Η τελευταία τετραετία είναι κρίσιμη με την έννοια ότι έχει αλλάξει προς το χειρότερο τη δυναμική της χώρας σε σημαντικά θέματα.
Η προσπάθεια της κυβερνητικής ηγεσίας να δημιουργήσει την εντύπωση ότι βγαίνουμε από την κρίση προσκρούει στη σκληρή πραγματικότητα που διαμορφώθηκε την τελευταία τετραετία σε πολλές περιπτώσεις εξαιτίας δικών της λαθών και παραλείψεων.
Η οικονομία στο όριο
Η οικονομία είναι σε φάση αβέβαιης ανάκαμψης που στηρίζεται κυρίως στα τουριστικά ρεκόρ και τις καλές εξαγωγικές επιδόσεις, έχει όμως τεράστια προβλήματα που επηρεάζουν αρνητικά την προοπτική της.
Πρώτον, το τραπεζικό σύστημα δεν συνήλθε από την κρίση του 2015. Η πρόχειρη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η αποχώρηση της κυβέρνησης από το τρίτο πρόγραμμα-μνημόνιο με 24 δισ. λιγότερα από αυτά που είχαν συμφωνηθεί στερούν τη δυνατότητα από τις τράπεζες να χρηματοδοτήσουν επαρκώς και με ανταγωνιστικά επιτόκια, τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Ταυτόχρονα κάνουν πιο δύσκολη και επώδυνη τη διαχείριση των κόκκινων δανείων.
Δεύτερον, αυτή την τετραετία υπερδιπλασιάστηκε το ιδιωτικό χρέος δηλαδή το άθροισμα των υποχρεώσεων των πολιτών, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στην Εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες.
Μόνον οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την Εφορία αυξάνονται με ρυθμό 10 δισ. τον χρόνο.
Τρίτον, έχει γίνει σε όλους φανερό ότι η τακτοποίηση του δημόσιου χρέους για τα επόμενα χρόνια δεν λύνει το πρόβλημα της εξόδου του Δημοσίου στις αγορές και του δανεισμού του με επιτόκια που μπορεί να συγκρίνονται, για παράδειγμα, με αυτά της Πορτογαλίας. Το δυσμενές σενάριο του ΔΝΤ - σύμφωνα με το οποίο δεν θα μπορέσουμε να ρίξουμε επαρκώς το κόστος δανεισμού του Δημοσίου με αποτέλεσμα σε 4-5 χρόνια να βρεθούμε ξανά σε αδιέξοδο - έχει σοβαρές πιθανότητες πραγματοποίησης.
Κοινωνική αποδυνάμωση
Εκτιμώ ότι την τετραετία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τα κοινωνικά προβλήματα πήραν μεγαλύτερες διαστάσεις από τα οικονομικά και προβλέπω ότι θα επηρεάσουν μακροπρόθεσμα τις οικονομικές εξελίξεις.
Η παράταση της κρίσης και της υποτιθέμενης προσαρμογής άλλαξε τα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας. Σήμερα μόνο ένας στους τρεις έχει ευρωπαϊκό επίπεδο ζωής και προοπτική ενώ δύο στους τρεις μόλις τα καταφέρνουν ή έχουν περιθωριοποιηθεί.
Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις η Ελλάδα μπήκε στην κρίση με το 14ο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην ΕΕ και σήμερα βρίσκεται κοντά στην 24η θέση. Στο ξεκίνημα της κρίσης το μέσο εισόδημα στην Ελλάδα ήταν πάνω από 90% του ευρωπαϊκού μέσου όρου και σήμερα είναι κάτω από το 70%.
Προσθέστε σε αυτά ένα χρέος που σκαρφάλωσε το 2018 στο 182% του ΑΕΠ και έχετε μία εικόνα των δυσκολιών που πρέπει να αντιμετωπίσουμε σε εξαιρετικά σύνθετες συνθήκες.
Το λεγόμενο braindrainσυνεχίζεται, στους σαραντάρηδες και τους πενηντάρηδες που βρέθηκαν σε αδιέξοδο λόγω της κρίσης δεν δόθηκε δεύτερη ευκαιρία σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ούτε καν μία στοιχειωδώς ευνοϊκή ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών τους. Η δημογραφική υποβάθμιση της χώρας έχει μετατραπεί πλέον σε απόλυτη μείωση του πληθυσμού της. Τα τελευταία χρόνια πεθαίνουν 30.000-40.000 περισσότερες Ελληνίδες και Έλληνες από αυτούς που γεννιούνται.
Η γενική οικονομική και κοινωνική υποβάθμιση έχει δημιουργήσει μία νέα τάξη που εξαρτάται από την επιδοματική πολιτική για να τα βγάλει πέρα. Τα Χριστούγεννα δόθηκε «κοινωνικό μέρισμα» από το κατασκευασμένο υπερπλεόνασμα ύψους 750 εκ. ευρώ. Το διεκδίκησαν και το πήραν περισσότερες από 1.300.000 οικογένειες οι οποίες εισέπραξαν κατά μέσο όρο ένα ποσό της τάξης των 600 ευρώ. Η κυβέρνηση μπορεί να χαίρεται επειδή νομίζει ότι έτσι έκλεισε την «ψαλίδα» με τη ΝΔ, οι αριθμοί όμως είναι εφιαλτικοί και αναδεικνύουν μία κοινωνία η οποία έχει χάσει τον δυναμισμό της και περιθωριοποιείται.
Με 3,7 εκ. εργαζόμενους πολλοί από αυτούς χαμηλόμισθοι, κακοπληρωμένοι ή και απλήρωτοι η χώρα πρέπει να φροντίσει έναν πληθυσμό που ξεπερνάει τα 10.000.000, να πληρώσει συντάξεις 2,6 εκ. συνταξιούχων, να κουβαλήσει ένα δημόσιο χρέος που ξεπερνάει τα 320 δισ. ευρώ, να εξοφλήσει ένα ιδιωτικό χρέος που αυξάνεται γεωμετρικά και να σπάσει ρεκόρ ανάπτυξης για να βγει από την κρίση.
Όλα αυτά με μία εξουσία που συχνά επενδύει στην κοινωνική διάλυση, τους θεσμούς σε φάση διαρκούς υποβάθμισης και το πολιτικό σύστημα σε κρίση.
Η πολιτική αλλαγή με τις βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν μέχρι τον Οκτώβριο είναι αναγκαία προϋπόθεση για να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα. Χρειάζονται όμως πολλά περισσότερα από την ψήφο για να ανακόψουμε και στη συνέχεια να αντιστρέψουμε την αρνητική οικονομική και κοινωνική δυναμική.
15°
