Συνθήματα, ελλείμματα, ερωτήματα

Έχουν γραφτεί σχεδόν τα πάντα για τη δημοσιονομική, και κατ’ επέκταση οικονομική, κρίση που περνά η χώρα. Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να προσθέσει κάτι το πραγματικά πρωτότυπο ή «σοφό», πολύ περισσότερο αν δεν είναι ειδικός. Ωστόσο, θα είχε ενδιαφέρον ο σχολιασμός ορισμένων αντιλήψεων που συχνά γίνονται κλισέ, ή ακόμα και επικίνδυνα συνθήματα. Δεν είναι γενικώς και εξ ορισμού «κακόν πράγμα» τα συνθήματα. Όταν, όμως, καταλήγουν να υποκαθιστούν τον ορθό λόγο και την κριτική σκέψη, και κυρίως όταν χρησιμοποιούνται ως προπέτασμα καπνού που κρύβει την πραγματικότητα, τότε, ναι, μπορεί να γίνουν επικίνδυνα.

Και πρώτα πρώτα το «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη», χαρακτηριστικό δείγμα της μεταπολιτευτικής αριστεροφανούς, μαξιμαλιστικής ρητορικής. Θα μου πείτε: εντάξει, μην το παίρνεις τοις μετρητοίς. Οι άνθρωποι (του ΚΚΕ, του ΣΥΡΙΖΑ, άλλων αριστερίστικων και κομμουνιστικών οργανώσεων) ρίχνουν και κάνα σύνθημα πιο «επαναστατικό», για να ικανοποιείται και να εκτονώνεται το κοινό τους. Φοβάμαι ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Σημασία δεν έχει τόσο το σύνθημα, όσο η πολιτική κουλτούρα που αυτό αντανακλά και συγχρόνως διαμορφώνει. Έτσι κάπως, σταδιακά, φτάσαμε στο σημείο ο καθένας να αποφασίζει μόνος του ότι τα αιτήματά του, οι διεκδικήσεις του, τα συμφέροντά του, για να μην παίζουμε με τις λέξεις, δεν είναι απλώς θεμιτό και νόμιμο να προβάλλονται (κάτι για το οποίο δεν χωρά καμιά αμφιβολία), αλλά συμπίπτουν με την έννοια του δικαίου/δίκιου, το οποίο «δίκιο» υπερτερεί μάλιστα του νόμου, αποκτώντας μια άκρως υποκειμενική (υπερ)νομιμοποίηση. Έτσι έχουμε το «δίκιο του αγρότη», που νομιμοποιεί το κλείσιμο του βασικού οδικού δικτύου της χώρας, το «δίκιο του ταξιτζή», που δηλώνει ρητά και απερίφραστα «εγώ αρνούμαι να φορολογηθώ» κ.λπ., κ.λπ. Είναι άχαρο να πρέπει να επαναλαμβάνει κανείς τα αυτονόητα, αλλά στις δημοκρατίες δεν αποφασίζει κάθε κοινωνική τάξη ή κατηγορία, και πολύ περισσότερο κάθε συντεχνία, αν το «δίκιο της» είναι ή δεν είναι υπεράνω του νόμου. Οι νόμοι είναι αντανακλάσεις και αποκρυσταλλώσεις κοινωνικών διεργασιών και αντιθέσεων, οι οποίες εξισορροπούνται κατά το δυνατόν (καλύτερα ή χειρότερα), ώστε να μπορεί η κοινωνία να λειτουργεί και να μη μετατρέπεται σε ζούγκλα, όπου ο καθένας θα εφαρμόζει το δικό του δίκιο/δίκαιο, αδιαφορώντας για τους νόμους, και επομένως και για το «δίκιο» των άλλων.

Μια άλλη φράση-κλισέ που ακούγεται πολύ τελευταία είναι «την κρίση να την πληρώσουν αυτοί που τη δημιούργησαν». Ωραίο ακούγεται, ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από την πεποίθηση ότι εμείς δεν είμαστε, βέβαια, από αυτούς που «προκάλεσαν» (έστω και στο ελάχιστο) την κρίση, ότι είμαστε «καλοί» και μόνο «καλοί», ότι αποτελούμε απλώς τα θύματά της.

Πρόθεσή μου δεν είναι καθόλου να ξεπλύνω ή να απαλλάξω από τις ευθύνες τους τα golden boys (άλλη μια έκφραση του συρμού που βολεύει με την αοριστία της), την Goldman Sacks, τη Lehman Brothers, τους κερδοσκόπους (άλλη βολική λέξη), τους φαύλους και τους κρετίνους που τα κόμματα τοποθέτησαν κατά καιρούς επικεφαλής δημόσιων οργανισμών και ασφαλιστικών ταμείων. Ωστόσο, θα ήταν ίσως σκόπιμο να θέσουμε σε «εαυτούς και αλλήλους» ορισμένα ερωτήματα, προτού σπεύσουμε να δηλώσουμε, αποφασιστικά και κατηγορηματικά: «Εγώ θα πληρώσω την κρίση; Να την πληρώσουν αυτοί που την προκάλεσαν». Έχουμε, λοιπόν, και λέμε:

* Το γεγονός ότι περίπου μία στις τρεις συντάξεις που δίνει το ΙΚΑ είναι αναπηρική ή ότι βρέθηκαν περίπου 60.000 «πονηροί» που συνέχιζαν να παίρνουν τη σύνταξη αποδημήσαντος συγγενούς τους, δεν έχει άραγε καμιά σχέση με την κρίση του ασφαλιστικού μας συστήματος και με την ανάγκη να ταΐζεται αυτό όλο και περισσότερο από τον κρατικό προϋπολογισμό;

* Οι χιλιάδες ημέτεροι αργόμισθοι και ημιαργόμισθοι της ΕΡΤ, η οποία δείχνει το «δημόσιο» χαρακτήρα της παράγοντας πολιτισμό επιπέδου Eurovision και «Στην υγειά μας, βρε παιδιά», δεν συμβάλλουν, άραγε, στην αύξηση των ελλειμμάτων και επομένως στη δημοσιονομική κρίση;

* Οι «λιμενεργάτες» των € 120.000 το χρόνο, που χρυσώθηκαν για να «ελευθερώσουν» το λιμάνι του Πειραιά, οι περίπου 5.000 του ΟΤΕ που «εξήλθαν εθελουσίως» (ου μην αλλά και πλουσιοπαρόχως αποζημιούμενοι), οι υπάλληλοι του Ηλεκτρικού Σιδηρόδρομου (ΗΣΑΠ) που, όπως διάβασα, κοστίζουν ετησίως στο ελληνικό δημόσιο € 81.000 (!) ο καθένας κατά μέσον όρο (και για ποιες υπηρεσίες, ε;), οι κομματικοί στρατοί που διορίζονταν αγεληδόν στην πάλαι ποτέ Ολυμπιακή, οι ταξιτζήδες και οι βενζινοπώλες, οι γιατροί και οι δικηγόροι, οι ηλεκτρολόγοι και οι υδραυλικοί που σπανιότατα κόβουν απόδειξη για τις υπηρεσίες που παρέχουν, όλοι αυτοί, και άλλοι πολλοί ακόμα, ασφαλώς και δεν «δημιούργησαν», δεν «προκάλεσαν» (μόνο αυτοί, ή κατά κύριο λόγο αυτοί) την κρίση. Ωστόσο, δεν έχουν συμβάλει −ο καθένας με τον τρόπο του και στο μέτρο που του αναλογεί, προφανώς− στη μείωση των εσόδων και στην αύξηση των δαπανών του κράτους, στη δημοσιονομική κατρακύλα, στο να οδηγηθεί η χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας;

Τα ερωτήματα θα μπορούσαν να πολλαπλασιάζονται απεριόριστα. Ας μείνω, όμως, σε αυτά. Την επόμενη φορά θα προσπαθήσω να σκιαγραφήσω τον τρόπο με τον οποίο τοποθετείται απέναντι σε όλες αυτές τις καταστάσεις η Αριστερά. Ή μάλλον, οι αυτοαποκαλούμενοι και αυτοπροσδιοριζόμενοι «αριστεροί», είτε στην παλαιοκομμουνιστική/παλαιολιθική εκδοχή τους, είτε στην εκδοχή του «συντεχνιακά ευαίσθητου» (κατ’ άλλους, «βαθιού») ΠΑΣΟΚ.

achpappas@hotmail.com

Φωτο: Λεπτομέρεια από έργο του Παναγιώτη Κουλούρα. Ο Παναγιώτης Κουλούρας μεταμορφώνει εικόνες της επικαιρότητας σε έργα τέχνης. p.koulouras@gmail.com