Hip-hop και ομοφοβία

Πριν λίγες μέρες έκλεισε αισίως τα 41. Υπήρξε ο εμπορικότερος καλλιτέχνης της προηγούμενης δεκαετίας έχοντας πουλήσει πάνω από 200 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον πλανήτη. Και επιστρέφει στη δισκογραφία για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια με ένα άλμπουμ που έχει για τίτλο το πραγματικό του όνομα (Marshall Mathers no.2) Το πρώτο δείγμα της καινούριας του δουλειάς –ένα κομμάτι έξι λεπτών με τίτλο "Rap God" που κυκλοφόρησε στο ίντερνετ πριν λίγες μέρες– μπορεί να χαιρετίστηκε από τους θαυμαστές του, οι στίχοι του όμως αφήνουν πικρή γεύση και ξεσηκώνουν αντιδράσεις για το βίαια ομοφοβικό τους περιεχόμενο.

Βεβαίως δεν είναι η πρώτη φορά που ο Eminem προκαλεί παρόμοιες αντιδράσεις. Στο παρελθόν έχει δεχτεί αντίστοιχες επικρίσεις για στίχους του όπως «τα λόγια μου είναι σαν ακονισμένο μαχαίρι/ αν είσαι αδελφή ή λεσβία θα στο μπήξω στο κεφάλι» και «Με ρωτάς αν σιχαίνομαι τις αδελφές; Εσύ τι λες;». Και η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν πλήρωσε το κόστος της καλλιτεχνικής του «επιλογής» να στοχοποιεί μια ήδη εκτεθειμένη σε πράξεις βίας μειονότητα, όπως θα συνέβαινε σίγουρα αν οι στίχοι του είχαν ρατσιστικό ή αντισημιτικό περιεχόμενο. Η μουσική βιομηχανία φρόντιζε πάντα να διοργανώνει σόου «εξιλέωσης» του πιο εμπορικού της σταρ, όπως το ντουέτο με τον Έλτον Τζον κατά την απονομή των Γκράμι το 2001 ή μια μίζερη δήλωση υποστήριξης στον γάμο των γκέι («άμα κάποιοι θέλουν ίσα δικαιώματα στη δυστυχία, ας τους τα δώσουμε»).

Μένει να δούμε κατά πόσο το 2013 –με έναν μαύρο πρόεδρο στον Λευκό Οίκο να υποστηρίζει τα ίσα δικαιώματα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των ομοφυλόφιλων πολιτών– η μουσική βιομηχανία θα συνεχίζει να κάνει τα στραβά μάτια όταν πρόκειται για το αγαπημένο παιδί της hip-hop σκηνής. Όπως κάνει τα στραβά μάτια για τις αντίστοιχες παρεκτροπές άλλων μεγάλων σταρ του συγκεκριμένου μουσικού είδους όπως ο Busta Rhymes και ο Snoop Dogg που έχουν συνηθίσει να τη «σκαπουλάρουν» με ανώδυνες δηλώσεις του στιλ «εγώ δεν έχω πρόβλημα με κανένα» ή «έτσι μιλούσαμε εκεί που μεγάλωσα». Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι ο ηλικιακά ώριμος πλέον καλλιτέχνης προκαλεί σκοπίμως με μοναδικό σκοπό να βρεθεί και πάλι στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Όσο για τους θαυμαστές του, αυτοί φορτώνουν όλους τους εμπρηστικούς και βίαιους στίχους του στον Slim Shady, το μισάνθρωπο και πληγωμένο καλλιτεχνικό alter-ego του Eminem.

Στo καινούριο του κομμάτι, ο Eminem «χρησιμοποιεί» την περσόνα του Slim Shady για να βγάλει το άχτι του απέναντι σε συναδέλφους και ανταγωνιστές του όπως η δισκογραφική εταιρεία Aftermath και ο ράπερ Flocka Flame, με στίχους για «τραπέζια που θέλει να σπάσει στα δύο πάνω στις πλάτες κανα-δυό π**στηδων», για αγοράκια που «μοιάζουν με αδελφές και βλέπουν τις σφαγές σαν να πηγαίνουν στην εκκλησία», προειδοποιώντας τους «αν νομίζετε ότι είναι παιχνίδι, θα με δείτε να περπατάω ανάμεσα στις φλόγες» (οι επίμαχοι στίχοι στο 1:10 και 2:14 του παρακάτω βίντεο)

Την καλύτερη απάντηση στον Eminem δίνει το ραπ ντουέτο των Macklemore και Lewis που βρέθηκε πρόσφατα δυο φορές στην κορυφή των αμερικάνικων charts. Το τραγούδι τους "Same Love" δεν γνώρισε την ίδια επιτυχία, συγκέντρωσε όμως πάνω από 80 εκατομμύρια προβολές στο YouTube και μετατράπηκε σε ύμνο του κινήματος για την ισότητα στον γάμο. Στους στίχους τους δεν μασάνε τα λόγια τους σχετικά με τις ευθύνες του hip-hop για το κλίμα εχθρότητας και βίας σε βάρος των ομοφυλόφιλων: «Αν ήμουν γκέι, θα νόμιζα ότι το hip-hop με μισεί. Έχετε διαβάσει τα σχόλια στο YouΤube; Πετάμε κάθε μέρα τη λέξη "αδελφή" σαν να είναι η χειρότερη βρισιά. Η μουσική μας τραγουδάει για την καταπίεση αλλά δεν τους αποδεχόμαστε. Χρησιμοποιούμε λέξεις μίσους και κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε». Η live ερμηνεία του τραγουδιού υπήρξε μια ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή κατά τη διάρκεια των πρόσφατων μουσικών βραβείων του MTV.

Από κοντά και μια καινούρια γενιά γκέι καλλιτεχνών που πηγαίνουν κόντρα στο κυρίαρχο στερεότυπο του ράπερ που η δημόσια εικόνα του περιστρέφεται γύρω από το τρίπτυχο «γκόμενες, αμάξια και λεφτά». Ένα μοντέλο που με βάση την Αμερική κατάφερε να επικρατήσει σε παγκόσμιο επίπεδο, βάζοντας στο περιθώριο μουσικές παραδόσεις όπως η βρετανική όπου η εκκεντρικότητα και η σεξουαλική αμφισημία έπαιζαν πάντα πολύ μεγαλύτερο ρόλο. Καλλιτέχνες όπως ο Frank Ocean που κέρδισε φέτος δύο βραβεία Γκράμι για το άλμπουμ του "Channel Orange", ένα από τα καλύτερα της χρονιάς σύμφωνα με τους κριτικούς. Στους στίχους του "Thinkin' About You" μας τραγουδάει «τα μάτια μου δεν κλαίνε, αλλά δες πως βουρκώνουν αγόρι μου όταν σε σκέφτομαι».

Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τους καλλιτέχνες της νεοϋορκέζικης queer ραπ σκηνής που μουσικά και στυλιστικά αντλούν μέρος των επιρροών τους από την ιστορία του vogueing (κατά τη δεκαετία του '80 και εν μέσω της επιδημίας του Aids, οι χορευτικές επιδείξεις με τα έντονα drag στοιχεία που έγιναν γνωστές με το όνομα Vogue υπήρξαν πολύτιμη παρηγοριά για τους αφροαμερικάνους και λατίνους γκέι στις αίθουσες χορού του Χάρλεμ – και η έμπνευση για το περίφημο Vogue της Madonna) Ένας από αυτούς είναι ο Le1f, σενεγαλέζικης καταγωγής και οπαδός ενός «αυτοσχέδιου» και πολύχρωμου hip-hop με το οποίο προσπαθεί να ξορκίσει τις οδυνηρές εμπειρίες του ρατσισμού και της ομοφοβίας που έζησε στα νιάτα του.

Ένας άλλος είναι ο Zebra Katz, αγαπημένο παιδί αρκετών σχεδιαστών μόδας που ντύνουν τις πασαρέλες με τους ηλεκτρονικά αποστειρωμένους και κλειστοφοβικούς ήχους του.

Αλλά και ο Mikky Blanco που θα τον δούμε στην Αθήνα σήμερα το βράδυ –21/10 (παίζει στο KooKoo Live Stage). Σίγουρα δεν υπάρχουν πολλοί ράπερ που έχουν υιοθετήσει για τις δημόσιες εμφανίσεις τους μια ανδρόγυνη drag περσόνα, ούτε πολλοί που να συγκαταλέγουν στις επιρροές τους τον Ντέιβιντ Μπάουι και τις ταινίες του Ζαν Κοκτό!

Μένει να δούμε βέβαια αν οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες θα γίνουν ποτέ αποδεκτοί ως συνάδελφοι και συνεργάτες από τους αστέρες της mainstream hip-hop σκηνής ή αν θα παραμείνουν στο γκέτο του «πειραματικού underground» όπου θα λειτουργούν ως άλλοθι που ξεπλένει τις ομοφοβικές αμαρτίες των διάσημων και φραγκάτων συναδέλφων τους...