Το μαξιλάρι μετά την «καθαρή έξοδο»

Στο τελευταίο μνημονιακό Eurogroup αναφέρεται το μαξιλάρι διαθεσίμων (cash buffer) και στο οποίο οι δανειστές διεπίστωσαν ότι υπάρχουν €24.1 δις. Με την πρόσφατη αναταραχή στην Ιταλία, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε μαξιλάρι €30 δις – στους δημοσιογράφους τους οποίους μπορεί να επηρεάζει το ΥΠΟΙΚ διέρρευσε η πληροφορία για μαξιλάρι ύψους €34 δις. Ας δούμε τι λένε τα στοιχεία της ίδιας της κυβέρνησης με βάση αναφοράς τις 30 Σεπτεμβρίου 2018.

Κινήσεις με το μαξιλάρι

Ανεξαρτήτως του ύψους των «διαθεσίμων ασφαλείας» –του μαξιλαριού, δηλαδή– τα €15.7 δις προέρχονται από δανεισμό επί σκοπώ συγκέντρωσης διαθεσίμων (€11.4 δις από τον ESM και €4.3 δις από τις δύο απόπειρες εξόδου στις αγορές, Ιούλιο 2017 και Φεβρουάριο 2018) και οποιοδήποτε ποσόν πέραν αυτού προέρχεται από εσωτερικό δανεισμό. Παρά τα θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα, ο προϋπολογισμός της κεντρικής διοίκησης είναι ελλειμματικός – κυρίως λόγω του διακανονισμού ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου. Σε προηγούμενο κείμενο είχαμε τεκμηριώσει την αύξηση του χρέους, παρά τα πλεονάσματα (εδώ). Ο εσωτερικός δανεισμός γίνεται με βραχυχρόνιες (συνήθως 15 ημερών) δανειακές συμβάσεις, τα repos, από τον λογαριασμό στον οποίο καταθέτουν τα διαθέσιμά τους οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης – ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ, πανεπιστήμια κλπ. Το σύνολο των διαθεσίμων την 30/9 ήταν €26.54 δις – ύψος συμβατό με την εκτίμηση του Eurogroup για το μαξιλάρι, πλέον διαθέσιμα για να λειτουργεί το κράτος.

Τα διαθέσιμα τηρούνται σε διάφορους λογαριασμούς. Δύο όμως έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί, ενώ σ’ αυτούς κατατίθενται κεφάλαια από την ελληνική κυβέρνηση, χορηγήσεις/αναλήψεις μπορεί να γίνουν μόνον με την έγκριση των δανειστών. Αυτοί οι λογαριασμοί είναι (α) ο «Διακριτός Λογαριασμός Εξυπηρέτησης Δημοσίου Χρέους», γνωστός ως Ταμείο Σόιμπλε – δημιουργήθηκε το 2012 κατά γερμανική απαίτηση, στον οποίο κατατίθενται μελλοντικές δόσεις χρεολυσίων, (β) ο «Λογαριασμός Αποθεματικού Προσόδων από τις Αγορές Κεφαλαίου», γνωστός ως Λογαριασμός Χουλιαράκη – δημιουργήθηκε τον Αύγουστο 2017 και στον οποίο έχουν κατατεθεί τα €15.7 δις του «σκληρού μαξιλαριού» που αναφέρθηκαν παραπάνω. Στο Ταμείο Σόιμπλε το υπόλοιπο είναι €4.81 δις.

Το ενδιαφέρον είναι πως το υπόλοιπο στις 30/6 ήταν κατά τι μικρότερο από τις απαιτήσεις χρεολυσίων μεταξύ 1/7 και 30/9/2018. Το σημερινό υπόλοιπο έχει δημιουργηθεί από χρήματα εσωτερικού δανεισμού, δεδομένου ότι ο Λογαριασμός Χουλιαράκη παραμένει άθικτος.

Τα χρήματα στο Ταμείο Σόιμπλε επαρκούν για εξόφληση χρεολυσίων μέχρι τα μέσα Ιουνίου 2019, οπότε και πρέπει να πληρωθούν ομόλογα της ΕΚΤ – συμπτωματικά, τρεις εβδομάδες μετά τις ευρωεκλογές. Δεδομένου ότι ούτε ο ίδιος ο ΥΠΟΙΚ δεν μπορεί να αλλάξει τη χρήση αυτών των χρημάτων, έχει ήδη δρομολογηθεί η αγορά χρέους από τους οργανισμούς της Γενικής Κυβέρνησης – ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ, πανεπιστήμια, κλπ. Το οικονομικώς παράδοξο είναι πως τα repos ανανεώνονται δύο φορές το μήνα, η αγορά χρέους όμως είναι «μια κι έξω».

Θα ήταν ενδιαφέρον να ξέραμε την άποψη των διοικητών, δημάρχων, πρυτάνεων οι οποίοι υποτίθεται πως απολαμβάνουν υψηλό επιτόκιο για τους φορείς τους, πάνω από 3%, τα λεφτά τους όμως πού θα βρίσκονται άραγε σε λίγους μήνες;

Τα πολιτικά παρεπόμενα

Έχουμε την πολυτέλεια να βγάλουμε κάποια πολιτικά συμπεράσματα από τα δημοσιευμένα στοιχεία – μας μιλούν!

Είναι πλέον σαφές πως, με την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος στήριξης, κανείς δεν πίστευε πως η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές χρέους. Από μιας αρχής οι δανειστές επέβαλαν την κατά προτεραιότητα χρησιμοποίηση χρημάτων φορέων του δημοσίου για αγορά χρέους μέχρι τις ευρωεκλογές – μέχρι τότε θέλουν την ησυχία τους. Το δε τερατώδες μαξιλάρι προέκυψε ως ανάγκη, λόγω του αποκλεισμού από τις αγορές. Το εγχείρημα της «καθαρής εξόδου» α λα Τσίπρα έχει αποτύχει παταγωδώς.

Από τα δημοσιευμένα στοιχεία προκύπτει πως €20.5 δις των «διαθεσίμων ασφαλείας» είναι υπό τον έλεγχο των δανειστών. Είναι χαρακτηριστικό πως δεν χρησιμοποιήθηκαν κεφάλαια από τον Λογαριασμό Χουλιαράκη για να δρομολογηθεί η αγορά χρέους, αλλά πόροι από εσωτερικό δανεισμό. Με τον τρόπο αυτό, οι δανειστές διασφαλίζουν πως αμέσως μετά τις ευρωεκλογές θα υπάρχουν €15.7 δις στη διακριτική τους ευχέρεια.

Η καθησυχαστική ρητορεία του πρωθυπουργού για ετοιμότητα αντιμετώπισης του προβλήματος των τραπεζών με πόρους από το μαξιλάρι, δεν φαίνεται να έχει αντίκρισμα. Για την αντιμετώπιση ενός τέτοιου ενδεχομένου, η κυβέρνηση θα χρειασθεί να καταφύγει στα «λειτουργικά διαθέσιμα», ύψους €15 δις.

Αν θέλει κανείς να στοιχηματίσει για τη (μακροπρόθεσμη) βούληση των δανειστών, ας περιμένει μέχρι τις ευρωεκλογές. Τα πάντα κατατείνουν πως αμέσως μετά πρέπει να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις για τη διαχείριση της μεταμνημονιακής κατάστασης, τις μεταρρυθμίσεις και την έξοδο στις αγορές – όλα τα ζητήματα που έμειναν σε εκκρεμότητα την 21 Αυγούστου.