Θύτες και θύματα

Κάποιοι εξομοιώνουν την παρενόχληση με το φλερτ και ανησυχούν ότι το κίνημα me too θα σημάνει το τέλος της ερωτικής ελευθερίας. Κάποιοι άλλοι εξισώνουν την αρρενωπότητα με την σεξουαλική επιβολή και θεωρούν φυσική την υποταγή της γυναίκας στον ερωτικό της σύντροφο. Ορισμένοι πιστεύουν επίσης ότι στις Δυτικές κοινωνίες η ισότητα των φύλων έχει επιτευχθεί, πως οι γυναίκες έχουν ίσες ευκαιρίες και ίσα δικαιώματα με τους άντρες και ότι συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να ασχολούμαστε πλέον με τον φεμινισμό – για όσους ισχυρίζονται κάτι τέτοιο, οι γυναίκες Ρομά, οι προσφυγοπούλες και οι μετανάστριες που δεν πηγαίνουν σχολείο, οι γυναίκες που έχουν πέσει θύματα trafficking, παραμένουν απλώς αόρατες.

Όλοι σοκαρίστηκαν από την αποτρόπαια δολοφονία της 21χρόνης Ελένης από τους δυο νεαρούς στη Ρόδο. Μόνο τις αναρτήσεις των χρηστών των κοινωνικών δικτύων να διαβάσει κανείς αντιλαμβάνεται ότι ο φρικτός θάνατος της φοιτήτριας έχει, απολύτως δικαιολογημένα, αναστατώσει βαθιά την κοινή γνώμη.

Ανίκανοι να ερμηνεύσουν την τερατώδη πράξη των θυτών, αναλώνονται σε μακροσκελείς αναλύσεις της συμπεριφοράς ή της ψυχικής τους κατάστασης, παραβλέποντας ότι ζούμε σε μία κοινωνία όπου η παρενόχληση, η σεξουαλική επίθεση και η κακοποίηση των γυναικών και των νεαρών κοριτσιών έχουν φτάσει από αρκετούς -ανεξαρτήτως φύλου- να θεωρούνται πράξεις τόσο συνηθισμένες που να μοιάζουν τελικά «φυσιολογικές» και αναπόφευκτες.

Κορίτσια και αγόρια μεγαλώνουν ακόμα και σήμερα σε ένα περιβάλλον όπου δημοφιλείς μύθοι για το τι είναι θηλυκότητα και τι ανδρισμός καθορίζουν τον τρόπο που σκέφτονται για το σεξ, τον βιασμό και την κακοποίηση. Ο κινηματογράφος και η τηλεόραση, η μουσική βιομηχανία, η μόδα και η διαφήμιση, ο κίτρινος Τύπος, τα μυθιστορήματα τύπου Άρλεκιν, και φυσικά η βιομηχανία του πορνό, αναπαριστούν συχνά το γυναικείο σώμα με τρόπους που δηλώνουν ή υπονοούν ότι η χρήση του για την ικανοποίηση των αντρικών σεξουαλικών αναγκών και φαντασιώσεων είναι κάτι φυσικό και απόλυτα αναμενόμενο από αγόρια και κορίτσια.

Η αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος αντανακλάται σε ολόκληρη την κουλτούρα μας: στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τις ερωτικές σχέσεις, στον τρόπο που μιλάμε για το γυναικείο σώμα και για το σεξ, στα «πιπεράτα» αστεία που κάνουμε, στην δυσπιστία μας απέναντι σε κάθε γυναίκα που διαμαρτύρεται ότι δέχθηκε σεξουαλική παρενόχληση, ότι κακοποιήθηκε φυσικά ή ψυχικά, ότι έπεσε θύμα βιασμού. Τα θύματα αναγκάζονται συχνά να αντιμετωπίσουν την χλεύη και την επιθετικότητα μέρους του κοινωνικού συνόλου που αμφισβητεί τα κίνητρα, την ηθική ή την ευφυία τους, αφού μια έξυπνη γυναίκα «δεν θα επέτρεπε ποτέ να την βιάσουν».

Η αλήθεια είναι ότι το κίνημα me too είναι απαραίτητο όχι επειδή δεν έχουν υπάρξει εργαζόμενες που χωρίς δεύτερη σκέψη έχουν χρησιμοποιήσει το σώμα τους ως νόμισμα για να εξαγοράσουν μια καλύτερη θέση ή μια πιο άνετη ζωή, ούτε επειδή αποκλείεται κάποιες γυναίκες να έχουν χρησιμοποιήσει το me too προκειμένου να τραβήξουν προσοχή. Το me too είναι απαραίτητο γιατί κάθε άνθρωπος -άντρας ή γυναίκα- έχει το δικαίωμα να πηγαίνει στο εργοστάσιο, στο γραφείο, ή στην αίθουσα του πανεπιστημίου χωρίς το άγχος ότι θα τον παρενοχλήσουν σεξουαλικά – δεν είναι θέμα φεμινιστικό, είναι ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το me too είναι απαραίτητο ώστε τα νεαρά αγόρια και κορίτσια να διδαχθούν το σωστό και το λάθος, ώστε να αποκτήσουμε όρια, ώστε να διαχωρίσουμε την ερωτική επιθυμία και το φλερτ από την ερωτική επιβολή, ώστε να συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε το δικαίωμα να μιλήσουμε ανοιχτά και για σοβαρότερες μορφές κακοποίησης που κάποιες γυναίκες και κορίτσια βιώνουν στα ίδια τους τα σπίτια.

Η αλήθεια είναι ότι παρωχημένες απόψεις που θέλουν τον άντρα σεξουαλικό κυνηγό και την γυναίκα άβουλο θήραμα, καταστρέφουν ακόμα και σήμερα την επικοινωνία και τις ερωτικές επαφές νέων ανθρώπων που τυχαίνει να ζουν σε ένα έντονα σεξιστικό περιβάλλον, καθώς λειτουργούν καταπιεστικά και για τα δύο φύλα. Δεν είναι λίγοι οι άντρες που εκφράζουν απόψεις πολύ πιο προοδευτικές και ανοικτόμυαλες, από όσα παρωχημένα στερεότυπα υπέρ του ενός ή του άλλου φύλου υιοθετούνται στη μαζική κουλτούρα μας.

Άντρες και γυναίκες αναγκάζονται να ζουν με τρόπους που πιθανόν δεν τους ταιριάζουν, δεν τους επιτρέπουν να εκφράσουν ελεύθερα τις πραγματικές τους επιθυμίες και να αποκτήσουν μια αυτόνομη σεξουαλική ταυτότητα.

Επιπλέον, η αναπαραγωγή αυτών των σεξιστικών προτύπων περί αρρενωπότητας και θηλυκότητας δεν επιτρέπει σε αρκετές γυναίκες να συνειδητοποιήσουν την ιδιαίτερη θέση τής γυναίκας στην κοινωνία και συνεπώς να αισθανθούν αλληλεγγύη για τις άλλες γυναίκες, με αποτέλεσμα να επιδεικνύουν συχνά έντονη δυσπιστία κι επιθετικότητα απέναντι στις ομόφυλές τους, καταδεικνύοντας μια βασική αλήθεια: ότι ο μισογυνισμός δεν έχει φύλο.