Ποιο «όχι» γιορτάσαμε και φέτος;

Ο φετινός εορτασμός της επετείου του «ΟΧΙ» είχε από όλα. Αεροπλάνα να σκίζουν το Μακεδονικό (ή Νοτιομακεδονικό εφεξής;) ουρανό, στρατιώτες και σώματα ασφαλείας να παρελαύνουν, πολιτικούς να χαρίζουν απλόχερα τις γνωστές πομφόλυγές τους και τους αγαπημένους μας σταρούμπες, Μπουτάρη και Λεβέντη να παρέχουν στιγμές απείρου κάλλους στο φιλοθεάμον κοινό, κοκορομαχόντας για το πρωτόκολλο και τη σειρά εμφάνισης, θυμίζοντας κάπως τα μπαρμπάδια του Muppets Show. Λόγος προζάτος, ως συνήθως, μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες και ατάκες της στιγμής που πνίγονται από τον εκκωφαντικό θόρυβο που κάνουν τα θηριώδη F16.

Τι διαφορετικό, όμως, είχε ο φετινός εορτασμός; Η παρουσία του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα, και η έμπρακτη «συγγνώμη» για την άδικη και παράνομη επίθεση του 1940 ήταν κάτι διαφορετικό για μια επέτειο που εορτάζεται ήδη από τον πρώτο χρόνο της κατοχής. Ο συμβολισμός ήταν ακόμη μεγαλύτερος, τη στιγμή που η παρέλαση λάμβανε χώρα μπροστά από το γερμανικό προξενείο της Θεσσαλονίκης. Θα μπορούσε όμως να συμβολίζει σήμερα κάτι διαφορετικό; Να γεφυρώνει το μήνυμα αντίστασης του παρελθόντος με την αναπόδραστη ανάγκη για ένα καλύτερο μέλλον; Σε κάθε περίπτωση τα «μηνύματα» που μας έστειλαν οι πολιτικοί μας ταγοί είχαν σχέση με το μέλλον ή ήταν προσκολλημένα σε μια υποκειμενική προσέγγιση του παρελθόντος;

Οι εθνικές επέτειοι έχουν μεγαλύτερη αξία όταν ανατροφοδοτούν το παρόν και συμβάλλουν στην οικοδόμηση ενός κοινού μέλλοντος. Και η φετινή επέτειος με την παρουσία του Ιταλού Προέδρου έδινε την ευκαιρία για έναν νέο πολιτικό συμβολισμό. Η Ιταλία ορθώνει σήμερα το ανάστημά της στο οικονομικό διευθυντήριο των Βρυξελλών που κατάφερε τα τελευταία είκοσι περίπου έτη να αυξήσει το χάσμα μεταξύ του πλούσιου ευρωπαϊκού βορρά και των χωρών του νότου. Όλο και περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι οι μονεταριστικές πολιτικές που ακολουθούνται δεν προάγουν την ευημερία των λαών αλλά συντηρούν μια λανθάνουσα πολεμική διαμάχη που γίνεται με καθαρά οικονομικούς όρους. Η μόνη δυνατότητα να μπει ξανά ο άνθρωπος - και όχι οι ψευδοευημερούντες αριθμοί  - στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής θα ήταν η συσπείρωση των χωρών του νότου που αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις (από την οικονομία μέχρι το προσφυγικό).

Ωστόσο, η Ελλάδα δείχνει να λουφάζει. Αφού τερμάτισε άδοξα τις ασκήσεις επαναστατικής γυμναστικής το πρώτο εξάμηνο του 2015, η εγχώρια πολιτική νομενκλατούρα προτιμά να χορεύει το Bella Ciao στις παραλίες της Μυκόνου και να αφιονίζεται με «επιθέσεις σε νομισματοκοπεία» παρακολουθώντας στο Netflix τους ισπανόφωνους της τηλεοπτικής σειράς Casa de Papel. Ύστερα από οκτώ χρόνια «μνημονιομαχίας», η ημεδαπή πολιτική τάξη δείχνει να πορεύεται χωρίς πυξίδα. Και τούτου είναι εύλογο όταν οι μνημονιοκλάστες (αρχικά οι Βένετοι και έπειτα οι Ρούσσοι) έγιναν διαδοχικά οι φανατικότεροι μνημονιολάτρες.

Τα «όχι» του σήμερα όμως παραμένουν υπαρκτά διακυβεύματα και αναμένουν τους νέους εκφραστές τους. Η χώρα δεν μπορεί να συνεχίσει να ετεροκαθορίζεται. Αδήριτη ανάγκη αποτελεί η σύλληψη και εφαρμογή ενός «εθνικού μνημονίου» που θα έχει εμπνευστές και φορείς υλοποίησης της δυναμικές κοινωνικές ομάδες του τόπου. Απαιτείται ένα εθνικό σχέδιο που θα στοχεύει στην ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας, στην κινητοποίηση των νέων ανθρώπων (τόσο αυτών που παρέμειναν στη χώρα όσων και εκείνων που ξενιτεύτηκαν τα τελευταία χρόνια) και την  αρμονική συνεργασία των χωρών του Ευρωπαϊκού νότου. Τα νέα «όχι» υπάρχουν. Ζητούνται οι Μεταξάδες…