Η αλήθεια είναι οτι ο Εμανουέλ Μακρόν είχε απογοητεύσει σφόδρα τους περισσότερους πολίτες της χώρας του. Λίγο το ναπολεόντειο ύφος του και οι αλαζονικές του ρήσεις, κάτι το ξεφούσκωμα του νεόκοπου κινήματος “En Marche” που είχε υποσχεθεί να βρίσκεται κοντά στις ανάγκες του λαού, βάλε και μερικές αδέξιες κινήσεις, όπως η πανάκριβη ανακαίνιση του Προεδρικού Μεγάρου - και έχεις την εξήγηση της δυσφορίας μιας προηγμένης κοινωνίας, με αρκετές μεσογειακές αγκυλώσεις. Πιο πολύ όμως ενόχλησαν οι φορολογικές ελαφρύνσεις στο ανώτερο κομμάτι των εισοδημάτων, αν και ο φόρος όπως φαίνεται είχε ισχνή απόδοση, καθώς οι φορολογούμενοι αυτού του επιπέδου απλώς… μετέφεραν την έδρα τους αλλού.
Βεβαίως, είναι υποκρισία να κατηγορείς τη Πρώτη Κυρία ότι φόρεσε ένα Louis Vuitton, που στοίχισε 3.800 ευρώ, όταν θέλεις να είσαι η παγκόσμια πρωτεύουσα της μόδας και να μην υπολείπεσαι των ισχυρότερων ηγετών, που φιλοξενείς. Ωστόσο, οι αιτίες είναι βαθύτερες κι έχουν να κάνουν με το γεγονός οτι τα μικρομεσαία στρώματα δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν το αυξανόμενο κόστος της ζωής (και της παγκοσμιοποίησης).
Αν μιλήσεις με Γάλλους, θα σου πουν ότι οι εργαζόμενοι στην επαρχία, για τους οποίους οι μετακινήσεις με το αυτοκίνητο είναι κεφαλαιώδης ανάγκη, δυσκολεύονται με την επιχειρούμενη φορολόγηση των καυσίμων (για περιβαλλοντικούς λόγους), ακόμα κι αν οι κατώτεροι μισθοί στη Γαλλία είναι πολύ ψηλότεροι από τους δικούς μας – και τα καύσιμα πολύ χαμηλότερα. Ακόμα περισσότερο, θα σου πουν ότι οι Παριζιάνοι, που δεν έχουν τόσο ανάγκη το ΙΧ, αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα με τα ενοίκια, όταν χρειάζονται ίσως και 1.500 ευρώ για ένα δυάρι. Επίσης, θα σου μεταφέρουν ότι η ζωή της χώρας έχει απορρυθμιστεί, όχι μόνο με τις ταραχές στο Παρίσι, αλλά και με τις μικρές παραλυτικές κινητοποιήσεις σε κάθε μικρή ή μεγάλη πόλη, που προκαλούν διόλου ασήμαντη στην οικονομία.
Όλα αυτά εξηγούν και την τεράστια υποστήριξη που είχε το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, αν και η συντριπτική πλειονότητα των Γάλλων αρνήθηκε να διαδηλώσει μαζί τους, γιατί δεν ήθελε να βρεθεί σε επεισόδια και σπασίματα. Ωστόσο, όλοι περίμεναν να δουν σε τι βαθμό θα υποχωρήσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τι ελάφρυνση θα μπορέσουν να αποκομίσουν και οι ίδιοι. Ίσως όχι και τόσο έξυπνο.
Σταχυολογώντας μερικά από τα αιτήματα των Κίτρινων Γιλέκων (“κανένας άστεγος στο δρόμο”, “να τελειώσει η λιτότητα”, βασικός μισθός στα 1.300 και κατώτερη σύνταξη στα 1.200 ευρώ, σύνταξιοδότηση στα 60, ανώτατος μισθός (!) στα 15.000 ευρώ, μείωση των ενοικίων, κρατικοποίηση αερίου και ρεύματος, θέσεις εργασίας για τους ανέργους, “να εξαλειφθούν οι αιτίες της μετανάστευσης”) βλέπει κανείς ότι πρόκειται, ως επί το πλείστον, για λαϊκίστικα ευχολόγια μιας άλλης εποχής.
Ακόμα πιο επικίνδυνα όμως είναι τα αιτήματα για απλή αναλογική, τακτικά δημοψηφίσματα με συνταγματική κατοχύρωση και κυρίως το υποδόρεια ρατσιστικό αίτημα για “άμεση επιστροφή στις χώρες τους όσων δεν λαμβάνουν άσυλο”, κάτι που ως γνωστόν είναι και πρακτικά πολύ δύσκολο, καθώς οι χώρες προέλευσης δεν συνεργάζονται για την επιστροφή.
Πώς είναι δυνατόν λοιπόν η πλειονότητα των Γάλλων να στέκεται αλληλέγγυα σε ένα κίνημα που ασπόνδυλα, χωρίς ηγεσία και εκ των πραγμάτων χωρίς δυνατότητα διαλόγου, ανέχεται τη βία και την καφρίλα του πλιάτσικου, ενώ ταυτόχρονα έχει ως τελικό στόχο την παραίτηση Μακρόν, δηλαδή του πρόσφατα εκλεγμένου Προέδρου της χώρας, ώστε να ξαναγίνουν εκλογές, σε αχαρτογράφητα νερά;
Μια ματιά στις εκλογικές προτιμήσεις των Κίτρινων Γιλέκων, σύμφωνα με δημοσκόπηση της 5ης Νοεμβρίου, διαμορφώνει μια απογοητευτική εικόνα. Κατά δήλωσή τους, στον πρώτο γύρο το 36% ψήφισε Λεπέν και το 28% Μελανσόν (21,30% και 19,98% τα εθνικά ποσοστά τους αντιστοίχως), ό,τι πιο λαϊκίστικο και ακραίο διαθέτει το κοινοβουλευτικό πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία. Αυτός ο συνδυασμός της “πάνω και της κάτω πλατείας” εξηγεί εν πολλοίς τα αλλοπρόσαλλα αιτήματα, αλλά και τη ρηχότητά τους.
Βεβαίως τα Κίτρινα Γιλέκα είχαν τη στοιχειώδη ευφυΐα να μην επιτρέψουν σε κανένα κόμμα να ταυτιστεί μαζί τους, γιατί θα έχαναν αυτόματα το παιχνίδι. Αλλά πόση εμπιστοσύνη μπορείς να έχεις ότι δεν είναι προϊόν της τραμπικής εποχής μας, ένα λαϊκό κίνημα στο οποίο μετέχουν κατά τα 2/3 πολίτες που υποστήριξαν τον Καρατζαφέρη και την Κωνσταντοπούλου, για να το μεταφέρουμε στις δικές μας αναλογίες;
Ο Μακρόν υποχώρησε, εκτονώνοντας την κατάσταση, όπως όλα δείχνουν. Μαζί του όμως, ανεξαρτήτως των λαθών του, υποχώρησε και η δημοκρατία στη Γαλλία και στην Ευρώπη. Όχι γιατί ένας εκλεγμένος ηγέτης είπε συγνώμη, αναθεώρησε ή αποδέχτηκε αιτήματα. Αλλά γιατί ακυρώθηκε κάθε δημοκρατικός δίαυλος διαβούλευσης και συνεννόησης, από τα συνδικάτα ως τον τελευταίο σύλλογο, πριν προκριθεί η σύγκρουση στους δρόμους. Δεδομένου δε οτι τα Κίτρινα Γιλέκα οργανώθηκαν στο διαδίκτυο, έχασαν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν το μέσο, για περισσότερη πίεση, μέσα στο δημοκρατικό πλαίσιο και χωρίς βία.
Είτε αποτύχει είτε όχι ο Μακρόν, υπάρχει ο φόβος στις επόμενες κάλπες το εκλογικό σώμα να στραφεί σε πιο λαϊκίστικα πολιτικά σχήματα (και σε περισσότερες συνεργασίες, αλά ιταλικά. Μια πρώτη δημοσκόπηση, εν μέσω κινητοποιήσεων, έδειξε οτι το Κίτρινα Γιλέκα θα έπαιρναν 12%, αν κατέβαιναν στις ευρωεκλογές.
Εν τω μεταξύ, η μάχη για την κλιματική αλλαγή χάνεται μέρα με τη μέρα. Έχουμε, όπως φαίνεται, μόλις 12 χρόνια για να μην καταλήξουμε στο κλίμα που επικρατούσε πριν από εκατομμύρια χρόνια.
Ο κόσμος προχωράει με ιλλιγιώδεις ρυθμούς και όλη η Δύση βρίσκεται σε κρίση. Η Volkswagen ανακοίνωσε ότι ο τελευταίος κινητήρας εσωτερικής καύσης για τα μοντέλα της θα παραχθεί το 2026. Η στροφή στην ηλεκτροκίνηση θα στοιχίσει αυτομάτως 114 χιλιάδες θέσεις εργασίας στη Γερμανία. Τα οχήματα χωρίς οδηγό θα αρχίσουν να εξαπλώνονται και στην Ευρώπη, σε λίγα χρόνια. Και οι τράπεζες δεν θα έχουν πια υπαλλήλους στο γκισέ, πολύ νωρίτερα από ό,τι φανταζόμασταν.
Κι επειδή η κλιματική απειλή και η τεχνολογία αποκλείεται να αποδειχθούν εύκολοι αντίπαλοι, αυτή που θα πρέπει να προσαρμοστεί είναι η Ευρώπη, ανάμεσα στα πυρά αυτών, όπως ο Πούτιν και ο Τραμπ, που τη θέλουν λιγότερο δυνατή. Μια ήπειρος που γερνάει, έχει χάσει την ανταγωνιστικότητά της και παλεύει να διατηρήσει την ευημερία που απολαμβάνει από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (εξακολουθώντας να αποτελεί όαση δημοκρατίας, ελευθεριών, κοινωνικού κράτους και υψηλού επιπέδου ζωής). Βεβαίως θα θέλαμε να φορολογηθούν περισσότερο οι μεγάλες εταιρείες και να περιορίσουν δραστικά τους ρύπους τους. Αλλά, δυστυχώς, το κυνήγι αυτό σημαίνει πολλές φορές απλά την απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας, όταν οι εταιρείες μετακομίζουν αλλού.
Ας δούμε λοιπόν τα Κίτρινα Γιλέκα λίγο πιο ρεαλιστικά, χωρίς φαντασιώσεις για “εξαθλιωμένο γαλλικό λαό που ξεσηκώθηκε” και κραυγές κατά του νεοφιλελευθερισμού. Η μικρομεσαία τάξη των “νοικοκυραίων” ζορίζεται παντού στον δυτικό κόσμο και ψηφίζει όλο και περισσότερο με χαμηλό ΕQ, σαν κακομαθημένο παιδί που του πήραν το παιχνίδι του.
Ας θυμηθούμε επίσης ότι οι μεγάλες ρυπογόνες εταιρείες προστατεύονται πρωτίστως από το κύριο προϊόν αυτού του λαϊκισμού, τον Αμερικανό Πρόεδρο (αυτός έκοψε επίσης την περίθαλψη του Obamacare σε εκατομμύρια Αμερικανούς, αλλά η Χίλαρυ Κλίντον, όπως και ο Μακρόν, κατηγορήθηκαν ότι “ήταν των τραπεζών”). Όπως γράφει πολύ εύστοχα ο καθηγητής Στάθης Καλύβας, όσοι ψηφίζουν έτσι χρειάζονται συμπαράσταση, όχι όμως και δικαίωση στις ιδέες τους. Το διακύβευμα είναι να βρεθούν οι τρόποι ανακούφισης και προσαρμογής τους, χωρίς προστατευτισμούς και επιδοματικές αγκυλώσεις του παρελθόντος. Αλλά και χωρίς να στρεφόμαστε σε περισσότερο συντηρητισμό και λαϊκισμό. Το απαιτεί η εποχή…
12°
