Οι μίζες, ο Σημίτης και η χρεοκοπία

Οι φιλικές προς την κυβέρνηση εφημερίδες βρήκαν Παπά(ντωνίου) και είπαν να θάψουν πεντέξι. Συντονισμένα έμπλεξαν με την υπόθεση όχι μόνο τον Κώστα Σημίτη, αλλά και τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Θέλουν να εκμεταλλευθούν την αυτονόητη απέχθεια των πολιτών για τα φαινόμενα διαφθοράς και να την στρέψουν συνολικά εναντίον αυτού που ονομάζουν παλιό πολιτικό σύστημα.

Η κυβέρνηση και ο φιλικός της Τύπος θέλουν να περάσουν την ηθικολογική αντίληψη ότι το πολιτικό σύστημα χωρίζεται στους κακούς, που με τη διαφθορά τους οδήγησαν την Ελλάδα στη χρεοκοπία, και στους καλούς και αμόλυντους, που ανέλαβαν να σώσουν τη χώρα από την κατάσταση που την έφεραν οι κακοί.

Το βέβαιο είναι ότι υπήρξε διαφθορά ορισμένων πολιτικών και παράλληλα υπήρξε μεγάλη αδιαφάνεια στη χρηματοδότηση των κομμάτων. Η διαφθορά των πολιτικών και το μαύρο πολιτικό χρήμα δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια ήρθαν στην επιφάνεια οικονομικά σκάνδαλα με πρωταγωνιστές υπουργούς, ακόμη και προέδρους της δημοκρατίας ή πρωθυπουργούς.

Όμως η Ελλάδα δεν χρεοκόπησε από τις μίζες των πολιτικών. Χρεοκόπησε από διαφανείς πολιτικές αποφάσεις για δαπάνες που ψηφίζονταν στο κοινοβούλιο υπό το φως της  δημοσιότητας. Μάλιστα, τις περισσότερες φορές οι αντιπολιτεύσεις ζητούσαν ακόμη μεγαλύτερες δαπάνες, χωρίς να ανησυχούν για το γεγονός ότι οι προϋπολογισμοί ήταν ελλειμματικοί και τα ελλείμματα καλύπτονταν από δανεικά.

Για παράδειγμα, ο Γιάννος Παπαντωνίου κατηγορείται ότι ζημίωσε το δημόσιο ταμείο με 400 εκατομμύρια ευρώ, όση ήταν και οι ζημία της Ολυμπιακής Αεροπορίας κάθε χρόνο. Δεν μπορούμε να καταδικάσουμε μόνο τον Παπαντωνίου –εφόσον αποδειχθεί η ενοχή του- και να αποδεχτούμε ως φυσιολογική την πολιτική για την Ολυμπιακή, η οποία έφερε πολλαπλάσια ζημιά στα ταμεία του δημοσίου. Και βέβαια δεν μπορούμε να ξεχάσουμε εκείνους που ήταν αντίθετοι σε κάθε προσπάθεια εξυγίανσης ή ιδιωτικοποίησης της εταιρίας. Η Ολυμπιακή δεν ήταν η μόνη. Αρκετές ΔΕΚΟ έδιναν χρυσούς μισθούς συσσωρεύοντας ζημιές πολλών δισεκατομμυρίων.

Τις τελευταίες δεκαετίες δόθηκαν προνομιακές συντάξεις σε πάρα πολλές κατηγορίες εργαζομένων. Οι συντάξεις αυτές, που συχνά δίνονταν σε ανθρώπους ηλικίας κάτω των 50 ετών, πληρώνονταν τελικά από τα δανεικά που λάμβανε το κράτος επειδή οι φόροι και οι εισφορές δεν επαρκούσαν. Την τελευταία δεκαπενταετία ο κρατικός προϋπολογισμός δαπάνησε για τις συντάξεις σχεδόν 200 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η δαπάνη για τις συντάξεις ήταν μία από τις κύριες αιτίες της χρεοκοπίας, κανείς όμως δεν αναζητεί τους ενόχους για αυτή την πολιτική.

Η δαπάνη για τις συντάξεις ήταν μία από τις κύριες αιτίες της χρεοκοπίας, κανείς όμως δεν αναζητεί τους ενόχους για αυτή την πολιτική. Κανείς δεν ψάχνει να βρει τους υπεύθυνους για τις χαριστικές διατάξεις, όπως η χορήγηση συντάξεων σε μητέρες ανηλίκων. Μέσα στην ηθικολογική αντίληψη των πραγμάτων, όταν τα χρήματα πηγαίνουν στον αγνό λαό δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, έστω κι αν η χώρα χρεοκοπεί.

Η υπόθεση Παπαντωνίου έφερε στην επικαιρότητα την αποτίμηση της πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη. Όπως και να το κάνουμε η οκταετία Σημίτη δεν μπορεί να κριθεί μόνο από τις υποθέσεις διαφθοράς ορισμένων υπουργών. Την περίοδο αυτή έχουμε την είσοδο στη ζώνη του ευρώ, την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τον θεσμικό εκσυγχρονισμό με την δημιουργία ανεξάρτητων αρχών, τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών και σειρά άλλων κατακτήσεων που έκαναν την Ελλάδα να συγκλίνει με τις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης.

Στην οκταετία Σημίτη η Ελλάδα πέτυχε υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης. Το σημαντικό είναι ότι η ανάπτυξη αυτή επιτεύχθηκε χωρίς να μοιράζει το κράτος χρήματα που δανειζόταν, ενώ ενισχύθηκε ουσιαστικά η κοινωνική πολιτική. Τα επτά από τα οκτώ χρόνια υπήρχαν σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα. Αντίθετα, μετά το 2003 είχαμε όλο και μεγαλύτερη αύξηση των πρωτογενών ελλειμμάτων, για να φτάσουμε στο 2009, όταν σχεδόν το ένα στα τρία ευρώ που ξόδευε το κράτος ήταν δανεικά.

Είναι φανερό ότι η περίοδος  Σημίτη από δημοσιονομική άποψη κάθε άλλο παρά συνέβαλε στη χρεοκοπία. Όμως την ίδια περίοδο δεν περιορίστηκε ουσιαστικά το συντεχνιακό πελατειακό σύστημα που είχε ενισχυθεί τις περασμένες δεκαετίες. Κορυφαία στιγμή της κυριαρχίας του πελατειακού κρατισμού ήταν η υποχώρηση στις προτάσεις Γιανίτση για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος.

Η τότε κυβέρνηση είχε απέναντί της τους εργαζόμενους, όλα τα κόμματα, όλα τα μέσα ενημέρωσης και σχεδόν ολόκληρο το κόμμα του ΠΑΣΟΚ. Τελικά επιλέχτηκε τα όλο και μεγαλύτερα ελλείμματα του ασφαλιστικού συστήματος να καλύπτονται από το κράτος. Ουσιαστικά είχαμε μια μη λύση και καθώς ούτε οι επόμενες κυβερνήσεις επιχείρησαν να λύσουν το πρόβλημα, αναγκαστήκαμε να το αντιμετωπίσουμε μετά τη χρεοκοπία.

Η περίοδος Σημίτη είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίοδος γιατί τότε συγκρούστηκαν -για μια ακόμη φορά- η Ελλάδα που εμπνέεται από τα επιτεύγματα των ανεπτυγμένων χωρών της Δύσης με την Ελλάδα της καθυστέρησης, του συντεχνιασμού, της προσοδοθηρίας και του παρασιτισμού. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι η σύγκρουση ήταν και εσωτερική στο κόμμα που ασκούσε την εξουσία και έφτανε μέχρι τα ανώτατα κλιμάκια της διακυβέρνησης. Η σύγκρουση αυτή μετά το ξέσπασμα της κρίσης πήρε άλλη μορφή, απέκτησε δραματικές διαστάσεις και συνεχίζεται αμείωτη.