώμη αναμένει η ανακριτική διαδικασία να οδηγήσει σε καταδίκες μελών της Χρυσής Αυγής, οι ρίζες του δεξιού εξτρεμισμού δεν ξεριζώνονται όσο εύκολα κάποιοι νομίζουν. Υπολογίζεται ότι τα ποσοστά της οργάνωσης στην Α΄ και Β΄ Αθήνας εξακολουθούν να είναι υψηλά, ξεπερνώντας το 8%.
Στο Δήμο Αθηναίων είχαμε εξαρχής ξεκάθαρη και αποφασιστική στάση απέναντι στη ρατσιστική δράση και τις απειλές της Χρυσής Αυγής. Τους τελευταίους 8 μήνες αποτρέψαμε δύο φορές τα «συσσίτια μόνον για Έλληνες» που είχαν προγραμματίσει σε κεντρικές πλατείες της Αθήνας. Την ορθότητα της πολιτικής μας να αντιταχθεί η πόλη στο ρατσισμό και τη ξενοφοβία εφαρμόζοντας χωρίς διακρίσεις το νόμο, επιβεβαίωσαν και οι πρόσφατες συλλήψεις και εξελίξεις.
Δεν περιοριστήκαμε σε αυτό. Ως ανάχωμα στη νεοναζιστική βία και τη ρητορική του ρατσισμού δημιουργήσαμε θεσμούς ομαλής ένταξης των μεταναστών, έχοντας, βεβαίως, πάντα υπόψη ότι τόσο η τοπική κοινωνία όσο και οι μετανάστες έχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Ταυτοχρόνως, οι υπηρεσίες, αλλά και οι δράσεις και πρωτοβουλίες του δήμου καθώς και τα προγράμματα κοινωνικής πολιτικής απευθύνονται σε όλους, χωρίς φυσικά διακρίσεις, ανεξαρτήτως εθνικότητας, καταγωγής θρησκείας ή χρώματος. Η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής αλλά και της συνεχούς ενεργοποίησης υπήρξε επιδίωξη απόλυτης προτεραιότητας. Δεν θα εκχωρούσαμε πεδία για εύκολη πολιτική εκμετάλλευση και λαϊκισμό στη ρητορική και βία της Χρυσής Αυγής.
Για να ρίξει τις πρώτες γέφυρες με τις κοινότητες μεταναστών στην πρωτεύουσα, η δημοτική αρχή δημιούργησε το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων, το πρώτο θεσμικό - μικτό -όργανο του ελληνικού κράτους, στο οποίο, εκτός από μέλη των δημοτικών συμβουλίων, συμμετέχουν και εκπρόσωποι μεταναστών. Το Συμβούλιο αυτό, στο οποίο συμμετέχουν και εκπροσωπούνται 23 κοινότητες, αποτελείται - όπως ορίζει ο νόμος - από 11 μέλη, και συνεδριάζει πλέον τακτικά, μία φορά το μήνα. Καταγράφει και διερευνά προβλήματα μεταναστών σχετικά με την ενσωμάτωσή τους, σε δραστηριότητες της καθημερινότητας, ή κατά τις συναλλαγές τους με τις δημόσιες ή δημοτικές υπηρεσίες. Στηρίζει, παράλληλα, τη δημιουργία συμβουλευτικών ομάδων καθώς και πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Διακρίσεις κατ' ουδένα τρόπο δεν υπήρξαν και στο πεδίο της Κοινωνικής Πολιτικής, και της μεγάλης προσπάθειας του δήμου για τη αλληλοβοήθεια. Ο δήμος της Αθήνας στηρίζει σήμερα 38.000 κατοίκους, με μοναδικό κριτήριο την φτώχεια και την ανέχεια.
Στο Δημοτικό Βρεφοκομείο της Αθήνας [όπου φιλοξενούνται 5.500 παιδιά], παίρνουμε ανεξαιρέτως όλα τα παιδιά, αρκεί να πληρούν τις τυπικές προϋποθέσεις, με αδιάβλητο, ηλεκτρονικό σύστημα. Χωρίς καμία διάκριση ιθαγένειας φιλοξενούνται παιδιά από την Αλβανία, τη Ρουμανία, τη Αίγυπτο, τη Συρία και άλλες χώρες. Επίσης γίνονται επιμορφωτικά προγράμματα προς τους παιδαγωγούς για την αποδοχή και ένταξη της διαφορετικότητας ενώ παρέχεται ψυχοκοινωνική υποστήριξη στις οικογένειες των μεταναστών.
Πρόσβαση και βοήθεια, χωρίς καμία διάκριση, έχουν οι μετανάστες και στον Κόμβο Αλληλοβοήθειας που ιδρύσαμε, για την παροχή τροφίμων, ένδυσης ή άλλων απαραίτητων προϊόντων σε άπορες οικογένειες. Το ίδιο ισχύει και για το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κέντρο Αλληλεγγύης για την Οικογένεια, ή τα άλλα κοινωνικά προγράμματα που υλοποιεί ο Δήμος της Αθήνας, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό φορέα, εθελοντές και ενεργούς πολίτες .
Επιπλέον, προχωρήσαμε σε προγράμματα μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, στην παροχή συμβουλευτικών ή και εκπαιδευτικών υπηρεσιών για εύρεση απασχόλησης ή δραστηριοποίηση μεταναστών στον τομέα της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας. Επίσης, ιδιαίτερα επιτυχημένες αποδείχτηκαν και οι «Δράσεις σε Γειτονιές», για την επικοινωνία και συνάφεια της διαφορετικών παραδόσεων, εθίμων αλλά και συνηθειών της καθημερινότητας.
Όποιος δεν αναγνωρίζει σήμερα τον πολυφυλετικό χαρακτήρα του δήμου της Αθήνας, απλώς εθελοτυφλεί, με μη κατανοητά πολιτικά κίνητρα. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού είναι μη -ελληνικής καταγωγής, και ότι περισσότεροι από 140.000 μετανάστες ή κάτοικοι με μεταναστευτικό παρελθόν ζουν στα 7 δημοτικά διαμερίσματα- λαμβάνοντας βέβαια ταυτοχρόνως υπόψη ότι επίσημες και συστηματικές καταγραφές δεν υπάρχουν και ότι ο αριθμός των παράνομων μεταναστών είναι δύσκολα εξακριβώσιμος και μετρήσιμος. Για τη δημοτική αρχή η ανάδειξη του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της πόλης -όπως άλλωστε συμβαίνει και στις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες- αποτέλεσε στοίχημα και πρόκληση. Ευελπιστώντας βεβαίως, ταυτόχρονα, στην άμεση διαμόρφωση μιας σοβαρής μεταναστευτικής πολιτικής, όχι μόνον από το ελληνικό κράτος, αλλά κι ενός κοινού ευρωπαϊκού μετώπου, ειδικά για τις χώρες του Νότου.
Ωστόσο. Η εμπειρία μας δείχνει ότι οι ενεργές ομάδες της πόλης, η ενεργοποίηση της Κοινωνίας των Πολιτών που αποδείχτηκε σε όλα αυτά τα πεδία πολύ σημαντική, έχουν ανάγκη από έναν αξιόπιστο θεσμικό φορέα για να συντονίζει τις προσπάθειες τους. Ιδιαιτέρως σε μια συγκυρία, που τα μεγάλα προβλήματα της κρίσης και της μη αποτελεσματικής επιχειρούμενης μεταρρύθμισης -αυτά δηλαδή που αποτελούν κατεξοχήν κοιτίδα επιχειρημάτων για τις εξτρεμιστικές, ακροδεξιές και νεοναζιστικές ομάδες- αντί να υποχωρούν, εντείνονται.
Η δημοτική αρχή, με τις πρωτοβουλίες της, αποδεικνύεται η μόνη ικανή πρόταση για άμεση κάλυψη των κοινωνικά ασθενέστερων και οι εντατικές προσπάθειες μας σε αυτό το πεδίο, που βασίζονται επιπλέον στην εγκυρότητα και τη διαφάνεια, αποδεικνύουν τον κρίσιμο και κομβικό ρόλο που μπορεί να παίξει η Αυτοδιοίκηση.
Άλλωστε η προσπάθεια καταπολέμησης της νεοναζιστικής ιδεολογίας και βίας, όπως και κάθε εξτρεμισμού είναι βέβαιο ότι θα αποδειχθεί πολυδιάστατη και δεν εξαντλείται στη φυλάκιση ή τιμωρία των μελών μιας τέτοιας οργάνωσης. Είναι θέμα πολιτικής κουλτούρας και κοινωνικής πολιτικής, αλλά και πρωτίστως παιδείας και διαφώτισης. Πληροφορούμαστε ότι επιτέλους δόθηκε οδηγία από το αρμόδιο Υπουργείο, οι μαθητές στα ελληνικά γυμνάσια και λύκεια να διδάσκονται για το Ολοκαύτωμα, τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, και τη σύγχρονη ιστορία. Να μαθαίνουν στα σχολεία τι σημαίνει η βία, ο πόλεμος, ο φασισμός και ο διχασμός.
Παράλληλα, η Αυτοδιοίκηση με την Κοινωνία των Πολιτών στις μεγάλες πόλεις, με τη συνδρομή και συνεργασία των δημοκρατικά σκεπτόμενων πολιτικών μπορεί να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο στην καταπολέμηση του εξτρεμισμού, της βίας, της ανομίας και του μίσους. Εστιάζοντας και διευρύνοντας τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, προβάλλοντας και πάλι τη σημασία του δημόσιου συμφέροντος, ενισχύοντας τη δημοκρατική συνείδηση των πολιτών.
Πηγαίνοντας κι ένα βήμα παραπέρα θα έλεγα ότι η δικτύωση των τοπικών κοινωνιών και των δήμων σε εθνικό, ή ακόμη και ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούσε να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά για την διαμόρφωση και συγκρότηση ενός νέου πόλου, μιας διαφορετικής αντίληψης και πολιτικής που αντιστέκεται στην έμπρακτη απαξίωση των δημοκρατικών θεσμών αλλά και δεν αφήνει ανθρώπους με πραγματικά προβλήματα στο έλεος της ακροδεξιάς και του εξτρεμισμού.
Η αρχή της λύσης αξίζει και πρέπει να αναζητηθεί και σε τοπικό επίπεδο.
11°
