Από τις Πρέσπες στα Πριγκιπόννησα: 8 σημειώσεις για ένα ταξίδι εθνικής αυτοπεποίθησης

Με την αύρα εκείνου που έλυσε το γόρδιο δεσμό του Μακεδονικού, ο Αλέξης Τσίπρας ταξίδεψε για δυο μέρες στη γειτονική Τουρκία σε ένα ταξίδι γεμάτο με έντονους συμβολισμούς για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Όλα δείχνουν ότι επιτέλους ένας κάποιος άνεμος εθνικής αυτοπεποίθησης φυσάει και ξεβολεύει τις φοβικές δυνάμεις του πατροπαράδοτου διπλωματικού ωχαδερφισμού.

Να μερικές βασικές σημειώσεις για τα όσα συνέβησαν στην Άγκυρα, στην Κωνσταντινούπολη και στα πάντα ελκυστικά Πριγκιπόννησα:

1. Ακριβώς έναν χρόνο πριν, η πολυφωνία της ελληνικής κυβέρνησης κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής είχε οδηγήσει πλήθος διεθνών συνομιλητών της χώρας σε απόγνωση, καθιστώντας απαραίτητη την επισήμανση περί της ανάγκης κατοχύρωσης «του πρωθυπουργικού μονοπωλίου του κόκκινου τηλεφώνου». Με το ταξίδι του στην Τουρκία, ο Αλέξης Τσίπρας κατέστησε σαφές… ergaomnes ότι η εξωτερική πολιτική της χώρας χαράσσεται πλέον αποκλειστικά από τον ίδιο. Ούτε από κάποιον ικανό αλλά φοβερά ιδιόρρυθμο υπουργό Εξωτερικών, ούτε από κάποιον κυκλοθυμικό εκπρόσωπο της λούμπεν Ακροδεξιάς αλλά ούτε κι από έναν Πρόεδρο της Δημοκρατίας που αρνείται να περιοριστεί στον θεσμικό του ρόλο.

2. Η αποχώρηση του Πάνου Καμμένου από την κυβέρνηση αποδείχθηκε καθοριστική στη βελτίωση του κλίματος μεταξύ των δυο χωρών. Η παρουσία του σε κάθε τραπέζι συζητήσεων και διαβουλεύσεων υπήρξε σχεδόν πάντοτε τοξική. Σε αντίθεση με τα όσα παπαγαλίζει ο ίδιος, οι Τούρκοι όχι μόνο δεν τον φοβούνταν αλλά ουσιαστικά βρήκαν και την ευκαιρία να χτίσουν ένα μετριοπαθές και ανεκτικό προφίλ απέναντι στην κυκλοθυμική συμπεριφορά του. Το πόσο άσχημα ήταν τα πράγματα το γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα ο σημερινός υπουργός Εθνικής Άμυνας, που συνήθως διαδραμάτιζε τον ρόλο του ενήλικα στο δωμάτιο. Καλό θα ήταν να μην ανατεθεί ποτέ ξανά το χαρτοφυλάκιο της Εθνικής Άμυνας σε τέτοιας νοοτροπίας πολιτικούς.

3. Η φιλοδοξία του Αλέξη Τσίπρα να μην περιοριστεί στις επίσημες συναντήσεις αλλά να επισκεφθεί την Αγία Σοφία και τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης πρέπει να αξιολογηθεί θετικά. Μετά την επιτυχή επίτευξη του έντιμου συμβιβασμού της Συμφωνίας των Πρεσπών, ο πρωθυπουργός φαίνεται ότι πιστεύει πραγματικά σε αυτό που πρόσφατα δήλωσε, στο ότι δηλαδή δεν είναι λάτρης της αδράνειας στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής. Θα ήταν χρήσιμο και για τον ίδιο αλλά και για τη χώρα να φροντίσει και για την προσαρμογή του κόμματος του στα νέα δεδομένα, μακριά από τις…λατινοαμερικανικές κακοτοπιές του παρελθόντος.

4. Μετά από αρκετά χρόνια, έστω και πρόσκαιρα, στη βιτρίνα των ελληνοτουρκικών σχέσεων βρέθηκε ξανά και η γλυκύτατη κοινότητα των Ρωμιών της Πόλης. Παρά την τεράστια δημογραφική πρόκληση που αντιμετωπίζει, η ελληνική μειονότητα παραμένει ιδιαίτερα ζωηρή, αξιοποιώντας ιδιαίτερα αποτελεσματικά και τα socialmediaγια τη στενότερη αλληλεπίδραση της με τη μητέρα-πατρίδα. Ξεχωριστή μνεία θα πρέπει να γίνει και στην πρόνοια εκπροσώπησης της ελληνικής κοινότητας της Ίμβρου. Εξαιρετική ήταν και η ιδέα της πρόσκλησης του Κώστα Σλούκα στο δείπνο των ηγετών, μιας και σήμερα στην Τουρκία, πέρα από τους Ρωμιούς, σταδιοδρομούν κι αρκετοί ακόμα Έλληνες μετανάστες.

5. Η διάθεση της τουρκικής πλευράς να επιτρέψει ή έστω να μην αποθαρρύνει την επίσκεψη του πρωθυπουργού της Ελλάδας στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης είναι προϊόν μιας ευνοϊκής διπλωματικής συγκυρίας για την Ελλάδα. Μετά από χρόνια εγκληματικής αδράνειας, η Δύση φαίνεται ότι έχει αντιληφθεί ότι αποτελεί γεωπολιτική αναγκαιότητα η ανάσχεση της «άλωσης» της Ορθοδοξίας από τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η ευρωατλαντική στήριξη στους χειρισμούς του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης κατά την εκκλησιαστική κρίση της Ουκρανίας ήταν κάτι παραπάνω από σαφής και ως τέτοια δεν θα μπορούσε να αγνοηθεί από το καθεστώς Ερντογάν. Η ανοχή της Τουρκίας στην υψηλού συμβολισμού επίσκεψη Τσίπρα στη Χάλκη αποτελεί και ένα μήνυμα της Άγκυρας προς την Ουάσιγκτον ότι κάποιες γέφυρες επικοινωνίας δεν έχουν γκρεμιστεί ακόμα -παρά τις αμφιλεγόμενες επιλογές της Τουρκίας στο έδαφος της Συρίας.

6. Παρά την επικήρυξη τους, η Άγκυρα δεν τρέφει αυταπάτες για τους 8 Τούρκους αξιωματικούς. Η υπόθεση τους αξιοποιείται από την Τουρκία κυρίως για να αυξήσει την πίεση προς την Ελλάδα ως προς τη συνολικότερη αντιμετώπιση προσώπων που συνδέονται με το δίκτυο Γκιουλέν. Από το πρόγραμμα της χρυσής βίζας μέχρι τη διαχείριση των προσφυγικών ροών.

7. Η θερμή αλληλεπίδραση του Αλέξη Τσίπρα με το Φανάρι είχε καταστεί αναγκαία με τους επιπόλαιους χειρισμούς της κυβέρνησης του στο ζήτημα της διευθέτησης των σχέσεων Κράτους-Εκκλησίας. Η απόφαση του πρωθυπουργού να προχωρήσει σε από κοινού ανακοινώσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών χωρίς καν να ζητηθεί η άποψη του Πατριαρχείου αποτέλεσε μέγιστη θεσμική απρέπεια. Οι εξελίξεις των επόμενων εβδομάδων θα δείξουν αν η συγκεκριμένη πληγή έχει κλείσει ή αν η κυβέρνηση θα καταφέρει να τα κάνει πάλι θάλασσα.

8. Η αντίδραση της Νέας Δημοκρατίας στο ταξίδι του πρωθυπουργού στην Τουρκία ήταν αναπάντεχα απογοητευτική. Πριν καν φτάσει στην Τουρκία ο Αλέξης Τσίπρας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκρινε σκόπιμο να δηλώσει ότι «όλοι οι Έλληνες ανησυχούν» καλώντας την κυβέρνηση να αφήσει«τα σοβαρά ζητήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων να τα χειριστεί η επόμενη κυβέρνηση». Καλό θα ήταν ποτέ και κανείς να μην προσπαθεί να πείσει τους Έλληνες ότι θα πρέπει να ανησυχούν για μια επίσκεψη ενός Έλληνας πρωθυπουργού στην Τουρκία.