Στα αλάνθαστα μηνύματα της εξέδρας, έστω σε ένα πανό στα κάγκελα ή σε ένα σύνθημα στα χείλη οπαδών στο επόμενο εντός έδρας παιχνίδι του ΠΑΟΚ στην Τούμπα, ποντάρουν πολλοί τώρα στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να προβλέψουν τη συνέχεια στον καινοφανή «πόλεμο» των σκληροπυρηνικών οπαδών της ομάδας με τη Χρυσή Αυγή.
Γία πολιτική κόντρα με οπαδικό ποδοσφαιρικό αποτύπωμα, που περιλαμβάνει τα πιο εκρηκτικά υλικά: Έναν Αλβανό ποδοσφαιριστή της λαϊκής και πιο δημοφιλούς ομάδας της Θεσσαλονίκης, που φωτογραφήθηκε με μπλούζα της αλβανικής παραστρατιωτικής οργάνωσης του UCK – ο ίδιος λέει ότι δεν γνώριζε τι ακριβώς σημαίνει, παρ’ όλα αυτά θεωρείται «ξένο σώμα» στην ομάδα. Την επακόλουθη προσπάθεια της ΧΑ να εκμεταλλευτεί πολιτικά το «καυτό» για την ατζέντα της θέμα. Και την αντανακλαστική απάντηση οπαδών του πιο κεντρικού συνδέσμου του ΠΑΟΚ, της Θύρας 4, οι οποίοι πραγματοποίησαν επίθεση στα γραφεία του ακροδεξιού κόμματος στη Θεσσαλονίκη, επιμένοντας ότι η διαχείριση της υπόθεσης του ποδοσφαιριστή Κάτσε αφορά αποκλειστικά την ποδοσφαιρική τους οικογένεια.
Η Αστυνομία συνέλαβε 46 άτομα, τα οποία κατηγορούνται για πλημμελήματα και αφέθηκαν ελεύθερα αργά το απόγευμα της Πέμπτης. Μέχρι να φτάσουμε, ωστόσο, στην υπόθεση Κάτσε και τα απόνερά της, ίσως θα ήταν διαφωτιστική η επ-ανάγνωση μιας σειράς γεγονότων, ήδη από τις αρχές του δεκαετίας του ’90, ώστε να διηγηθεί κανείς τη σχιζοφρενική κοινωνιολογία της ποδοσφαιρικής εξέδρας, που απεχθάνεται την ταξική συνείδηση και αντίθετα χωνεύει ως και τη συνύπαρξη οργανωμένων ακροδεξιών και αντιεξουσιαστών δίπλα-δίπλα στο ίδιο τσιμεντένιο σκαλοπάτι.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, το σύγχρονο σκληρό οπαδικό κίνημα μετρούσε λιγότερο από δέκα χρόνια. Εκδρομές, επεισόδια με την Αστυνομία, φορεμένα ανάποδα μπουφάν και ναρκω-κουλτούρα. Την ίδια εποχή, φτάνουν στη Βόρεια Ελλάδα οι πρώτοι μετανάστες από την Αλβανία και λίγο αργότερα οι παλιννοστούντες από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Μια ισχυρή μαγιά οπαδών προερχόμενη από τα λαϊκά στρώματα δηλαδή, οι οποίοι αγκαλιάζουν ως φυσική συνέχεια τη λαϊκή ομάδα του ΠΑΟΚ, ιδρυθείσα το 1926 από πρόσφυγες της Κωνσταντινούπολης και της Μικράς Ασίας. Από τα πρώτα χρόνια εξάλλου, ο ΠΑΟΚ ήταν πάντα η ομάδα της εργατικής τάξης στον Βορρά. Στις δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης και τη βορειοελλαδίτικη επαρχία ήταν το εικονοστάσι. Μια αδιαπραγμάτευτα λαϊκή ομάδα με πιστούς οπαδούς, ωστόσο όχι απαραίτητα συνειδητά αριστερών καταβολών, καθώς πολλές φορές θα καλοδεχτούν τη στήριξη της εκάστοτε κυβερνητικής εξουσίας, αν και στο τέλος θα γκρινιάξουν ότι τους πολεμά.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, το ποδόσφαιρο είναι πλέον σκληρά επαγγελματική υπόθεση. Με αφετηρία, ίσως, τους πολέμους στη Γιουγκοσλαβία, συνδεσμίτες του ΠΑΟΚ αποκτούν στενές σχέσεις και τελικά αδελφοποιούνται με σκληροπυρηνικούς οπαδούς της σερβικής Παρτιζάν. Οι τελευταίοι ήταν στην πλειονότητά τους εθνικιστές κι επιπλέον πολλοί προέρχονταν από σέρβικες παραστρατιωτικές οργανώσεις. Θεσσαλονικείς και Γκρόμπαρι της Παρτιζάν ταυτίζονται πιθανώς και ως απάντηση στην αντίστοιχη αδελφοποίηση οπαδών του Ολυμπιακού Πειραιώς και του Ερυθρού Αστέρα Βελιγραδίου. Ας πούμε, φίλος μου είναι ο εχθρός του εχθρού μου. Τα επόμενα χρόνια και μέχρι σήμερα, Σέρβοι της Παρτιζάν θα συμμετάσχουν πολλές φορές σε επεισόδια στο πλευρό των οπαδών του ΠΑΟΚ και το αντίστροφο, όπως αντίστοιχα σκληροπυρηνικοί του Ερυθρού Αστέρα στο πλευρό των οπαδών του Ολυμπιακού. Και δεν θα υπάρξει παιχνίδι σε Θεσσαλονίκη και Βελιγράδι, που να μην υψωθούν πανό και λάβαρα στα κάγκελα «για τα αδέρφια μας με τα ίδια χρώματα και την ίδια θρησκεία».
Κομβικό σημείο στην κοινωνιολογική αφήγηση της Τούμπας, με αφορμή πάντα την υπόθεση Κάτσε, είναι ο αγώνας μεταξύ της τουρκικής Φενέρμπαχτσε και του ΠΑΟΚ τον Αύγουστο του 2010 στην Κωνσταντινούπολη για το Γιουρόπα Λιγκ, όπως συμφωνούν αστυνομικοί που χειρίζονται υποθέσεις αθλητικής βίας, αθλητικογράφοι και ερευνητές της κοινωνιολογίας των γηπέδων. Η συγκεκριμένη εκδρομή οπαδών του ΠΑΟΚ στην Τουρκία φορτίστηκε έντονα πολιτικά και συναισθηματικά πριν ακόμα ξεκινήσει, υπήρχαν συνθήματα για «άλωση της Πόλης», ελληνικές σημαίες κυμάτιζαν και πολλοί Έλληνες οπαδοί επιδόθηκαν σε εθνικιστικό ντελίριο. Η υποδοχή των Τούρκων –όχι μόνο οπαδών της Φενέρμπαχτσε– ήταν εξίσου σκληρή. Επεισόδια σημειώθηκαν σε πολλά σημεία έξω από το γήπεδο, ακόμη και στα προάστια της Κωνσταντινούπολης, από όπου πέρασαν τα ελληνικά λεωφορεία, ενώ άγρια ήταν και η αντιμετώπιση από την Αστυνομία.
Λίγες μέρες αργότερα, τα επεισόδια στην Κωνσταντινούπολη έγιναν ως και πρωτοσέλιδο στη Θεσσαλονίκη. Τοπική αθλητική εφημερίδα κυκλοφόρησε με τίτλο «Η σφραγίδα του ΠΑΟΚτσή στην Πόλη», δημοσιεύοντας φωτογραφίες από επεισόδια και φράσεις όπως «Μόνο ο ΠΑΟΚτσής, αυτός ο άφοβος και ατρόμητος οπαδός, μπορεί να πάρει στο κατόπι τους Τούρκους»…! Το δημοσίευμα προκάλεσε τη σύλληψη του διευθυντή της εφημερίδας, ο οποίος στο δικαστήριο αθωώθηκε.
Τα τελευταία χρόνια, το κοινωνικο-πολιτικό μωσαϊκό των οπαδών του ΠΑΟΚ περιπλέχτηκε ακόμη περισσότερο. Όλες οι κερκίδες απεχθάνονται την ταξική συνείδηση. Κοινή συνισταμένη των επεισοδίων που προκαλούσαν οι ΠΑΟΚτσήδες ήταν πάντα η υπεράνω όλων τυφλή αγάπη για την ομάδα. Οι επιδρομές σκληροπυρηνικών σε συνδέσμους άλλων ομάδων γίνονταν από ανθρώπους τελείως διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων, εθνικοτήτων, συχνά και προσδοκιών. Τα προηγούμενα χρόνια, οπαδοί του ΠΑΟΚ συνελήφθησαν για επεισόδια σε πορείες αντιεξουσιαστών. Στον αντίποδα, οπαδοί του ΠΑΟΚ αλβανικής καταγωγής και παλιννοστούντες, που βρίσκονταν από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 στην κερκίδα της Τούμπας, υιοθέτησαν εθνικιστική αισθητική και ρητορική! Οι τελευταίοι εμφανίστηκαν πιο δραστήριοι μετά την εκλογική εκτίναξη της ΧΑ στις εκλογές του 2012.
Έρευνα του καθηγητή Γιάννη Ζαϊμάκη στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, που πραγματοποιήθηκε το 2010, δηλαδή πριν την εκλογική άνθιση της ΧΑ, υπολογίζει την απήχηση του ακροδεξιού κόμματος στους οργανωμένους οπαδούς των ελληνικών ομάδων σε ποσοστό 12%. Πρόκειται για άτομα που προέρχονται από λαϊκά στρώματα με χαμηλό ή μεσαίο μορφωτικό επίπεδο, που επιδιώκουν να ανήκουν σε μια κοινότητα, έχουν αντισυστημικό προσανατολισμό χωρίς ιδεολογικό υπόβαθρο, συχνά υιοθετούν θεωρίες συνωμοσίας και «συνθήματα».
Τα εσωτερικά ενός οπαδικού συνδέσμου κρατούνται ως επτασφράγιστο μυστικό, ωστόσο πολλοί στη Θεσσαλονίκη επιμένουν ότι τα τελευταία χρόνια επήλθε ρήξη μεταξύ οπαδών της Θύρας 4. Μία δυναμική ομάδα προχώρησε σε αδελφοποίηση με την τουρκική Μπεσίκτας, σωματείο αριστερών καταβολών. Οι ΠΑΟΚτσήδες ύψωσαν πανό στην Τούμπα που έγραφε ο «ΠΑΟΚ είναι πάνω από τα έθνη», και αντίστοιχα οι της Μπεσίκτας πανό με τη φράση «Politicians made us enemy» (μτφ. «Οι πολιτικοί μάς έκαναν εχθρούς»). Στο εξής, λοιπόν, θα ήταν συνηθισμένο οπαδοί του ΠΑΟΚ, αδελφοποιημένοι με τους εθνικιστές της Παρτιζάν, να κάθονται στην Τούμπα δίπλα σε αυτούς που υψώνουν τα ίδια διεθνιστικά πανό με τους Τούρκους της Μπεσίκτας.
Ακροδεξιοί και ακροαριστεροί πυρήνες υπάρχουν σε όλες τις δημοφιλείς ομάδες της Ελλάδας, μάλιστα στο παρελθόν υπήρξαν πολύχρονες ενδοοικογενειακές κόντρες για την πολιτική επικράτηση στην ίδια κερκίδα, έστω και με νηπιακούς όρους πολιτικής προπαγάνδας. Με το λαϊκό και δημοφιλές σωματείο του ΠΑΟΚ, ωστόσο, συμβαίνει για πρώτη φορά οργανωμένοι οπαδοί να επιτίθενται σε γραφεία πολιτικής οργάνωσης, δηλαδή της ΧΑ, λέγοντας ότι δεν χρειάζονται πατρονάρισμα για τη διαχείριση της υπόθεσης Κάτσε και του θορύβου που προκάλεσε στην εθνικά ευερέθιστη Θεσσαλονίκη η φωτογραφία ενός 20χρονου Αλβανού ποδοσφαιριστή με μπλούζα του UCK. Η συνέχεια στην κερκίδα. Μέχρι τότε, η Τούμπα βράζει και τα οπαδικά ραδιόφωνα βοούν.
5°
