Έρχεται το τρίτο μνημόνιο

Το «τρίτο μνημόνιο» για την Ελλάδα μοιάζει προαποφασισμένο, και τα μόνα που «παίζουν» είναι οι –υποτίθεται– «λεπτομέρειες»: η ακριβής μεθόδευση, το ύψος, το αν θα συνοδευτεί ή όχι από «κούρεμα», το πότε θα προχωρήσει επίσημα η διαδικασία και ποιοι όροι θα συμφωνηθούν.

Αυτό προκύπτει με σχεδόν πλήρη βεβαιότητα από τις αυξανόμενες και όλο πιο συγκεκριμένες δηλώσεις αρμοδίων αξιωματούχων, Ελλήνων και ξένων, καθώς τον επόμενο χρόνο αφενός εκπνέει η ισχύς του τρέχοντος μνημονίου, αφετέρου η χώρα, έχοντας πετύχει μέρος μόνο των τεθέντων στόχων, μοιάζει ανέτοιμη να «ανοιχτεί» στις αγορές για δανεισμό βασισμένο στις δικές της δυνάμεις. Για να μείνουμε σ’ ένα μόνο βασικό ζήτημα, ναι μεν φαίνεται ότι θα επιτευχθεί φέτος πρωτογενές πλεόνασμα, αλλά το δημόσιο χρέος βρίσκεται στα επίπεδα του 2010 (εποχή), ενώ όση προσαρμογή έχει επιτευχθεί άφησε πίσω της βαρύτατη αύξηση της φορολογίας, μείωση πραγματικών εισοδημάτων και μεγάλη αύξηση της ανεργίας.

Το χρονικό εύρος για την έναρξη διαπραγμάτευσης και συνομολόγηση του τρίτου πακέτου στήριξης είναι βεβαίως πολύ ευρύ. Αρχίζει από τους ερχόμενους μήνες, ουσιαστικά μέχρι το τέλος του 2013, και τελειώνει τον Ιούλιο του 2014, οπότε, κατά τις διαβεβαιώσεις του κ. Στουρνάρα, θα τεθεί ξανά το θέμα, αφού, κατά τον υπουργό Οικονομικών, «μέχρι τότε η χρηματοδότηση της χώρας είναι εξασφαλισμένη».

O κ. Στουρνάρας χαρακτήρισε –όπως όφειλε, λόγω θέσης– «βιαστική» τη συζήτηση για «τρίτο πακέτο», κάθε άλλο όμως παρά το απέκλεισε. «Έχουμε ακόμη ένα χρόνο μπροστά μας. Τον Ιούλιο του 2014 θα τεθεί το ζήτημα» είπε, ενώ σε ερώτηση για «πακέτο» ή έξοδο στις αγορές απάντησε: «Θα το δούμε. Είπαμε ότι θα γίνει ή το ένα ή το άλλο. Έχουμε ακόμα ένα χρόνο καιρό. Είναι αρκετός χρόνος».

Η Ευρωζώνη, όμως, που δεν μασάει τα λόγια της είναι πολύ πιθανό να το προτείνει (και να προσπαθήσει να επιβάλλει) ήδη από το Νοέμβριο, μόλις οι επιθεωρητές ολοκληρώσουν την εκτίμηση των προσπαθειών της Ελλάδας για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. «Είναι ρεαλιστικό να υποθέσουμε ότι θα χρειαστεί επιπρόσθετη βοήθεια για την Ελλάδα, πέραν του τρέχοντος προγράμματος» είπε ο κ. Γερούν Ντάισελμπλουμ. Ολλανδός επικεφαλής του Eurogroup. Αξιωματούχος της Ευρωζώνης, που μετέχει στις συζητήσεις για την Ελλάδα, δήλωσε στο πρακτορείο Reuters, υπό τον όρο της ανωνυμίας, τα εξής: «Δεν θα υπάρξει απομείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους, δεν θα συμβεί. Είναι πολιτικά αδύνατο να το φανταστώ».

Εξάλλου η κ. Μαρία Δαμανάκη, Ελληνίδα επίτροπος Αλιείας στην ΕΕ και συνήθως καλά πληροφορημένη περί τα ευρωπαϊκά, δήλωσε, προς την ίδια κατεύθυνση: «Είναι σαφές ότι κούρεμα του χρέους και νέο πρόγραμμα σημαίνει νέο μνημόνιο. Τρίτο νέο πακέτο με νέο χρηματοδοτικό πρόγραμμα σημαίνει νέο μνημόνιο, νέες υποχρεώσεις της χώρας».

Επομένως, μπορούμε να είμαστε σχεδόν σίγουροι για τη μελλοντική εξέλιξη. Το ποσό που θα χρειαστεί ποικίλλει, ανάλογα με τις εκτιμήσεις, αλλά κινείται μεταξύ 10,5 και 13,5 δισ. ευρώ. Αυτό είναι το «κέρδος», αλλά ταυτόχρονα και τα επίχειρα από την καθυστέρηση της εφαρμογής των μεταρρρυθμίσεων με ευθύνη του πολιτικού μας συγκροτήματος (κυβέρνηση, αντιπολίτευση, συνδικαλισμός, ορθόδοξη εκκλησία, τρομολαγνικά μίντια κ.λπ.).

Οι «λεπτομέρειες» τού τι θα ακολουθήσει –που είναι φυσικά ουσιαστικότατες, αφού θα καθορίσουν τη ζωή μας για μερικά χρόνια ακόμα– μένει να εκτυλιχθούν. Πάντως στο βασικό αυτόν οικονομικό καμβά θα ενταχθούν, ως δευτερεύον στοιχείο όμως, τρεις και ίσως τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις: οι γερμανικές εκλογές σε δυο βδομάδες, οι ερωβουλευτικές και δημοτικές τον Μάη του 2014.

Ποια θα είναι η τέταρτη; Μα οι πιθανές πρόωρες ελληνικές εκλογές, φυσικά, κάτι που συνδέεται άμεσα τόσο με τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς (αν υποθέσουμε ότι όντως υπάρχουν), όσο και με τη διατήρηση ή όχι της σημερινής κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή. Ίδωμεν.