H τρίτη Αυταπάτη

Αν τέτοιες μέρες, Φεβρουάριο του 2015, έλεγες ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα πάει Μόναχο, να τον βραβεύσουν οι Γερμανοί για τη συμβολή του στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, θα σε έλεγαν προβοκάτορα. Στον καιρό της οικονομικής κρίσης, ο χρόνος έγινε πιο πυκνός. Γεγονότα και συμπεριφορές που παλιότερα χρειάζονταν δεκαετίες για να αναπτυχθούν, τώρα εκτυλίσσονται μέσα σε μήνες ή λίγα χρόνια. Τον τελευταίο καιρό είναι φανερή μια έντονη επιτάχυνση των εξελίξεων.

Θα ήταν αστεία, αν δεν ήταν περισσότερο θλιβερή, αυτή η προσπάθεια αναδιάταξης του πολιτικού προσωπικού της κρίσης που οδηγεί σε ένα κόμμα-ομπρέλα, μέσα στο οποίο πρώην βουλευτές της ΝΔ οδηγημένοι από το πνεύμα του «καραμανλισμού», συναντούν στον Σύριζα πρώην βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι στρατεύονται στο «προοδευτικό μέτωπο» εναντίον της ακροδεξιάς, παρέα όμως με βουλευτές των ΑΝΕΛ.

Αυτό το «απόλυτο» πολιτικό προϊόν τρία σε ένα, όλο το πολιτικό φάσμα σε ένα κόμμα, είναι από μόνο του αποκαλυπτικό για όλες τις ψευδείς αντιθέσεις, τα πλαστά διλήμματα και τις κομματικές σημαίες ευκαιρίας που συσκοτίζουν την πραγματικότητα.

Είναι βέβαια οι εκλογές που πιέζουν, είναι όμως και κάτι ακόμα πιο κρίσιμο. Μετά το 2010 και 2015 πλησιάζει η ώρα της επόμενης πρόσκρουσης. Οι καιροί μοιάζουν με το 2008-09, πάλι κάποιοι προειδοποιούν για την επόμενη χρεοκοπία, την ανάγκη νέου δανεισμού. Το χρέος αυξάνεται αντί να μειώνεται, οι αγορές είναι κλειστές, η οικονομία σέρνεται, οι δείκτες ανεργίας αρχίζουν πάλι να σκαρφαλώνουν. Έχει φτάσει η ώρα που θα αντιμετωπίσουμε το τελευταίο ψέμα, την τρίτη Αυταπάτη.

Η πρώτη Αυταπάτη συνετρίβη το καλοκαίρι του 2015. Εκεί διαπίστωσε η ελληνική κοινωνία ότι δεν υπάρχουν κάποιοι πιο πατριώτες, πιο «φίλοι του λαού», που θα πολεμήσουν καλύτερα από τους «δοσίλογους και τους γερμανοτσολιάδες». Δεν υπάρχουν μάγκες που σκίζουν τα μνημόνια, διαγράφουν τα χρέη, χαρίζουν με «σεισάχθεια» τα δάνεια, «δεν πληρώνουν» τίποτα και παίρνουν από πάνω κι άλλα τόσα για γερμανικές αποζημιώσεις από το 1940. Είδαν ότι οι επόμενοι Σώρρες που χαρίζουν λεφτά, βρήκαν τη θέση τους στον εισαγγελέα, όχι στη Βουλή.

Η δεύτερη Αυταπάτη κατέρρευσε, σιωπηλά αυτή τη φορά, είχαμε γίνει λίγο πιο σοφοί, το καλοκαίρι του 2018. Η 22η Αυγούστου δεν είχε καμία διαφορά από την 21η Αυγούστου. Όλη η φιλολογία τόσων χρόνων κρίσης, ότι δεν έφερε η κρίση τα μνημόνια αλλά τα μνημόνια την κρίση, ότι μας «επέβαλλαν» τα μνημόνια για να μας εκμεταλλευτούν, ότι φταίνε τα μνημόνια για ό,τι μας συνέβη κι αν βγούμε από αυτά θα γυρίσουμε στις παλιές καλές μέρες, ξεχάστηκε σιωπηλά. Έξι μήνες έχουν περάσει έκτοτε, τα χρέη στην εφορία μεγαλώνουν, οι πλειστηριασμοί εντείνονται, οι κατασχέσεις πολλαπλασιάζονται. Άραγε, γιατί κανείς προοδευτικός καθηγητής δεν μας εξηγεί, σήμερα ποιος «μας επιβάλλει τη μερκελική οικονομική πολιτική της λιτότητας αντί για μια αναπτυξιακή, επεκτατική πολιτική»; Οι δημαγωγοί της επιθετικής επαιτείας («μας επιβάλλουν λιτότητα», όχι ότι δεν έχουμε λεφτά) τώρα σιωπούν ντροπαλά.

Έτσι φτάσαμε πια μπροστά στην Τρίτη Αυταπάτη, τη δυσκολότερη. Γιατί αν οι δύο προηγούμενες είχαν σε ένα βαθμό εξήγηση και τον οικονομικό αναλφαβητισμό, η τελευταία στηρίζεται στο απλό, ανθρώπινο, υπολογιστικό συμφέρον. Και λέει, εντάξει, έτσι είναι τα πράγματα, όμως εγώ μέσα σ’ αυτό το χάλι μπορώ να είμαι στους ευνοημένους της ζωής; Σ’ αυτό το σύστημα που μοιράζει εργάκια στους εθνικούς προμηθευτές, χαρίζει δάνεια στους οικείους ολιγάρχες, διορίζει μετακλητούς τα παιδιά του κομματικού σωλήνα, διοικητές στις δημόσιες υπηρεσίες τους γονείς και τις συζύγους των υπουργών, το σύστημα που δεν αξιολογεί τους υπαλλήλους, επαναφέρει τους επίορκους, διορίζει μερικές δεκάδες χιλιάδες συμβασιούχους ακόμα ανεβάζοντας πάλι το κόστος του δημοσίου, και στο τέλος με μια δικαστική απόφαση μπορεί να μου γυρίσει και τα αναδρομικά, σ’ αυτό το σύστημα εγώ μπορώ να είμαι μέσα και οι άλλοι ας πάνε να κόψουν τον λαιμό τους;

Τα νέα είναι δυσάρεστα. Αυτό το σύστημα δεν έχει άλλες αντοχές. Δεν το καταλαβαίνουμε γιατί γίνεται σε πραγματικό χρόνο, συμβαίνει αργά γύρω μας και δεν έχουμε όλοι όλες τις εικόνες. Όμως αυτό που παρακολουθούμε λέγεται σταδιακή κατάρρευση ενός κράτους. Άν παίρνουμε φάρμακα ως μόνιμοι ασθενείς, ξαφνικά ανακαλύπτουμε ότι το ακριβότερο –κατά σύμπτωση σίγουρα– δεν καλύπτεται πια από το ταμείο. Στα νοσοκομεία φέρνεις το μαξιλάρι σου, αερόθερμο, καμιά φορά και γάζες. Διακόπτουν τις συνεδριάσεις τα δικαστήρια γιατί πάγωσαν οι δικαστές. Δεν θα λειτουργήσει σήμερα το σχολείο στην Γκράβα, δεν έχει θέρμανση. Γκρεμίζονται τα σπίτια ξαφνικά στο κέντρο της Αθήνας, ερείπια στα αυτοκίνητα και στα κεφάλια των περαστικών. Έχετε συνειδητοποιήσει ότι πια σε κάθε δυνατή βροχή μετράμε νεκρούς, λες και είμαστε στο Μπαγκλαντές; Πνίγονται οι άνθρωποι στους δρόμους, δεν είναι δυνατόν. Σταματάει νωρίτερα το τραμ, δεν φτάνει Σύνταγμα. Δεν πάει πια ο προαστιακός στο αεροδρόμιο. Μειώνονται τα δρομολόγια του μετρό, αρχίζει αυτό το στολίδι που το καμαρώναμε, να μοιάζει με τον παλιό ηλεκτρικό. Δεν έχει λεωφορεία η Θεσσαλονίκη, διακοπές νερού, παγωμένοι σωλήνες. Εγκλήματα στου Φιλοπάππου, συμμορίες στον πιο τουριστικό χώρο, η αστυνομία φυλάει την κομματική ελίτ, το τετράγωνο της Ηρώδου Αττικού μοιάζει με το Βουκουρέστι του Τσαουσέσκου. Έχουν περάσει τόσοι μήνες, οι σακούλες με τον αμίαντο είναι ακόμα στο Μάτι. Δυο χρόνια καμιά επένδυση στην Πυροσβεστική. Στα περιπολικά βάζουν βενζίνη με δωρεές οι ιδιώτες. Στα τμήματα δεν υπάρχουν καθαρίστριες. Τα πανεπιστήμια έχουν γίνει αποθήκες λαθραίων προϊόντων, οι δρόμοι στο κέντρο της Αθήνας μοιάζουν με ορεινά σοκάκια, λακκούβες, σπασμένα πλακάκια. Τα επιδόματα ανεργίας του ΟΑΕΔ γίνονται προσλήψεις συμβασιούχων στο Δημόσιο. Νομίζουμε ότι οι νεκροί στο Μάτι, στη Μάνδρα, στου Φιλοπάππου, δεν έχουν σχέση με τους μετακλητούς, τους νέους συμβασιούχους, τις νέες Γενικές Γραμματείες. Νομίζουμε ότι οι 500 χιλιάδες νέοι που έφυγαν έξω για να βρουν μια δουλειά, δεν έχουν σχέση με το γεγονός ότι ΔΕΗ, Μετρό, ΕΛΤΑ, όλες οι ΔΕΚΟ ξαναέγιναν μηχανές παραγωγής ελλειμμάτων. Παρατηρούμε ένα σύστημα που διαλύεται μέρα με τη μέρα, με τα λεφτά όλα να πηγαίνουν σε συντάξεις, επιδόματα, μισθούς, χωρίς να περισσεύει τίποτα για καμία άλλη δημόσια δαπάνη, με αποτέλεσμα να καταρρέει. Δεν το καταλαβαίνουμε, μέχρι εδώ όλα καλά, έλεγε κάποιος πέφτοντας από την ταράτσα όταν έφτανε στον 2ο όροφο. («Το μίσος», κοινωνία σε ελεύθερη πτώση). Μετά ένα γεγονός επιταχύνει ξαφνικά την κατάρρευση.

Το σύστημα εξουσίας προσπαθεί να μεταβιβάσει τον λογαριασμό στον επόμενο, αποφεύγει να αποκαλύψει τον φαύλο κύκλο της παρακμής. Η χώρα για να ξεφύγει χρειάζεται ένα πραγματικό σοκ που θα ανατρέψει όλες τις κυρίαρχες αυταπάτες της χαμένης δεκαετίας. Αλλιώς, μπορεί πάντα να εναποθέσει τις ελπίδες της στις «Χειρόγραφες Επιστολές του Ιησού».