Η πολύπλοκη εξίσωση Μαδούρο

Του Πάνου Μπιτσαξή*

Το προοδευτικό ρεύμα στην Ευρώπη τελεί σε έσχατη σύγχυση για τα γεγονότα, που με δραματικό τρόπο εξελίσσονται στη Βενεζουέλα. Η σύγχυση αντανακλάται, ανεξάρτητα από τους αριθμούς, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τα αθροίσματα που απαρτίζουν την πλειοψηφία και τη μειοψηφία είναι άκρως ετερόκλητα, ως προς την ουσία και τον προσανατολισμό τους. Πίσω από τα εύκολα, εκατέρωθεν, τρολαρίσματα, η πολιτική στάση και η συνέπεια λόγων και πράξεων, που οφείλει να την εμφορεί, είναι αποτέλεσμα μιας αληθινά πολύπλοκης εξίσωσης της εξίσωσης Μαδούρο. Θα τοποθετηθώ καθαρά. Όποιος μετέχει στην πολιτική οφείλει να έχει σαφή και ξεκάθαρη θέση. Αν δεν μπορεί, καλύτερα να μην ασχολείται με την πολιτική. Ας διαλέξει μια άλλη δραστηριότητα. Ποτέ δεν με έθελξε ο συγκεχυμένος λόγος, τα ήξεις αφήξεις και οι χρησμοί, η αναποφασιστικότητα και κυρίως στα δύσκολα, το διαχρονικό δόγμα του Ποντίου Πιλάτου «νίπτω τα χείρας μου», απέχω, δηλώνω παρών, δεν ξέρω δεν απαντώ και άλλα συναφή.
 

• Τα γεγονότα στη Βενεζουέλα πρέπει να αντιμετωπιστούν με όρους λαϊκής εξέγερσης. Η λαϊκή εξέγερση διαφέρει ουσιωδώς από το πραξικόπημα. Το πραξικόπημα είναι η ανατροπή ενός καθεστώτος, με τη δύναμη των όπλων, είτε του στρατού, είτε παραστρατιωτικών ομάδων, που έχουν την αναγκαία δύναμη πυρός για να επιβάλουν την θέλησή τους. Η λαϊκή εξέγερση έχει, κατ’ αρχήν, μόνο τη δύναμη της φωνής των εξεγερμένων. Το διαφορικό, επομένως, κριτήριο, το κριτήριο ουσίας στην πολιτική τοποθέτηση, απέναντι σε μια λαϊκή εξέγερση, είναι αν έχει το δίκιο με το μέρος της. Αν το δίκιο αυτό νομιμοποιεί ή όχι την ανατροπή του καθεστώτος. Όταν το καθεστώς είναι παράνομο, το δίκιο αυτό τεκμαίρεται, με έναν ή περισσότερους αυτοματισμούς. Όταν το καθεστώς είναι νόμιμο, ιδίως όταν έχει προκύψει από εκλογές, η εξίσωση ξαναγίνεται πολύπλοκη.
   
• Στη Βενεζουέλα το δίκιο είναι με το μέρος των εξεγερμένων. Βγήκε στους δρόμους ένας εξαθλιωμένος λαός, που δεν έχει σε τίποτα να ελπίζει, εκτός από την εξέγερση. Η πείνα και οι αρρώστιες θερίζουν. Το μηνιαίο εισόδημα δεν επαρκεί ούτε για τη στοιχειώδη διατροφή. Τα σκουπίδια των προνομιούχων γίνονται όλο και πιο πολύ, πηγή διατροφής και αναζήτησης χρειωδών για μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Απέναντι στους εξεγερμένους, αντιπαρατάσσεται με τη δύναμη του στρατού και των δυνάμεων καταστολής, ένα διεφθαρμένο καθεστώς, που ζει μέσα στη χλιδή, το οποίο έχει καταλύσει και τα τελευταία ερείσματα δημοκρατίας. Ελέγχει τη δικαιοσύνη, ελέγχει την ενημέρωση, φυλακίζει τους αντιπάλους του, εξορίζει κάθε ενοχλητικό, δεν διστάζει να δολοφονήσει πυροβολώντας στο ψαχνό. Πρώτα δε και κυρίως, είναι ένα καθεστώς ανίκανο να διαχειριστεί μια από τις πλουσιότερες σε πρώτες ύλες χώρες του πλανήτη, κατέστησε τους πολίτες της πεινασμένους ζητιάνους και πρόσφυγες διατροφής, οχυρωμένο στις εξαϋλωμένες τσαβικές παραδόσεις, τις οποίες επικαλείται και στην ψήφο, που υποτίθεται ότι τον νομιμοποιεί. Δεν έχω ούτε ένα, έστω και αμυδρό, ίχνος αμφιβολίας, ότι η ψήφος αυτή δεν ήταν αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης αλλά παραστρατιωτικής και γενικότερης τρομοκρατίας και ποδηγέτησης. Επομένως, ξεκάθαρα, σαφέστατα, είμαι με το μέρος των εξεγερμένων. Ιδίως, διότι ο νεαρός «bold and beautiful» Γκουαϊδό και η ακόμη περισσότερο «bold and beautiful» σύζυγός του, δεν είπαν ποτέ ότι θέλουν να γίνουν Χαλίφηδες στη θέση του Χαλίφη. Είπαν ότι η επιδίωξή τους είναι να οδηγήσουν τη χώρα σε καθολικές και ελεύθερες εκλογές.
   
• Δεν αγνοώ τη βαθιά υποκρισία της αμερικανικής ανάμειξης. Τα κίνητρα της ανάμειξης αυτής είναι ευτελή και ιδιοτελή. Στηρίζουν την εξέγερση, αποκλειστικά και μόνο για τα πετρέλαια και τα εν γένει περιφερειακά τους συμφέροντα. Δεν πιστεύω ούτε λέξη, για το ότι κόπτονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Βενεζουέλα. Γνωρίζω πολύ καλά την ιστορία των αμερικανοκίνητων καθεστώτων. Και σήμερα, άλλωστε, η αμερικανική υποκρισία δεν έχει κανένα δισταγμό να χύνει κροκοδείλια δάκρυα για τη Βενεζουέλα, την ίδια στιγμή που στηρίζει στυγνούς και αιμοσταγείς δικτάτορες και ανελεύθερα καθεστώτα, όπως μεταξύ των οποίων η Σαουδική Αραβία, το σύνολο των γυναικών της οποίας είναι πολίτες τρίτης κατηγορίας, μαστιγώνουν, κόβουν χέρια, θανατώνουν για βλασφημία και άλλα πολλά. Η ανάμειξη των ΗΠΑ στερείται ηθικής νομιμοποίησης. Η ανάμειξη, όμως, της Ευρώπης, δεν στερείται ηθικής νομιμοποίησης. Όχι, βεβαίως, γιατί είναι αγία και άσπιλος αλλά γιατί εν πάσει περιπτώσει διαθέτει το ηθικό δικαίωμα να διεκδικεί τη δημοκρατία και να είναι αλληλέγγυα στους λαούς που τη στερούνται. Η αμερικανική ανάμειξη είναι ανήθικη, από την οπτική γωνία της ίδιας της Αμερικής. Δεν είναι, όμως, καθόλου ανήθικη, από την οπτική γωνία των εξεγερμένων. Οι εξεγερμένοι έχουν κάθε δικαίωμα, όταν έχουν απέναντί τους τις κάννες των οπλοπολυβόλων, να διεκδικούν προς όφελός τους όποιο διεθνές έρεισμα τους είναι διαθέσιμο, ανεξάρτητα από την ποιότητα των κινήτρων.
   
• Δυστυχώς, ζούμε σε μια εποχή, κατά την οποία η αρχή της μη ανάμειξης ενός κράτους στις εσωτερικές υποθέσεις άλλου, το κραταιό βάθρο του διεθνούς δικαίου, που προέκυψε από τα ερείπια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έχει γίνει φύλλο και φτερό. Διατηρεί την ισχύ του, μόνο για χώρες που έχουν την απαραίτητη δύναμη να το επιβάλουν. Οι ανίσχυρες χώρες είναι ευάλωτες, παντοειδώς, στο νέο παγκόσμιο διπολισμό, στην αναβίωση του Ψυχρού Πολέμου, στον αμφίπλευρο παρεμβατισμό της Αμερικής, της Ρωσίας και όχι μόνο. Ο ΟΗΕ γίνεται όλο και πιο αδύναμος. Οι θεσμικές του δυνατότητες χλωμιάζουν και συρρικνώνονται. Είτε το θέλουμε, είτε όχι, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα κατάσταση. Γι’ αυτόν, άλλωστε, τον λόγο, ο ευρωπαϊσμός και η ανάσχεση της ακροδεξιάς επέλασης που τον απειλεί, είναι πολιτική στάση, όχι μόνο οικουμενική αλλά και σύμφυτη, όσο και αν φαίνεται αυτό παραδοξολογία, με τον πυρήνα της εθνικής ανεξαρτησίας.
   
• Λίγο παλιότερα, όταν στην παγκόσμια σκηνή συγκρούονταν μορφές βαρβαρότητας, πολλοί θα έλεγαν, ότι η μόνη διαθέσιμη επιλογή, είναι το «στρίβειν διά του αρραβώνος». Το να μένεις στην απ’ έξω. Ευγενικά αυτό αποκαλείται «ουδετερότητα». Η στάση αυτή γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Όταν συγκρούονται δύο μορφές βαρβαρότητας, οφείλεις να επιλέγεις με ποιάν είσαι. Ποια προτιμάς. Μεταξύ, λοιπόν, της αμερικανικής και της ρωσικής βαρβαρότητας, εγώ δεν έχω δυσκολία επιλογής. Για διαφόρους λόγους, που εκφεύγουν των ορίων αυτού του άρθρου, προτιμώ την αμερικανική, όταν πέραν των κινήτρων της είναι για καλό.
   
• Ο Γκουαϊντό πρέπει να αναγνωριστεί δικαιωματικά ως προσωρινός πρόεδρος της Βενεζουέλας. Δεν με ενδιαφέρει αν η στάση του πρωθυπουργού οφείλεται στον φόβο των αποκαλύψεων ή στις αντιλήψεις του. Με ενδιαφέρει ότι η στάση του είναι βαθιά εσφαλμένη. Δεν υπάρχει βάση για να συμπαρατάσσεται η χώρα μας με τυραννικά καθεστώτα, απέναντι σε έναν λαό, που αγωνίζεται για τη δημοκρατία, για την ύπαρξή του, για την ίδια τη ζωή του.

*Ο Πάνος Μπιτσαξής είναι στέλεχος του Ποταμιού