Του σταυρού και της φάτνης

Ο Μάκης Βορίδης έχει δίκιο. Η συνταγματική κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους μπορεί να ανοίξει το δρόμο σε δικαστικές διεκδικήσεις που θα φέρουν την απαγόρευση των εικονισμάτων, της προσευχής και του αγιασμού στα σχολεία, του θρησκευτικού όρκου, του σταυρού στα δικαστήρια, ακόμη και του δημόσιου εορτασμού των Χριστουγέννων.

Ο ειρωνικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε η παρέμβαση του τομεάρχη Εσωτερικών -και πιθανότατα αυριανού υπουργού- της ΝΔ από τους πολιτικούς του αντιπάλους και τον προοδευτικό κόσμο είναι μάλλον επιπόλαιος.

Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν δικαιωθεί γονείς που προσέφυγαν (Ιταλία) ζητώντας την απομάκρυνση θρησκευτικών συμβόλων από τα σχολεία και η σχετική συζήτηση είναι έντονη στη Γαλλία και σε άλλες χώρες του δυτικού κόσμου. Όταν θεωρείται θεμιτή η απαγόρευση της μαντήλας στα σχολεία πώς είναι δυνατόν να επιτρέπεται ο σταυρός; Είναι θέμα ποσοτικό, αν δηλαδή είναι περισσότεροι οι χριστιανοί από τους μουσουλμάνους ή είναι ζήτημα αρχών που συνδέεται με το σεβασμό της προσωπικότητας όλων, ανεξαρτήτως καταγωγής ή θρησκεύματος;

Ο Μάκης Βορίδης έχει δίκιο. Η θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους δεν είναι μια ανώδυνη διατύπωση, έχει ουσιαστικό περιεχόμενο. Αν αυτό δεν συνέβαινε, θα ήταν ήδη κατοχυρωμένη και εδώ και παντού. Σημαίνει ότι η πολιτεία αντιμετωπίζει χωρίς καμία διάκριση σχετική με θρησκευτικές πεποιθήσεις όλους τους πολίτες και έτσι δεν αφήνει τον μουσουλμάνο να δικάζεται από ένα δικαστήριο που δηλώνει τη χριστιανική του ταυτότητα και το παιδί του να εκπαιδεύεται σε ένα σχολείο που φωνάζει την αναφορά του στην ορθοδοξία. Σημαίνει ότι οι άθεοι, οι αγνωστικιστές και οι αλλόθρησκοι έχουν τα ίδια ακριβώς δικαιώματα με τους πιστούς της «επικρατούσας θρησκείας» στη ζωή και στο θάνατο.

Είμαστε πολύ μακριά από κάτι τέτοιο. Ακόμη δεν έχει φτιαχτεί αποτεφρωτήριο, ακόμη δεν έχουμε τζαμί στην Αθήνα, μέχρι και στη ΔΕΘ εγκαίνια δεν γίνονται χωρίς ράσα. Οποιαδήποτε κυβέρνηση προσπαθούσε να αλλάξει αυτό το status quo θα είχε τεράστιο πολιτικό κόστος. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η Εκκλησία έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και σε μια εποχή κατάρρευσης σταθερών σημείων παραμένει πανίσχυρος πυλώνας επιρροής.

Γι’ αυτό ο Μάκης Βορίδης έχει δίκιο. Η θεσμική αναγνώριση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους θα ήταν μια πραγματική τομή, μια πολύ σημαντική μεταρρύθμιση, σχεδόν επαναστατική για μια χώρα στην οποία ο υπουργός Άμυνας ραίνει στρατιωτικό αεροσκάφος πριν πετάξει και πολιτικοί αρχηγοί διαγκωνίζονται για ένα πλάνο τους στην εκκλησία.

Ο Μάκης Βορίδης δεν έχει σε όλα δίκιο. Νομίζει ότι ο Αλέξης Τσίπρας έχει κρυφή ατζέντα να προωθήσει τη θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους για να υπάρξει κάποτε πραγματική ανεξιθρησκία. Μάλλον κάνει λάθος. Για να φτάσει μια κυβέρνηση από την κρατική μισθοδοσία των ιερέων και το σεβασμό στο λόγο του Αρχιεπισκόπου για τον υπουργό Παιδείας στην κατάργηση του εκκλησιασμού των μαθητών πρέπει να διανύσει τεράστια απόσταση.

Γι’ αυτό, ας μην ανησυχεί ο Μάκης Βορίδης. Όπως όλα δείχνουν, δεν υπάρχει πολιτική βούληση και δυνάμεις, ούτε κοινωνικό αίτημα για μια τόσο μεγάλη και δύσκολη διαδρομή.