Είναι η οικονομία, ηλίθιε

Από την πρώτη φορά που ένας τροφοσυλλέκτης από τη Μεσοποταμία ανακάλυψε στις αρχές ενός φθινοπώρου πως του είχε περισσέψει μισό σακούλι από σπόρους αγριοσίταρου, η οικονομία ως έννοια και ως πρακτική κατέστη το μοτέρ της Ιστορίας. Βεβαίως, τότε, ο μεσοποταμίτης πρώιμος αγρότης δεν γνώριζε όρους όπως «πρωτογενές πλεόνασμα» ούτε και αντιλαμβανόταν πως το μισό σακούλι περισσευούμενου αγριοσίταρου θα άλλαζε ριζικά τον τρόπο οργάνωσης της ανθρώπινης κοινωνίας. Πολύ πριν τον Άνταμ Σμιθ ή τον Ρικάρντο, ο φτωχοδιάβολος που ζούσε ως τρωγλοδύτης μεταξύ Τίγρη και Ευφράτη είχε ανακαλύψει τον καπιταλισμό, αφού εκείνο το φθινόπωρο έβαλε το ταίρι του να ανταλλάξει το αγριοσίταρο με μερικά τομάρια μεσοποτάμιου βίσωνα και δερμάτινες λωρίδες αγριοκάτσικου. Κατά διαβολική σύμπτωση ο γείτονάς του, σε απόσταση τριάντα ολόκληρων χιλιομέτρων, είχε σκοτώσει με την παρέα του περισσότερα ζώα απ’ όσα χρειαζόταν. Το εμπόριο είχε γεννηθεί. Μαζί του άρχισε και αυτή η βασανιστική πορεία του εύφρονος ανθρώπου στην Πολιτική. Έπρεπε να συμβιώσουν ο τρωγλοδύτης, το ταίρι του, ο γείτονας και η παρέα του. Δύσκολα πράγματα.

Σίγουρα ο Αλέξης Τσίπρας και οι συν αυτώ δεν έχουν εντρυφήσει στην αρχαιολογική ανθρωπολογία ούτε στην πρώιμη εθνολογία. Έχουν αντιληφθεί ωστόσο πως από τα τέλη Ιουνίου δεν είναι σε θέση να αλλάξουν την αδυσώπητη ατζέντα που τους έχει επιβληθεί. Όχι από τον ανερχόμενο «γείτονα» και την παρέα του, που διεκδικούν την αναρρίχηση στον τοπικό θρόνο. Αλλά από τις διεθνείς συγκυρίες. Το φουσκωμένο από τα χρέη ασκί της Ιταλίας από τη μία, το τερατώδες δημόσιο χρέος των ΗΠΑ από την άλλη και το ραντεβού των Ευρωεκλογών το οποίο αναμένεται να αλλάξει τον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης, συνθλίβουν ένα Μαξίμου που δεν διαθέτει πλέον ανάσες. Η οικονομία επιβάλλει τους όρους της και ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι σε θέση να αντιπροτείνει πειστικά μία αξιόλογη πολιτικά εναλλακτική πρόταση. Αυτό είναι το δράμα της κυβέρνησης και όχι η δυναμική της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Στο Παρίσι και το Βερολίνο οι εχέφρονες διαχειριστές γνωρίζουν ήδη πως το βράδυ των ευρωεκλογών ενδεχομένως το σκηνικό στην Ευρώπη να έχει αλλάξει τόσο ώστε οι πολιτικοί σχηματισμοί που έσερναν το τρένο της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλδημοκράτες (κυρίως) να έχουν πολιτικά ηττηθεί από την ιδιότυπη ευρωπαϊκή ακροδεξιά. Η ήττα δεν θα είναι μόνον αριθμητική. Δεν θα αφορά, δηλαδή, μόνο τα τελικά ποσοστά τα οποία θα είναι συρρικνωμένα. Η ήττα θα είναι πολιτική και θα αφορά την ένταξη του μορφώματος της ακροδεξιάς στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού πολιτικού σκηνικού.

Η πρώτη γεύση σερβιρίστηκε στην Ιταλία, όπου η αντιευρωπαϊκή «Τρόικα» των Σαλβίνι, Λεπέν και Όρμπαν έχουν αναλάβει ατύπως να σύρουν το ακροδεξιό κάρο προς τις εκλογές του επόμενου Μαΐου. Η δεύτερη γεύση ήλθε από τη μακρινή, γεωγραφικά, Βραζιλία η οποία ωστόσο είναι απόλυτα ενσωματωμένη και εξαρτημένη από το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα τόσο μέσω «BRICS» όσο και μέσω ΔΝΤ. Οι αναλύσεις των ειδικών καταλήγουν πως η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ήδη σε τροχιά μίας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο προβαίνει σε πολύ προσεκτικές ανακοινώσεις, έχει προειδοποιήσει τις κυβερνήσεις. Οι οίκοι αξιολόγησης έχουν ενημερώσει τους επενδυτές. Οι προβλέψεις σε βάθος δεκαετίας για την αμερικανική οικονομία, οι οποίες είναι αρκούντως θολές, προκάλεσαν την αύξηση δανεισμού που παρατηρήθηκε προ εβδομάδος με την αιφνιδιαστική αύξηση επιτοκίου του αμερικανικού δεκαετούς. Η μείωση ρευστότητας που αποφάσισε το Πεκίνο ενίσχυσε τις τάσεις. Ήταν απόλυτα φυσιολογική, λοιπόν, η έκρηξη του ιταλικού ζητήματος με πρόσχημα το προσχέδιο προϋπολογισμού που κατέθεσε η ιταλική κυβέρνηση. Μιλάμε για ένα χρέος της τάξης των 2 τρισεκατομμυρίων. Δηλαδή, 2.000 δισεκατομμύρια. Μία αύξηση της τάξης του 1%, δηλαδή, στο επιτόκιο δανεισμού ισοδυναμεί με επιβάρυνση 20 δις τον χρόνο για τους ιταλούς φορολογούμενους.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές για δανεισμό είναι απαγορευτική. Όχι λόγω Τσίπρα, Μητσοτάκη ή Στουρνάρα, ούτε λόγω της περικοπής ή όχι των συντάξεων. Αλλά διότι δεν υπάρχει ούτε ένα fund, ούτε ένας επενδυτής που ρισκάρει τα λεφτά του αυτή την ώρα για να επενδύσει σε ελληνικά δεκαετή ομόλογα.

Το πρόβλημα το έχει σήμερα ο Τσίπρας ο οποίος αδυνατεί, ό,τι και αν σκαρφιστεί, να αλλάξει την ατζέντα. Αύριο, δηλαδή πολύ σύντομα, θα το έχει ο Μητσοτάκης. Αυτό σημαίνει πως θα το αντιμετωπίσουμε όλοι μας.

Η εικόνα του εξωφρενικά «ρηχού» ελληνικού Χρηματιστηρίου και ως παρελκόμενη επίπτωση η κατάρρευση των μετοχών των συστημικών τραπεζών καταδεικνύουν τον ευάλωτο χαρακτήρα της οικονομίας γενικότερα και ειδικότερα του τραπεζικού συστήματος. Η στρέβλωση που προκάλεσε ο ηθικά άψογος και πολιτικά σωστός «Νόμος Κατσέλη» στην αγορά ήταν καταλυτικός. Ο κάθε δανειολήπτης, νεοέλλην γαρ, σκέφτηκε πως στο τέλος «θα μας τα χαρίσουν». Το κίνημα «Δεν Πληρώνω» επεκτάθηκε ως συνειδητή επιλογή σε όλο το εύρος της οικονομικής δραστηριότητας. Ο ηθικά άψογος νόμος κατέληξε σε διαστρεβλωτική ασθένεια που πρόσβαλε το σύνολο της αγοράς. Από τον μικρό δανειολήπτη στον μεγαλοκαρχαρία της επιχειρηματικής ελίτ.

Μήπως υπάρχει έστω και μία πιθανότητα αυτή η εγγενής πραγματικότητα να πλήττει μόνο τον Τσίπρα και το σημερινό σύστημα εξουσίας και αύριο, αιφνιδίως, να απαλλάξει το επόμενο σύστημα εξουσίας από τις δραματικές επιπτώσεις των όσων προαναφέρθηκαν; Ούτε μία στο δισεκατομμύριο. Η οικονομία θα εξακολουθήσει να επιβάλλει τους κανόνες της.

Η πολύ πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ επισημαίνει πως οι βασικοί δείκτες της ελληνικής οικονομίας σε βάθος πενταετίας θα είναι προβληματικοί. Ιδιαίτερα δύο από τους σημαντικότερους: ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης και η ανεργία. Η πρόβλεψη αυτή αφορά μία περίοδο έως και το 2023 που σημαίνει πως θα επιβαρύνει όχι μόνο την παρούσα, αλλά και την επόμενη, ενδεχομένως και τη μεθεπόμενη κυβέρνηση.

Ο πολιτικός λόγος της παρούσας συμπολίτευσης, όσο και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κατατείνει από διαφορετικές αφετηρίες στο ίδιο συμπέρασμα. Οι μεν ισχυρίζονται ανερυθρίαστα πως στην οικονομία όλα πάνε καλύτερα, οι δε επιμένουν ανοήτως πως όλα θα πάνε καλύτερα υπό τη δική τους επίβλεψη. Λες και μοχλεύουν σε διαφορετικά καζάνια οικονομικού μίγματος.

Ο εύφρων τρωγλοδύτης της Μεσοποταμίας ανακάλυψε την οικονομία. Ο σημερινός άφρων μεσογειακός απόγονός του την ξεπέρασε με όρους μεταφυσικής - μεταοικονομίας. Πιστεύει άραγε πως στο εγγύς μέλλον κάποια άλλη «Τρόικα» θα του δώσει την παραμικρή σημασία υπό τις διαφαινόμενες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στον κόσμο, που άμεσα έμμεσα μας επηρεάζουν; Αναζητείται επειγόντως η Πυθία, η οποία αγνοείται και αυτή.