Η ανθρωπότητα καλείται να υπολογίσει πόσες και ποιες από τις πηγές θα πρέπει να αποσπαστούν από άλλες –πολύτιμες για τον εμπλουτισμό της χρηματοδότησης συντάξεων για παράδειγμα– στην εργασία του περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη. To σημείο καμπής είναι σαφές. Η σύμφωνα με τους ειδικούς αναμενόμενη αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3°C υπολογίζεται πως θα οδηγήσει σε μείωση του οικονομικού αποτελέσματος κατά μερικά τρις δολάρια.
Βέβαια, ο περιορισμός της θέρμανσης στο επιθυμητό επίπεδο θα απαιτούσε τη χρήση πηγών που σε άλλη περίπτωση θα οδηγούσαν σε βελτίωση της ποιότητας ζωής. Θα χρειαζόταν για παράδειγμα μία αύξηση φόρων για την επένδυση σε ηλεκτρισμό εκπομπής μηδενικού άνθρακα.
Το προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιείται στην οικονομία αντιπροσωπεύει κατά πόσο η παρούσα αξία ενός αγαθού ξεθωριάζει όσο αυτό καθυστερεί να παραχθεί στο μέλλον. Προσδιορίζει πόσο περιβαλλοντικό κακό, απειλητικό για την ανθρώπινη ζωή θα προκαλέσει η τωρινή γενιά στις μελλοντικές. Καταφαίνεται, λοιπόν, πόσο σημαντική είναι η συμβολή των κοινωνικών επιστημών στην οικονομία ως προς τον καθορισμό των όρων και τρόπων υπολογισμού του οικονομικού κόστους για τις επόμενες γενιές.
Κι ενώ οι φιλόσοφοι είναι συνηθισμένοι στο να υπολογίζουν και να συζητούν για το κόστος ή και να αξιολογούν τις ζωές που απομακρύνονται σε χώρο και τόπο, οι οικονομολόγοι δεν είναι. Εγείρονται πολλά –ηθικά κυρίως– ζητήματα. Οι οικονομολόγοι θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τις απειλές απέναντι στις μελλοντικές ζωές, όπως τις σημερινές απειλές στις δικές μας ζωές. Είναι λογικό να κάνουμε μια μικρή «έκπτωση» στις μελλοντικές ζωές μας δεδομένου ότι αυτές μπορεί να μην έρθουν ποτέ. Μια στροφή στην άποψη αυτή για τις μελλοντικές γενιές δε θα ήταν ίσως αρκετή για να πείσει την ανθρωπότητα να συνεργαστεί σθεναρά για την κλιματική αλλαγή. Η ηθική λογική συχνά αποτυγχάνει στο επίπεδο της απόστασης – γεωγραφικής, πολιτιστικής και προσωρινής. Σίγουρα όμως θα ήταν ακόμα σωστό να δώσουμε στις μελλοντικές γενιές τα οφειλόμενα και ανάλογα οικονομικά μοντέλα που τους αναλογούν.
Την περίοδο κατά την οποία δημιουργούνται ακόμα και shopping mall με ανακυκλωμένα ρούχα με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος, το μάνατζμεντ δε θα μπορούσε να απέχει από την προσαρμογή στις απαιτήσεις της κλιματικής αλλαγής. Σε συνάρτηση με την παγκόσμια ανησυχία και ταυτόχρονα τάση για τη λήψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, παρατηρείται πρόσφατα και μία έντονη στροφή του μάνατζμεντ προς πιο βιώσιμες μορφές διοίκησης. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα του πρώην CEO της Unilever, Paul Polman, ο οποίος αποχώρησε μεν, αλλά είχε ήδη δώσει δείγματα για τη σημασία που απέδιδε στην περιβαλλοντική πολιτική της εταιρείας.
Απόψεις που συνδέουν άρρηκτα τις επιχειρηματικές αμοιβές με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πιστεύουμε πως θα είναι πιο συχνές στο εξής. Η αναγκαιότητα αυτή βασίζεται στη συνειδητοποίηση του ότι οι καταναλωτές πλέον και ολοένα πιο πολύ από ποτέ ταυτίζονται με τις μπράντες που αγοράζουν. Διστάζουν να στηρίξουν εταιρείες που γίνονται αντιληπτές ότι δεν ασπάζονται τις αξίες τους. Κάθε εταιρεία που στοχεύει σε νεότερους καταναλωτές θα όφειλε να τονίζει την τάση προς τη «woke» μορφή διοίκησης, το «επάγρυπνο» στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές μεταβολές. Το ίδιο ισχύει και για τους εργαζόμενους, οι οποίοι είναι πιο πιθανό να επιθυμούν να εργαστούν για εταιρείες των οποίων τις αξίες ασπάζονται.
Αυτό το νέο οικονομικό μοντέλο στη βάση της δημιουργίας καλύτερων κινήτρων για τους fund managers θα μπορούσε να ξεκινήσει μετά από συμφωνία ίσως των μεγάλων fund managers (Blackrock, Fidelity), των ιδιοκτητών μεγάλων assets και των πιο σημαντικών σε καθαρά εισοδήματα ανθρώπων. Και προκειμένου να διασφαλιστεί η μακροβιότητα, ο απολογισμός των αποτελεσμάτων να γίνεται στη βάση τριετίας ή πενταετίας μάλλον παρά στη βάση τριμήνων. Αυτό με τη σειρά του θα επέτρεπε να υποστηρίζουν σθεναρά τις εταιρείες που διαθέτουν μακροπρόθεσμα επενδυτικά πλάνα με σεβασμό στις περιβαλλοντικές και κοινωνικές αξίες.
Στη βάση αυτής της αρχής καταρρίπτεται το δημοφιλές επιχείρημα ότι οι εταιρείες επιστρέφουν υπερβολικά πολλά στους μετόχους μέσα από επαναγορά μετοχών και μερίσματα, κάτι που συνεπάγεται την αναβολή επενδύσεων στο μέλλον και έτσι μεγάλοι fund managers υπέγραψαν μια πρωτοβουλία που αποκαλείται «αρχές για υπεύθυνη επένδυση» που επικεντρώνεται σε περιβαλλοντικά, κοινωνικά ζητήματα καθώς και θέματα διακυβέρνησης. Αυτή η ηθική στροφή του μάνατζμεντ θα μας απασχολήσει ακόμα περισσότερο στο μέλλον και είναι πολύ σημαντικό το ότι οι εταιρείες συχνά λαμβάνουν θέση και μέτρα πολύ πιο ενεργά και θεμελιώδη απ’ ό,τι οι κυβερνήσεις.
13°
