Ο θάνατος ενός «Ιούδα»

Προφανώς είχε διαισθανθεί το επερχόμενο τέλος. Το είχε διαισθανθεί ήδη γράφοντας τον Ιούδα του όπου κατέθεσε την αιρετική μαρτυρία του. Η ανοικτή του επιστολή προς «Ζηλωτές» απανταχού γης και ανεξαρτήτως δογματικής ή ιδεολογικής ή εθνικής ρίζας, ήταν η τελευταία του εξομολόγηση. Έπρεπε να αντιμετωπίσει τον αμείλικτο Χάροντα με το δρεπάνι με θάρρος και ηρεμία. Ήξερε πως θα του χτύπαγε την πόρτα. Προφανώς και είχαν συστηθεί σε κάποιο θάλαμο νοσοκομείου, κάτω από κάποιον αξονικό τομογράφο, δίπλα από ένα βιοχημικό εργαστήριο, στην αίθουσα αναμονής ενός ογκολόγου. Μπορεί και κάποιο βράδυ αυτός ο «Αμείλικτος» να είχε συζητήσει μαζί του. Μπορεί, δεν ξέρω, να αντάλλαξαν απόψεις.

Συμβαίνει αυτό καμιά φορά, όταν αποφασίζεις να γράψεις την αλήθεια. Όταν, ,εδώ και καιρό, έχεις επιλέξει, εσύ ο ίδιος, να μην κρύβεσαι πίσω από την επιβεβλημένη «εθνική» ή «δογματική» άποψη, να μην αποφεύγεις την σύγκρουση με τους φίλους σου, να μην κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις την ανοησία που κατακλύζει το μικρό σύμπαν των ανθρώπων. Συμβαίνει λοιπόν και όχι συχνά, να συνομιλείς με τον Χάροντα, δηλαδή τον εαυτό σου, χωρίς κάποιον ενδιάμεσο καθρέπτη, αυτή την επίπεδη αντανάκλαση του καθημερινού εαυτού σου, αυτή τη μίζερη αναπαραγωγή σου, κάθε πρωί που ξυρίζεσαι, μάρτυρα της άθλιας υποχωρητικότητάς σου. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα απ’ αυτόν τον καθρέπτη.

Ο Ιούδας ήταν ένα ορόσημο. Το σύνορο. Πρέπει να διαβείς το σύνορο, ακόμη και να γίνεις αποστάτης, να αυτομολήσεις, να σε πουν ακόμη και εθνικό μειοδότη, αυτοί οι «πατριώτες», για να καταλάβεις, για να μπορέσεις να κάνεις και τους άλλους να καταλάβουν, πως η κοινώς αποδεκτή αλήθεια τους είναι ένα κακοχωνεμένο ψέμα. Είναι οδυνηρό να μην είσαι «Ζηλωτής». Να μην είσαι φανατικός με κάτι και για κάτι. Να παρακάμπτεις τα κοινώς αποδεκτά και να κλωτσάς την αποδεκτή και οριοθετημένη άποψη. Είναι οδυνηρό να λες τα πράγματα με το όνομά τους και να υποστηρίζεις με αυταπάρνηση πως αν δεν υπήρχε ο Ιούδας τότε ποιος γαμώτο θα ήταν ο Χριστός; Ε; Ένα τίποτε, σύντροφοι! Ο Ιούδας τον ανάδειξε, αυτός τον «ψήλωσε». Αυτός τον «έφτιαξε». Είναι οδυνηρό να είσαι Εβραίος αλλά να κατανοείς, να υπερασπίζεσαι το δικαίωμα των Παλαιστινίων σε μία πατρίδα. Είναι οδυνηρό να ξεσκεπάζεις την ευθύνη της Δύσης έναντι του υπολοίπου κόσμου, να θυμίζεις το έγκλημα των Σταυροφοριών, να ανακαλύπτεις πως η ιστορική αλήθεια δεν χωνεύεται γιατί είναι εντελώς διαφορετική από εκείνην που σου σέρβιραν για δεκαετίες στα θρανία και τα αμφιθέατρα. Αυτοκαταδικάζεσαι σε καθεστώς μοναξιάς, όταν περιγράφεις τον αριστερό φανατισμό και κατατάσσεις τον σταλινισμό στα συσσωρευμένα απορρίμματα του «Κάλαθου της Ιστορίας». Γιατί είναι μία διαρκής αναμέτρηση η συμβίωσή σου με την Ιστορία. Είναι κάτι σαν να σκίζεις την ύπαρξή σου σε φέτες και να τις πασπαλίζεις με χοντρό αλάτι. Πονά η αλήθεια ενώ το ψέμα λειτουργεί σαν οπιούχο σκεύασμα. Το ψέμα λυτρώνει. Η αλήθεια είναι αυτή που σκοτώνει.  

Δεν πέθανε πλήρης ημερών ο Άμος Οζ, αλλά έφυγε πλήρης έργου και προσφοράς. Ήταν ένας Εβραίος του κόσμου. Τα κείμενά του για τους «Ζηλωτές» είναι το τελευταίο του «δώρο» σε όλους εκείνους που πιστεύουν περισσότερο στα αρχεία της Ιστορίας παρά στις επίσημες και αποπροσανατολιστικές εκδοχές της που επιβάλλονται εν είδει αστικού μύθου. Ο «Ιούδας» του Άμος Οζ ήξερε πως τελικά υπάρχει μία «Ιστορία» και όχι πολλές «ερμηνείες» της. Δυστυχώς πέθανε ανακαλύπτοντας πως κερδίζουν έδαφος στην εποχή μας οι «ερμηνευτές» της και όχι οι μελετητές της. Έτσι πορεύεται αυτός ο κόσμος ο μικρός... ο «Μέγας» σερφάροντας ανάμεσα στα ψεύδη, για να καταλήξει απελπιστικά μόνος σε κάποια ήρεμη ακτή με χρυσή άμμο και εκτυφλωτικό φως και μια αγέρωχη χαρουπιά να αντιστέκεται.

ΥΓ. Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Άμος ΟΖ  «Αγαπητοί Ζηλωτές - Τρείς στοχασμοί» σε μετάφραση Λουίζας Μιζάν από τις εκδόσεις Καστανιώτη.