Περί «ταπείνωσης» και κουτοπονηριάς

«Μας ταπεινώνουν»... «Ταπεινώνουν τον ελληνικό λαό»... «Θέλουν να μας ταπεινώσουν ακόμα περισσότερο». Αυτό το ρήμα, «ταπεινώνω», με παραλλαγές και παράγωγα έρχεται και επανέρχεται. Φτάνει πια, το έχουμε εμπεδώσει. Tο ακούμε συνέχεια και παντού, τα τέσσερα τελευταία χρόνια· χρόνια της χρεωκοπίας. Το ακούμε από τους αριστεροδεξιούς τενόρους του λαϊκισμού και της δημαγωγίας –πολιτικούς, δημοσιογράφους, αναλυτές. Το ακούμε όμως, επίσης, στον δρόμο δεξιά και αριστερά, από τον λεγόμενο μέσο άνθρωπο.

Ποιοι μας ταπεινώνουν; Θέλει και ρώτημα; Ποιοι άλλοι; Οι ευρωπαίοι εταίροι μας γενικά, οι Γερμανοί ειδικά, η Ανγκελα Μέρκελ ειδικότερα, η Τρόικα ασφαλώς, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από δίπλα. Σαν να λέμε όλοι οι «εξαποδώ» στους οποίους όμως πρώτη φορά βλέπω ότι δεν περιλαμβάνονται οι Αμερικανοί (συγγνώμη, οι Αμερκάνοι)· πρωτοτυπήσαμε.

«Μας ταπεινώνουν»... Στην Ελλάδα έχουμε διαμορφώσει μια πολύ βολική άποψη για το τι είναι ταπείνωση, όπως, βέβαια, και για το τι είναι υπερηφάνεια. Τα καλά και συμφέροντα, κάνουμε το μαύρο άσπρο. Αντιστροφή της πραγματικότητας με την οποία, εξάλλου, δεν είχαμε ποτέ καλή σχέση.

Τώρα, στην εποχή του Μνημονίου και του διεθνούς οικονομικού ελέγχου, όπου κουτσά στραβά γίνεται μια προσπάθεια να μπει σε τάξη η ξεχαρβαλωμένη μας κατάσταση, εμείς δηλώνουμε ταπεινωμένοι. Για φαντάσου. Ενώ πριν, στην εποχή των δανείων της καταναλωτικής ευτυχίας και της χάρτινης ευμάρειας, δηλώναμε υπερήφανοι. Το καταλαβαίνω. Είναι μεγάλη υπερηφάνεια να ζεις χρόνια ολόκληρα πάνω από τις δυνατότητές σου με δανεικά επί δανεικών. Είναι μεγάλη υπερηφάνεια να ζεις στη μαγική χώρα που οι εισαγωγές ήταν τριπλάσιες από τις εξαγωγές και, επί πλέον, να σφυρίζεις κλέφτικα.

Θλιβερή διαπίστωση. Ακόμη και σήμερα, μετά από τέσσερα χρόνια χρεωκοπίας, είναι να τρελαίνεσαι με την αστείρευτη ανάγκη που έχουμε να κοροιδεύουμε τον εαυτό μας. Και έχουμε βρει το τέλειο άλλοθι. Εννοώ αυτό το ολέθριο και κουτοπόνηρο: «φταίνε οι άλλοι». Τι ωραία που τα λέμε. Για τα δικά μας τα χάλια δεν φταίμε εμείς, «φταίνε οι άλλοι». Λες και η χρεωκοπία έφθασε ως εισαγόμενο προϊόν από το εξωτερικό και έπεσε πάνω στο κεφάλι μας. Παριστάνουμε τους ταπεινωμένους, πολλοί ίσως να νιώθουν πράγματι έτσι. Ομως την ταπείνωση την ανακαλύψαμε το 2009, όταν το πάρτι τελείωσε και ήρθε ο λογαριασμός.

Ακόμη και σήμερα, δεν παραδεχόμαστε ότι μόνοι μας χρεωκοπήσαμε -το επιδιώξαμε πάρα πολύ και, τελικά, το κατορθώσαμε. Αντ΄αυτού, προτάσσουμε ότι «μας ταπεινώνουν». Δηλαδή ότι εμείς ζούσαμε μια χαρά και υπερήφανοι στη γαλανή μας χώρα, χωρίς πρόβλημα, αλλά ήρθαν οι (συνοπτικά) Τροϊκανοί βελζεβούληδες και μας «ταπείνωσαν». Μεγάλη η δύναμη της αυταπάτης και της κουτοπονηριάς.

Τι περιμένεις, όμως, σε μια χώρα που ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης (και όχι μόνο) θεωρεί τους δανειστές μας ...«ληστές» και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αντιλαμβάνεται τους Ευρωπαίους εταίρους μας ως ...«εκβιαστές».

Μας ταπεινώνει η Τρόικα, λένε πολλοί. Δεν μας ταπεινώνει όμως να συμφωνούμε, να υπογράφουμε και μετά να μην εφαρμόζουμε τα συμφωνηθέντα; Δεν μας ταπεινώνει η κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος και το όργιο των επιδομάτων σε τυφλούς που δεν είναι τυφλοί, σε πολύτεκνους που δεν είναι πολύτεκνοι, σε ανάπηρους που δεν είναι ανάπηροι; Δεν μας ταπεινώνει ότι είμαστε ουσιαστικά μια κοινωνία μπακλαβάς -κάθε κομάτι, κάθε ομάδα υπερασπίζεται το ίδιον συμφέρον συχνά εκβιάζοντας- στην οποία βεβαίως απουσιάζει η συνείδηση του κοινού καλού;

Μας ταπεινώνει η Μέρκελ, λένε άλλοι. Για σταθείτε. Το όργιο φοροδιαφυγής και διαφθοράς, το άθλιο Δημόσιο, το ρέμπελο Κράτος -αυτά, ναι, είναι ταπεινωτικά- η Μέρκελ μας τα επέβαλε; Το γεγονός ότι τα έσοδα του σιδηροδρομικού μας δικτύου δεν καλύπτουν ούτε καν τους μισθούς των υπαλλήλων, οφείλεται σε δολιοφθορά της Μέρκελ με στόχο την ταπείνωσή μας;

Μας ταπεινώνει ο Σόιμπλε, λένε τόσοι και άλλοι τόσοι. Δεν βλέπω όμως να μας ταπεινώνει το γεγονός ότι στην ελληνική επικράτεια έχουμε τόσες και άλλες τόσες ζώνες ανομίας (για κάθε γούστο), όπως π.χ. τα «τιμημένα» Ζωνιανά, οι «υπερήφανες» Κερατέες, οι «αντιστεκόμενες» Σκουριές.

Μας ταπεινώνουν οι Βρυξέλλες, λένε όλοι μαζί οι «ταπεινωμένοι». Ενα πράγμα ξέρω, ότι πρώτα καθαρίζεις την αυλή σου και, μετά, μπορείς να ασχοληθείς με την κριτική και τις ευθύνες των άλλων. Εμείς όμως είτε αρνούμαστε ότι η αυλή μας είναι βρώμικη είτε καταγγέλουμε ότι τη βρώμισαν άλλοι.

«Είμαστε υπεύθυνοι για την ιστορία μας» (Κορνήλιος Καστοριάδης). Αυτή η μικρή φράση, με έξι λέξεις, τα συνοψίζει όλα. Είμαστε υπεύθυνοι και ενήλικες. Οποιος δεν θέλει να το καταλάβει μπορεί να κλείσει μόνιμη θέση στον παιδικό σταθμό, αρκεί να βρει κάποιον να του τον πληρώνει. Οποιος δεν θέλει να το καταλάβει θα βολεύεται με εναλλασσόμενες θεωρίες συνvμoσίας και ψεκασμούς, θα αρέσκεται στη θυματοποίηση και στην κλαψούρα, θα βολοδέρνει με τη σημαία του «ταπεινωμένου». Αξίζουμε τόση μιζέρια; Αυτό θέλουμε να είμαστε; Ε, όχι πια.

Στα μικρά καθημερινά περιστατικά κρύβονται τα ψήγματα της αλλαγής νοοτροπίας. Ετσι τουλάχιστον θέλω να ελπίζω. Στο ταξί τις προάλλες, μικρή διαδρομή, η ελάχιστη κούρσα 3.20 ευρώ, ο ταξιτζής νέος. Πάω να τον πληρώσω, «μια στιγμή να σας δώσω την απόδειξη» και προσθέτει «να ζητάτε πάντα απόδειξη, πρέπει να γίνουμε κανονικοί άνθρωποι». Επεσα στην περίπτωση; Πάντως, είναι δείγμα αυτού που θέλουμε να γενικευτεί. Ούτε «ταπεινωμένοι». Ούτε κουτοπόνηροι. Κανονικοί άνθρωποι.