Η δεύτερη ήττα της δημοκρατίας

Πριν 11 χρόνια, το 2002, συνελήφθη, δικάστηκε και καταδικάστηκε η 17Ν σαν εγκληματική οργάνωση. Πολλοί από όσους φωνάζουν σήμερα πως η ΧΑ είναι συμμορία, φώναζαν τότε πως η 17N είναι πολιτική οργάνωση – και είχαν δίκιο. Η ηγεσία και τα μέλη της ΧΑ συνελήφθησαν με βάση τη νομοθεσία «περί εγκληματικής οργάνωσης» που ψηφίστηκε το 2001 για την αντιμετώπιση της αριστερής τρομοκρατίας – τότε, καταγγελόταν από τους ίδιους ο νόμος 2928/2001 ως αντιδημοκρατικός, ασαφής, επικίνδυνος που ποινικοποιούσε την πολιτική δράση· τώρα καταγγέλλουν την κυβέρνηση ότι άργησε να τον εφαρμόσει. Όλοι αυτοί που αναγόρευαν σε «πολιτικό κρατούμενο» όποιον συλλαμβανόταν ως ύποπτος συμμετοχής σε ένοπλη οργάνωση ή σε συγκρούσεις με την αστυνομια, γιατί φωνάζουν τώρα για τους χρυσαυγίτες «ήταν αυτονόητο πως ήταν εγκληματίες, έπρεπε να έχει γίνει από καιρό»; Ως προς τη ΧΑ, υποθέτω, κανείς δεν ενδιαφερόταν για τη γνώμη της τότε, ότι θεωρούσε συμμορίτες τα μέλη της 17Ν και ήταν ενθουσιασμένη με τον αντιτρομοκρατικό νόμο. Μάθαμε επιπλέον πρόσφατα ότι η «Σπίθα» του Μίκη Θεοδωράκη ήταν υπέρ της εξωκοινοβουλευτικής κατάκτησης της εξουσίας – όσοι ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχουν «δύο άκρα», ας μας δώσουν εξηγήσεις για αυτά τα φαινόμενα.

Πρέπει να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και να μην καλυπτόμαστε πίσω από την ηθικό ή νομικό χαρακτηρισμό «εγκληματίας» : το νεοναζιστικό κόμμα δεν ήταν συμμορία που ανάμεσα σε δύο ληστείες ή μετά από γερή δόση πρέζας δολοφονούσε τον πρώτο μετανάστη που εύρισκε μπροστά του, όπως η ομάδα που δικάστηκε πρόσφατα στη Γερμανία. Ούτε η 17Ν ιδρύθηκε για να κάνει ληστείες τραπεζών και όταν εύρισκε καιρό δολοφονούσε κάποιον πολιτικό ή επιχειρηματία. Και οι δύο ησαν ομάδες που έκαναν πολιτική, με τον άθλιο και βάρβαρο τρόπο που κατανοούσαν τον όρο – για την εξουσία σκότωναν ή λήστευαν ή παρείχαν «προστασία», δεν το έκαναν για να πλουτίσουν. Η ιδεολογία τους είναι βάρβαρη αλλά αν οι ναζί ήσαν απλώς «εγκληματική συμμορία», το πολύ να είχαν γίνει θέμα γερμανικής ταινίας αντίστοιχης με τον «Νονό», δεν θα είχαν αιματοκυλήσει τον κόσμο.

Τώρα, όσοι φωνάζουν «τσακίστε τον φασισμό» ξεχνούν και τη στάση τους πριν λίγα χρόνια και το βαρύ πολιτικό παρελθόν που έχει στη χώρα μας η λέξη «συμμορίτης» που με τόση ευκολία χρησιμοποιούν για να περιγράψουν τους χρυσαυγίτες. Αν ο Κάρολος Παπούλιας αποκαλέσει σε διάγγελμά του τους νεοναζί «μιάσματα», όπως είχε κάνει ο Παύλος την εποχή της βασιλείας, θα είναι ακόμη πιο ευχαριστημένοι; Εκείνη την εποχή η ΕΔΑ τοποθετούσε στα ψηφοδέλτιά της φυλακισμένους βουλευτές για να αποφυλακιστούν (τον Μανώλη Γλέζο δύο φορές), σήμερα συλλαμβάνονται βουλευτές. Μόνο η χούντα συνέλαβε αρχηγούς κομμάτων και πρώην βουλευτές (γιατί η Βουλή είχε διαλυθεί εν όψει των εκλογών που δεν έγιναν ποτέ) – γιατί όλοι αυτοί που φωνάζουν πως μας κυβερνά χούντα δεν βγαίνουν να κραυγάσουν «δικαιωθήκαμε»; Αυτή είναι η αλήθεια. Η σκληρή αλήθεια για τα πολιτικά μας ήθη, την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που βρισκόμαστε και τα υπαρκτά άκρα, που έχουν διαβρώσει, λιγότερο ή περισσότερο, όλα τα κόμματα. Αλλά, δεν είναι όλη η αλήθεια.

Διότι, ο Γλέζος δεν είχε δολοφονήσει μετανάστες το 1959 που δικάστηκε και φυλακίστηκε, είχε καταδικαστεί με τη γελοία κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης – οι κομμουνιστές εκείνη την εποχή δεν ήσαν μόνο συμμορίτες, ήσαν και στην υπηρεσία ξένων δυνάμεων: το «εαμοβούλγαρος» ήταν συνώνυμο με το «κομμουνιστοσυμμορίτης». Και βεβαίως η χούντα συνελάμβανε για να καταλύσει τη δημοκρατία, ενώ οι συλλήψεις του Σαββάτου έγιναν για να προστατευθεί η δημοκρατία –καλώς έγιναν, η ΧΑ «εισέπραξε την απάντηση από το κράτος δικαίου», όπως δήλωσε ο Νίκος Δένδιας.

Καθυστέρησε το κράτος; Οι απαντήσεις του κράτους δικαίου δεν μπορεί να είναι ασύμμετρες προς τα αδικήματα, δεν μπορεί να μη στηρίζονται σε στοιχεία. Δεν αρκούν οι πολιτικές καταγγελίες του κάθε «αντιφασίστα» για να κινηθεί η δικαιοσύνη συλλαμβάνοντας βουλευτές, ούτε καν μια δολοφονία: θα έπρεπε να συλληφθεί ο Κώστας Μητσοτάκης όταν σκοτώθηκε ο Τεμπονέρας; Αυτά δεν γίνονταν ούτε κατά τη δεκαετία του 1950 – ακόμα και στην περίπτωση της δολοφονίας Λαμπράκη παρά τις «εγγενείς δυσχέρειες» η δικαιοσύνη τελικά λειτούργησε, η χούντα ήταν αυτή που απελευθέρωσε τους δολοφόνους. Δυστυχώς στη χώρα μας είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν πως πρέπει να γίνονται φυλακίσεις για φρονήματα – αυτών που έχουν αντίθετα από τα δικά τους, βεβαίως. Το κράτος για αυτούς δεν είναι «δικαίου», είναι εργαλείο, όπως αποδεικνύει η στάση τους απέναντι στον νόμο 2928. Πρόκειται για τους ίδιους που θεωρούν τη ΧΑ «μακρύ χέρι» του συστήματος. Ίσως επειδή αυτοί που υπερασπίστηκαν κατά καιρούς λήστευαν τράπεζες για να χρηματοδοτήσουν την πολιτική τους δραστηριότητα, ενώ η ΧΑ πούλαγε προστασία σε καταστηματάρχες.

H XA είναι λοιπόν πολιτική οργάνωση που δολοφονούσε, όπως έκανε και η 17N και τόσες άλλες οργανώσεις. Το ότι οι νεοναζί δολοφονούν από ρατσιστικό μίσος ενώ οι άλλοι δολοφονούσαν από αντικαπιταλιστικό ή αντιαστυνομικό ή αντιιμπεριαλιστικό μίσος, για μένα τουλάχιστον δεν έχει καμία διαφορά. Η μεγάλη διαφορά έγκειται στο ότι η 17Ν και οι παρόμοιες οργανώσεις δεν κατέβηκαν ποτέ σε εκλογές – η ΧΑ έλαβε 425.000 ψήφους. Και αν σκεφθούμε πως η ολιγάριθμη 17Ν εξαρθρώθηκε αλλά δεν έκλεισε ο κύκλος της ένοπλης πάλης, άλλες οργανώσεις με άλλα ονόματα τον συνέχισαν, μάλλον δεν πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ότι με αστυνομικά μέτρα θα ξεμπερδέψουμε με τους νεοναζί.

Φυσικά τα μέλη της θα συμμαζευτούν, θα σταματήσουν τις προκλήσεις – υπάρχει όμως ο κίνδυνος να έχουμε επανάληψη όσων έγιναν στο Κερατσίνι. Οι πολιτικές επιπτώσεις τέτοιων δραματικών περιστατικών (ή ηπιότερων) θα κριθούν από τη στάση των άλλων κομμάτων, πρωτίστως της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ.

Υπάρχουν όμως και άλλα πολιτικά ζητήματα: ποιος θα εμποδίσει τον Μιχαλολιάκο ή τον Κασιδιάρη να είναι υποψήφιοι δήμαρχοι Αθήνας ή επικεφαλής της λίστας της ΧΑ στις ευρωεκλογές; Θα έχει εκδοθεί ως τότε αμετάκλητη απόφαση ώστε να μην μπορούν να είναι υποψήφιοι; Και αν εκλεγεί ευρωβουλευτής κάποιος φυλακισμένος, τι θα γίνει; Ο Χάνες Σβόμποντα, πρόεδρος των σοσιαλιστών στο Ευρωκοινοβούλιο, που είχε αναρωτηθεί πως είναι δυνατόν να προεδρεύει η Ελλάδα στην ΕΕ και η ΧΑ να δολοφονεί, κατέθεσε μεν τη χαρά του για τις συλλήψεις, πρόσθεσε όμως «ελπίζω ότι έχουν ξεκάθαρη νομική βάση». Κάποιοι δεν παίζουν με τους νόμους με την ευκολία που παίζουμε εμείς εδώ. Άρα το «κράτος δικαίου», θα κριθεί και αυτό στη δίκη.

Στη δική της δίκη η 17Ν εξευτελίστηκε· πλην του Δημήτρη Κουφοντίνα, όλοι αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους στην οργάνωση, δεν υποστήριξαν την πολιτική δολοφονική της δράση· δεν ήξεραν, δεν είχαν δει, στημένα από την αστυνομία ήσαν όσα τους αποδίδονταν, οι μάρτυρες που συνεργάστηκαν κατέθεταν αυτά που τους τους υπέδειξε η αστυνομία – ο σώζων εαυτόν, σωθήτω, ήταν η κατάσταση. Θα εξευτελιστεί η ηγεσία της ΧΑ στη δίκη; Ή θα φερθούν όπως οι παλιοί κομμουνιστές στα στρατοδικεία; Και σε τι ευρύτερο πολιτικό περιβάλλον θα γίνει η δίκη; Συγκρουσιακό; Ομαλότητας; Θα προσπαθεί ο εισαγγελέας να στοιχειοθετήσει τα περί ναζισμού και εγκλημάτων και απέξω κάποιοι θα κατηγορούν τους κυβερνώντες ως «μερκελιστές γερνανοτσολιάδες» ή τον ΣΥΡΙΖΑ ως «τρομοκρατική οργάνωση»; Θα αποδυναμώσουν αυτά τη ΧΑ;

Όσοι χαίρονται επειδή η ΧΑ είναι ακέφαλη αυτή τη στιγμή, και θα μείνει για χρόνια αν καταδικαστεί η ηγεσία της – δεν φαίνεται να έχει εναλλακτικές λύσεις, μεγάλωσε πολύ γρήγορα–, ας σκεφθούν ότι αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα κάποιοι πυρήνες της να αυτονομηθούν. Και είναι οπλισμένοι.

Στο εκλογικό επίπεδο, ακόμα και αν δεν υπήρχε το πρόσφατο 22% των ακροδεξιών στην Αυστρία, που αναπτερώνει το ηθικό των καθοδηγητικών πυρήνων της ΧΑ και των ψηφοφόρων, πόσο θα μειωθεί η η δύναμή της, που δημοσκοπικά είχε διπλασιαστεί στον ενάμιση χρόνο που πέρασε από τις εκλογές; Θα εξατμιστούν οι 850.000 δυνητικοί ψηφοφόροι της; Γιατί; Αποδεικνύεται ότι τα επιχειρήματα περί νεοναζιστών, για το Ολοκαύτωμα και το Δίστομο δεν έπεισαν· όπως δεν έπεισαν άλλους παλιότερα τα επιχειρήματα για το γκούλαγκ και τον Μελιγαλά. Στο κάτω-κάτω, οι ίδιοι αρνούνται ότι είναι ναζί, εθνικιστές δηλώνουν. Και ο εθνικισμός όχι απλώς δεν είναι ντροπή, είναι καμάρι για πάρα πολλούς, ακόμα και στην ηγεσία της χώρας.

Εγκληματική οργάνωση; Ήδη η εκδοχή πως η δολοφονία του Παύλου Φύσσα ήταν «προβοκάτσια του συστήματος» κυκλοφορεί. Με τι επιχειρήματα θα αντιμετωπιστεί αυτή η εκδοχή όταν η τεράστια πλειοψηφία των πολιτών της χώρας πιστεύει ότι οι κουκουλοφόροι που έκαιγαν και ρήμαζαν όλα αυτά τα χρόνια ήσαν προβοκάτορες της αστυνομίας; Παίρνουν χρήματα από Αλβανούς μετανάστες; Μήπως όλα τα κόμματα ακόμη και αυτά που θέλουν να εθνικοποιήσουν τις τράπεζες, δεν χρηματοδοτούνταν από αυτές; Μήπως ακόμα και τα πλέον αντικαπιταλιστικά δεν έχουν κατηγορηθεί για επωφελείς δοσοληψίες με τους εχθρούς τους; Όποιος ρίξει μια ματιά σε μπλογκ και σε σχόλια κάτω από ιντερνετικά άρθρα εφημερίδων, αυτά τα επιχειρήματα θα διαβάσει.

Θα την εγκαταλείψουν επειδή θα φοβηθούν τις συνέπειες του νόμου; Θεωρείται δημοκρατία χώρα που οι πολίτες επιλέγουν κόμματα με βάση το ποινικό δίκαιο; Πέρα από αυτό, το πιθανότερο είναι η ψήφος προς τους νεοναζί να γίνει η εξωσυστημική ψήφος που κάποτε πήγαινε στο ΚΚΕ: «θα το ρίξω δαγκωτό στη Χρυσή Αυγή αυτή τη φορά, να μάθουν». Και ας μην ξεχνάμε πως τα ιδιοτελή κίνητρα που κάποτε υποχρέωναν τους ψηφοφόρους να μην πραγματοποιήσουν την απειλή τους, δεν υπάρχουν πια: τα κόμματα δεν μπορούν να διορίζουν, η επιχείρηση χρεοκόπησε.

Θέλω να πω, φοβάμαι πως έχουμε δύσκολες ημέρες, μήνες και χρόνια μπροστά μας. Η παραπομπή σε δίκη της ηγεσίας της ΧΑ αποδεικνύει μεν τη λειτουργία του κράτους δικαίου (μένει όμως να επιβεβαιωθεί και στη δίκη) αλλά αποκαλύπτει ταυτόχρονα την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να αντιμετωπίσει τα άκρα με πολιτικούς όρους. Η αστυνομία και τα δικαστήρια δεν μπορούν να λύσουν πολιτικά ζητήματα – ούτε κοινωνικά ή οικονομικά: οι άνεργοι δεν θα εξαφανιστούν ως δια μαγείας, ούτε η οικονομική δυσανεξία. Το μόνο που ελπίζουμε αυτή τη στιγμή είναι πως δεν θα χειροτερέψει η κατάσταση. Η ουσιαστική βελτίωση θα απαιτήσει χρόνια. Η βουλιμία για εξουσία αφενός, η οργανωμένη και διάπαρτη βία από την άλλη παραμένουν οι βασικές δυνάμεις που κινούν το πολιτικό σύστημα.

Οι απαντήσεις που δίνει το κράτος δικαίου στην πολιτική κατάσταση έχουν φθάσει στα όριά τους. Η δημοκρατία στη χώρα μας ηττήθηκε με την είσοδο της Χρυσής Αυγής στη Βουλή, η κρίση ανέδειξε τις σκοτεινές δυνάμεις που λειτουργούσαν υπόγεια. Πολλοί δήλωσαν τότε ότι ντρέπονται για το φαινόμενο · εγώ ντρέπομαι και σήμερα και αισθάνομαι ηττημένος: η παραπομπή της σε δίκη δεν εξουδετερώνει τις δυνάμεις που την έφεραν στη Βουλή, ίσως τις κάνει ισχυρότερες· αποτελεί δεύτερη ήττα γιατί αποδεικνύει πως δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί πολιτικά οργάνωση που διαπράττει ποινικά αδικήματα όντας ταυτόχρονα κόμμα. Η δημοκρατία είναι πιο αδύναμη παρά ποτέ από το 1974. Έτσι πιστεύω. Και φοβάμαι πως κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ.

Από τις Εκδόσεις Επίκεντρο κυκλοφορεί το νέο βιβλίο του Δημήτρη Ψυχογιού «Η Πολιτική Βία στην Ελληνική Κοινωνία».

Δοκίμιο που αναδεικνύει τις πολιτιστικές ρίζες της πολιτικής βίας στην Ελλάδα, που έχει τη βιαιότερη ιστορία από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία 70 χρόνια.