Γαλλικό αδιέξοδο

Το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» που αναπτύχθηκε στη Γαλλία αιφνιδίασε πολιτικούς ηγέτες και κόμματα και πρώτον απ’ όλους τον πρόεδρο Μακρόν. Η βία και οι εκτεταμένες καταστροφές δίνουν την εικόνα μιας Γαλλίας που βρίσκεται σε φάση πολιτικής και κοινωνικής αποσταθεροποίησης.

Η προσγείωση του... Δία

Ο πρόεδρος Μακρόν είχε πρόβλημα και πριν την ανάπτυξη του κινήματος διαμαρτυρίας. Η δημοτικότητά του έπεφτε με πρωτόγνωρο ρυθμό, πιο γρήγορα κι από εκείνη του προκάτοχού του, κ. Ολάντ.

Τώρα έχει την εικόνα ενός πολιτικού ηγέτη ο οποίος έχει χάσει την επαφή με την κοινωνία. Η φρεσκάδα του Μακρόν, ο οποίος επικράτησε των παραδοσιακών κομμάτων και των υποψηφίων τους χωρίς να έχει πολιτικό παρελθόν, αποδεικνύεται βασικό μειονέκτημα.

Η απειρία του τον οδηγεί σε λάθη εκτίμησης στρατηγικής σημασίας. Από την αρχή της θητείας του προσπάθησε να εμφανιστεί –με βάση δηλώσεις συνεργατών του– σαν ένας... Δίας της πολιτικής, ο οποίος θα ήταν στην κορυφή πολύ πάνω από την κοινωνία και το ίδιο το πολιτικό σύστημα.

Με ένα δύσκολο για τον μέσο πολίτη βιογραφικό –στέλεχος τραπεζικού ομίλου χωρίς προσφορά στα κοινά– και με τέτοιου είδους πολιτικές αντιλήψεις, ο κ. Μακρόν οδηγήθηκε, πολύ γρήγορα, στην απομόνωση.

Δυναμική διαμαρτυρία

Το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» επηρεάζεται από πολιτικές δυνάμεις της άκρας Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς, δεν ελέγχεται, όμως, ούτε είναι δομημένο.

Βασικό αίτημα του κινήματος είναι η ματαίωση μιας «οικολογικής» αύξησης της φορολογίας των καυσίμων και παρεμβάσεις για την ενίσχυση του πραγματικού εισοδήματος των μη προνομιούχων και φτωχών Γάλλων. Υπάρχουν και άλλα αιτήματα τα οποία θεωρούνται εξωπραγματικά, όπως η δημιουργία λαϊκής συνέλευσης που θα περιορίσει δραστικά τον ρόλο της Βουλής και της Γερουσίας.

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, 72% των Γάλλων στηρίζουν το κίνημα αλλά 85% απορρίπτουν τη βία των ακτιβιστών του.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης προσυπογράφουν βασικά αιτήματα του κινήματος σε μια προσπάθεια να φέρουν σε δύσκολη θέση τον Μακρόν και το κόμμα του. Η πρόεδρος του Εθνικού Συναγερμού κ. Λεπέν κάλεσε τον Μακρόν να πάρει πίσω τα φορολογικά μέτρα σε βάρος των λαϊκών τάξεων και να δείξει έτσι την πολιτική σοφία του. Πρότεινε επίσης την κάλυψη της δημοσιονομικής τρύπας που θα δημιουργηθεί με την επιβολή έκτακτης εισφοράς στις εισαγωγές. Πρόκειται για μία πρόταση εκτός ευρωπαϊκού και διεθνούς πλαισίου, ενδεχόμενη υιοθέτηση της οποίας θα προκαλούσε σημαντική αύξηση του κόστους ζωής συντηρώντας τη λαϊκή διαμαρτυρία.

Λεπέν και Μελανσόν ζητούν τη διενέργεια πρόωρων βουλευτικών εκλογών, θεωρώντας ότι η πολιτική κυριαρχία του Μακρόν και του κόμματός του έχουν ξεπεραστεί από τις εξελίξεις.

Το τρίτο χτύπημα

Στη διάρκεια μιας δεκαετίας έχουμε την τρίτη σημαντική αντίδραση στις επιλογές της εξουσίας, η οποία δείχνει να είναι η σημαντικότερη.

Επί Σαρκοζί είχαμε την εξέγερση των υποβαθμισμένων προαστίων στα οποία κατοικούν κυρίως Γάλλοι πολίτες δεύτερης και τρίτης γενιάς προερχόμενοι από μουσουλμανικές χώρες της Βόρειας Αφρικής, πρώην αποικίες ή με στενούς δεσμούς με τη Γαλλία.

Ο Σαρκοζί απάντησε με αστυνομικά, διοικητικά μέτρα χωρίς να μπορέσει να λύσει το σύνθετο πρόβλημα της ενσωμάτωσης του μουσουλμανικού πληθυσμού στην οικονομία και την κοινωνία.

Το δεύτερο χτύπημα ήρθε από μία μικρή μειοψηφία των αποκλεισμένων που περιγράψαμε. Τα μέλη της πέρασαν απαρατήρητα, επί Ολάντ, από την παραβατικότητα στην ισλαμική τρομοκρατία και σκόρπισαν τον τρόμο και τον θάνατο στη Γαλλία. Οι αγριότητες των τρομοκρατών συσπείρωσαν τη γαλλική κοινωνία εναντίον τους, πάλι όμως η εξουσία δεν ασχολήθηκε με τα κοινωνικά αίτια της διαμαρτυρίας και της ανόδου του ριζοσπαστικού Ισλάμ.

Το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» είναι πολύ πιο επικίνδυνο για την εξουσία γιατί εκφράζει τη διαμαρτυρία επαγγελματικών και κοινωνικών τάξεων. Το «προφίλ» αυτών που συνελήφθησαν για βία κατά της αστυνομίας και καταστροφές είναι νέοι, χωρίς ποινικό μητρώο και αντιπροσωπευτικοί επαγγελματικών και κοινωνικών τάξεων.

Έχουμε λοιπόν στη Γαλλία μια γενικευμένη διαμαρτυρία κατά του συστήματος εξουσίας γενικά και κατά του Μακρόν ειδικά, η οποία είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί.

Ο Μακρόν έχει οδηγηθεί σε πολιτική απομόνωση από την πλειοψηφία των Γάλλων και τώρα θα υποχρεωθεί σε ελιγμούς και συμβιβασμούς που θα φθείρουν το προφίλ του μεταρρυθμιστή ηγέτη με ευρωπαϊκές φιλοδοξίες.

Η Γαλλία είναι κοινωνικά διχασμένη, πολιτικά σε σύγχυση, με κερδισμένους Λεπέν και Μελανσόν, και οικονομικά σε κατάσταση αδυναμίας εφόσον κινδυνεύει να περάσει από την ασθενική ανάπτυξη στην ύφεση και από την καθυστερημένη δημοσιονομική σταθεροποίηση πίσω στα ελλείμματα.

Η Γαλλία σε κρίση, η Γερμανία σε πολιτική μετάβαση, το Ηνωμένο Βασίλειο σε φάση Brexit, η Ιταλία σε αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες, η Ισπανία με σοσιαλιστική κυβέρνηση μειοψηφίας που δεν μπορεί να περάσει τον κρατικό προϋπολογισμό του 2019 από τα νομοθετικά σώματα και η Πολωνία σε ανοιχτή πολιτική αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες. Η αναγκαία ευρωπαϊκή επανεκκίνηση προσκρούει στη νέα πολιτική πραγματικότητα.