Κοιτάζοντας το μέλλον με αμηχανία

Η κοινή πρόσκληση των 58 για μια «Δημοκρατική Προοδευτική Παράταξη» τα λέει όλα στην πρώτη της πρόταση: «Αυτό δεν είναι Διακήρυξη δημιουργίας νέου κόμματος». Στο τέλος επαναλαμβάνει ότι «δεν είναι δική μας δουλειά να προκαταλάβουμε τους τρόπους και διαδικασίες της ανασυγκρότησης». Οι υπογράφοντες, αν και θέλουν να παρέμβουν στην πολιτική ζωή, δεν παίρνουν την ευθύνη μιας αυτόνομης πολιτικής παρέμβασης. Αρκούνται να καλέσουν τους «ενδιαφερόμενους» από τις υπάρχουσες δυνάμεις «επιτέλους να προχωρήσουν». Πώς όμως μπαίνεις στη βουλή ή την κυβέρνηση χωρίς να φτιάξεις κόμμα;

Το κυριότερο και πιο ζωντανό κομμάτι του κειμένου είναι μια λιτή και εύστοχη αναφορά των πολιτικών στοχεύσεων ενός δημοκρατικού κόμματος. Θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμεύσει στο μέλλον ως σύνοψη των σκοπών του προοδευτικού χώρου. Μιλά για τη ριζική αλλαγή του κράτους, την κατάργηση του «ραγιαδισμού του ρουσφετιού», την εξωστρεφή και καινοτόμο επιχειρηματικότητα, την ανασύσταση του κράτους προνοίας και την καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Σε αυτά νομίζω όλοι όσοι ανήκουμε στο κέντρο και την κεντροαριστερά θα συμφωνήσουμε.

Αυτό, όμως, που δεν λέει το κείμενο είναι γιατί χρειάζεται σήμερα η έκκληση για μια νέα κεντροαριστερά; Γιατί δεν έχουμε αυτά τα αγαθά σήμερα μετά από έξι εκλογικές νίκες του ΠαΣοΚ, τρεις διαφορετικούς πρωθυπουργούς και συνολικά 21 χρόνια διακυβέρνησης από αυτοδύναμες μονοκομματικές κυβερνήσεις ΠαΣοΚ στα 32 χρόνια που πέρασαν από το 1981; Η διακήρηυξη είναι πολύ φειδωλή στην αυτοκριτική. Γιατί απέτυχε το ΠαΣοΚ; Γιατί χρεοκόπησε η χώρα;

Εδώ η ατολμία του κειμένου είναι έκδηλη. Η λέξη διαφθορά απουσιάζει. Η λέξη λαϊκισμός απουσιάζει. Η φράση πελατειακό κράτος απουσιάζει. Η διακήρυξη γράφεται, μας λένε, «χωρίς ντροπή γι’ αυτό που είμαστε», και στο λιγότερο πειστικό κομμάτι της κατηγορεί τους «διεθνείς κερδοσκόπους» για τη χρεοκοπία και τους Ευρωπαίους εταίρους μας που δεν μας έδωσαν περισσότερα χρήματα τη στιγμή της χρεοκοπίας μας. Δεν ξέρω τι είδους ισορροπίες υπήρξαν στους συντάκτες της πρόσκλησης (που συμπεριλαμβάνει πολλούς πρώην υπουργούς και υφυπουργούς του ΠαΣοΚ), ούτε και με ποιο ακριβώς τρόπο συμμετείχε στη σύνταξη του κείμένου το επίσημο ΠαΣοΚ (όπως αναφέρθηκε στον τύπο ότι συμμετείχε), αλλά η έλλειψη κριτικής προς το ΠαΣοΚ αδυνατίζει την απήχησή του.

Πολλοί από εμάς θεωρούμε ότι η αιτία της δεινής θέσης στην οποία βρίσκεται η χώρα βρίσκεται μέσα στο βαθύ συντεχνιακό κράτος που φώλιασε στα δύο μεγάλα κόμματα, αυτό που ούτε και ο Κώστας Σημίτης μπόρεσε να αλλαξει, αλλά ούτε και ο Γιώργος Παπανδρέου. ΠαΣοΚ και ΝΔ επέτρεψαν να διογκωθεί ένα άθλιο διακομματικό πελατειακό σύστημα που έκανε κανόνα τη διαφθορά και την εγκληματική κλοπή και κατασπατάληση του δημόσιου πλούτου. Αυτό που δεν κατάφεραν να το αλλάξουν από μέσα οι Σημίτης και Παπανδρέου, θα το αλλάξει απ’ έξω ένας νέος «φορέας», όσο άξιοι και αν είναι οι εκπρόσωποί του; Η διακήρυξη δυστυχώς δεν λέει τίποτε για το πώς θα περάσουμε από τα ευχολόγια στην πολιτική πράξη, ούτε πώς ο νέος φορέας δεν θα γίνει όργανο των ίδιων μηχανισμών.

Η διακήρυξη απευθύνει «με αγωνία» έκκληση στο ΠαΣοΚ, την ΔημΑΡ και τις υπόλοιπες δυνάμεις της «ευρύτερης δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης», να συνεργαστούν για την ανασυγκρότηση του χώρου. Η αμηχανία για το τι μέλλει γενέσθαι είναι έκδηλη. Δεν προτείνεται κανένας πρακτικός τρόπος. Προτείνεται μόνο η σύγκληση μιας ιδρυτικής συνέλευσης, με ασαφή σύνθεση, για την ίδρυση ούτε καν κόμματος αλλά ενός αόριστου «φορέα». Χωρίς όμως ένα κόμμα, δηλαδή το δημοκρατικό οργανισμό που επιδιώκει να εκλέγει βουλευτές και να πείθει το εκλογικό σώμα, πώς θα έλθει η πολιτική αλλαγή;

Ας μη βιαστούμε όμως να απορρίψουμε την πρόσκληση ως όχημα «ρεαλιστικού» συμβιβασμού. Τη διακήρυξη την υπογράφουν σημαντικές προσωπικότητες που έχουν σταθεί κριτικά προς το πελατειακό κράτος και τη διαφθορά και που είναι για χρόνια προσανατολισμένοι στην αλλαγή της πολιτικής μας ζωή. Σε κάθε περίπτωση οι συζητήσεις και διαδικασίες που τώρα ξεκινούν με αφορμή την προσκληση είναι ευπρόσδεκτες. Ίσως απελευθερώσουν δυνάμεις που σήμερα διστάζουν. Ας πάμε όμως πέρα από την αμήχανη αυτή πρόσκληση γρήγορα στο επόμενο βήμα. Ας δούμε συγκεκριμένα πώς και με ποιους πρακτικούς τρόπους θα νικήσουμε τους πελατειακούς μηχανισμούς και με ποιο τρόπο θα εκλέξουμε, αν μπορούμε, πρόσωπα που θα καταφέρουν να ανανεώσουν πραγματικά το πολιτικό μας σύστημα.