Λεφτά ο Ντράγκι; Ομπρέλα εμείς!

Δεν ήταν τόσο καλές οι τελευταίες προβλέψεις, όσο οι προηγούμενες, για την οικονομία της Ευρωζώνης, οπότε η ΕΚΤ ξαναμπαίνει δυνατά στο παιγνίδι:

1. Δεν θα υπάρξουν αυξήσεις στα επιτόκια εντός του 2019 – και βλέπουμε.
2. Τα κεφάλαια που χρησιμοποιήθηκαν στην Ποσοτική Χαλάρωση – που έχει λήξει ως πρόγραμμα – θα ανακυκλώνονται για απροσδιόριστο χρόνο. Σε κάθε περίπτωση, για αρκετό χρόνο μετά τις πρώτες αυξήσεις επιτοκίου (που δεν θα είναι εντός 2019) και μέχρις ότου προσεγγισθεί ο στόχος του πληθωρισμού 2%.
3. Ξεκινάει νέος γύρος χρηματοδότησης των τραπεζών μέσω «δημοπρασιών» TLTRO (Targeted Longer-Term Refinancing Operations).

Ο σούπερ-Μάριο μένει προσηλωμένος στο whatever it takes του 2012 – να δούμε ο επόμενος τι θα κάνει, από τον Οκτώβριο φέτος.

Τι σημαίνει για την Ευρωζώνη και την Ελλάδα;

Με τις παρεμβάσεις αυτές, επιχειρείται η ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής στην Ευρωζώνη για όσο καιρό χρειασθεί. Η ανακύκλωση των επενδύσεων της Ποσοτικής Χαλάρωσης θα κρατήσει χαμηλά τα επιτόκια στην Ευρωζώνη. Ο χαρακτήρας του TLTRO είναι τέτοιος ώστε, οι τράπεζες πρακτικώς υποχρεώνονται να κατευθύνουν στην πραγματική οικονομία τη ρευστότητα που προσφέρεται– όχι σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και όχι στην αγορά κατοικίας. Οι αγορές χρέους υποδέχθηκαν την παρέμβαση ιδιαίτερα θετικά. Οι αποδόσεις των ομολόγων της Ευρωζώνης έπεσαν σημαντικά – πλην των ελληνικών των οποίων οι αποδόσεις ανέβηκαν. Η Ελλάδα δεν πρόκειται να ωφεληθεί όσο οι άλλες χώρες από το πρόγραμμα – μπορεί και καθόλου, δυστυχώς! Ξανά ο Ντράγκι βρέχει χρήμα και εμείς έχουμε ομπρέλα ανοικτή!

Η Ελλάδα επέλεξε τελικά να επιχειρήσει συμμετοχή στην Ποσοτική Χαλάρωση. Οι ελληνικές τράπεζες – εάν δεν «τιμωρηθούν» για την αρνητική πιστωτική επέκταση των τελευταίων χρόνων – εκτιμάται πως θα μπορούν να διεκδικήσουν περί τα €10 δις ρευστότητας από το TLTRO. Όμως, πρέπει (α) να μπορούν να βρουν σε σύντομο χρονικό διάστημα αποδέκτες χορηγήσεων υψηλής φερεγγυότητας για αυτό το ύψος και (β) να προσκομίσουν αποδεκτά από την ΕΚΤ ενέχυρα. Αμφίβολη η ικανοποίηση κάθε μιας από τις απαιτήσεις. Η δυνατότητα της οικονομίας της Ελλάδας να απορροφήσει ένα σοκ ρευστότητας είναι εν αμφιβόλω και η θέση της έναντι των εταίρων στην Ευρωζώνη κατά πάσα πιθανότητα θα επιδεινωθεί – αυτό δείχνει η αντίδραση των αγορών.

Μπορούμε να εκτιμήσουμε πως σε εύλογο χρονικό διάστημα, σοβαρά project από φερέγγυους επιχειρηματίες θα βρεθούν. Το πρόβλημα με τα ενέχυρα όμως παραμένει, όσο η Ελλάδα κατατάσσεται από τους οίκους αξιολόγησης σε «μη επενδύσιμη βαθμίδα» (non-investment grade) – απέχει τέσσερις βαθμίδες. Όσο η Ελλάδα ήταν σε μηχανισμό στήριξης, τα ελληνικά κρατικά χρεόγραφα «κληρονομούσαν» φερεγγυότητα από τους εταίρους – όχι πια. Η υποτιθέμενη «καθαρή έξοδος» του Αυγούστου 2018, χωρίς προληπτική πιστοληπτική γραμμή, δεν επιτρέπει στην ΕΚΤ την παραμικρή παράκαμψη κανόνων. Το θηριώδες μαξιλάρι δεν βοηθάει καθόλου – απλώς προκαλεί ασφυξία ρευστότητας στην οικονομία.

Ας θυμηθούμε πως μέχρι το καλοκαίρι του 2017, ο «εθνικός στόχος» ήταν η συμμετοχή στο πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης. Με την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, η Ποσοτική Χαλάρωση δεν ενδιέφερε πια τους Τσίπρα-Τσακαλώτο – όμφακες εισί που θα έλεγε ο Αίσωπος. Οπότε, η Ελλάδα δεν ήταν σε καμία φάση αποδέκτης ρευστότητας και δεν μπορεί να είναι ούτε τώρα στην ανακύκλωση των επενδύσεων. Η ειρωνεία είναι πως η ΤτΕ έχει συμμετάσχει στο πρόγραμμα με €46 δις – ούτε δεκαράκι στην ελληνική οικονομία. Αυτά τα €46 δις θα συνεχίσουν να επενδύονται σε αξιόγραφα της Ευρωζώνης – πλην Ελλάδος!

Πάλι, είναι ο χαρακτήρας της «καθαρής εξόδου» που αποκλείει την Ελλάδα από τα περισσότερα ωφελήματα της νέας παρέμβασης Ντράγκι. Η έγκαιρη ολοκλήρωση αξιολογήσεων και η διασφάλιση διχτυού προστασίας μετά τον Αύγουστο 2018 (πχ, προληπτική πιστοληπτική γραμμή, ακόμη και παράταση του μνημονίου) θα επέτρεπε την έστω ολιγόμηνη συμμετοχή στην Ποσοτική Χαλάρωση – με την επανεπένδυση να κάνει πρακτικώς μόνιμη την ένεση ρευστότητας.

Η ομπρέλα

Όσοι λέγαμε για τον χαρακτήρα της «καθαρής εξόδου» από τα μνημόνια, είχαμε τα δίκια μας απ’ ό,τι φαίνεται! Η ελληνική οικονομία έχει απόλυτη ανάγκη ρευστότητας και οι κυβερνητικές επιλογές όχι μόνον δεν αφήνουν να ωφεληθούμε από τις ευρωπαϊκές παρεμβάσεις, αλλά επιβαρύνουν την οικονομία με το θηριώδες μαξιλάρι. Η επιμονή Στουρνάρα στην προληπτική πιστοληπτική γραμμή ήταν εθνική υποχρέωση του κεντρικού τραπεζίτη. Η κυβέρνηση έκανε το παν για να την απαξίωσή του, ως προσηλωμένου στις επιλογές της διακυβέρνησης σαμαροβενιζέλων. Οι Τσίπρας-Τσακαλώτος σήμερα έχουν ανοικτή την ομπρέλα για να προστατευθούμε από τα λεφτά με τα οποία ο Ντράγκι βρέχει ξανά την Ευρωζώνη. Η Ελλάδα καταδικάζεται σε αναιμική ανάπτυξη, τη στιγμή που χρειάζεται να τρέξει, και σε σταθερά αυξανόμενη απόκλιση από τους εταίρους στην Ευρωζώνη. Να ‘ναι καλά οι Τσίπρας-Καμμένος που μας έβγαλαν από τα μνημόνια και οι Τσακαλώτος-Χουλιαράκης που διαχειρίζονται τη στασιμότητα.