«Τέτοιο πρωθυπουργό δεν είχαμε ποτέ» παραδέχτηκε κατ’ ιδίαν κορυφαίο στέλεχος της προηγούμενης κυβέρνησης, σχολιάζοντας τον απολογισμό του κυβερνητικού ταξιδιού σε Βερολίνο, Παρίσι, Λουξεμβούργο και Ουάσινγκτον. Προφανώς, έκανε και μια γρήγορη σύγκριση με τα των δικών τους ημερών, που απέβη συντριπτική ως προς την ικανότητα στις διεθνείς επαφές, αλλά και τη στρατηγική διεθνοποίησης του ελληνικού προβλήματος. Όχι γιατί το δημοσιονομικό μας πρόβλημα δεν είναι, ούτως ή άλλως, πρώτο θέμα στα διεθνή μέσα και στις δηλώσεις των ηγετών, αλλά διότι η επιτυχία του ταξιδιού Παπανδρέου ήταν η μετατροπή του ζητήματος σε διεθνή συζήτηση για μέτρα κατά της κερδοσκοπίας που γονατίζει νομίσματα και οικονομίες – τουλάχιστον στην ατζέντα των G20, έστω και ως προκαταρκτική κουβέντα που ενδεχομένως θα αποδώσει καρπούς.
Την ίδια σύγκριση προφανώς κάνει και ο ελληνικός λαός, που δειγματοληπτικά απαντάει (στην πρόσφατη δημοσκόπηση της Marc για το «Έθνος της Κυριακής») ότι το πρώτο πράγμα που τον θυμώνει (κατά 70%) είναι η κυβέρνηση Καραμανλή, ενώ πριν από περίπου ένα μήνα, σε αντίστοιχη έρευνα της ίδιας εταιρείας για την ίδια εφημερίδα δήλωνε (κατά 41,6%) ότι υπεύθυνοι είναι από κοινού οι προηγούμενοι κυβερνώντες. Προφανώς μεσολάβησαν και τα σκληρά μέτρα και η συνειδητοποίηση της σοβαρότητας της κατάστασης. Εξακολουθεί να είναι όμως απορίας άξιον πώς μια μεγάλη μερίδα του ελληνικού λαού πίστευε επί χρόνια, από το 2004 και μετά, ότι η χώρα βρισκόταν «σε στιβαρά χέρια» – και πώς τιμωρείται τέτοια αφέλεια...
Οι πολίτες βεβαίως χρεώνουν πολλά (κατά 52,5%) και στις προηγούμενες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ (χωρίς να διευκρινίζεται σε ποιες ακριβώς) – το ίδιο ακριβώς ποσοστό είναι που δυσπιστεί στις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού ότι «οι θυσίες θα πιάσουν τόπο». Κι αν και τα δύο κόμματα εξουσίας εμφανίζονται με σοβαρές απώλειες, καθώς οι πολίτες τούς χρεώνουν την κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει, αυτός που εμφανίζει τη μεγαλύτερη πτώση στη δημοτικότητά του από τον Φεβρουάριο είναι ο Αντώνης Σαμαράς (κατά 14,3% έναντι 9,7% του Γιώργου Παπανδρέου, που πήρε τα μέτρα!) – κάτι που λέει πολλά όχι μόνο για την αντιπολιτευτική του «σκλήρυνση» και για τις κουβέντες που εκτοξεύει στις ομιλίες του τελευταία, αλλά και για το πόσα χρόνια θα πρέπει να «εξαφανιστούν» όσοι θυμίζουν ή δικαιολογούν έστω και ελάχιστα την περίοδο Καραμανλή...
Το μεγάλο ερώτημα είναι τώρα πια εάν τα μέτρα αποδειχθούν αποτελεσματικά και εάν θα τα αντέξουν οι εργαζόμενοι και η αγορά, που επιβαρύνεται με νέους κινδύνους ύφεσης - με άμεσα αποτελέσματα και στα δημόσια έσοδα. Εδώ είναι εντυπωσιακά τα ευρήματα της έρευνας, καθώς οι ερωτώμενοι (που στηρίζουν την όποια διάσωση της Ελλάδας εντός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης), ενώ δηλώνουν κατά 56,8% την ανάγκη αντίθεσης και διαμαρτυρίας, από την άλλη προκρίνουν σε συντριπτικό ποσοστό (75,4%) την ανάγκη της διατήρησης της κοινωνικής ειρήνης, ώστε να βγούμε από το τούνελ.
Κι αν αυτή η δημοσκόπηση δεν χαρακτηρίζεται επαρκώς «εχθρική» προς την κυβέρνηση, οι πληροφορίες για δύο άλλες έρευνες, που διεξάγουν οι ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ και δημοσιεύονται στην «Ελευθεροτυπία», υποδηλώνουν μεν ότι «η κοινωνία μυρίζει μπαρούτι» και το 62% δηλώνει έτοιμο να συμμετάσχει σε κινητοποιήσεις κατά των μέτρων, αλλά ταυτόχρονα δείχνει και απρόθυμο να αποδεχθεί κι άλλη απώλεια εισοδημάτων λόγω απεργιών. Έτσι, το πιθανότερο είναι ότι θα δούμε εναλλακτικές μορφές διαμαρτυρίας – κάτι που αν γίνει χωρίς βία και με «φαντασία», όπως σε πολλές άλλες δυτικές χώρες, μπορεί ίσως και να «εκσυγχρονίσει» τη συνδικαλιστική μας αισθητική και αποτελεσματικότητα.
Αν υποθέσουμε ότι στο επίπεδο της πραγματικότητας το ζήτημα δεν επιδέχεται βελτίωσης, αφού τα έσοδα των εργαζομένων θα μειωθούν, τότε όλα θα κριθούν στο επίπεδο των εντυπώσεων. Και θα κριθούν θετικά για τον Γιώργο Παπανδρέου, αν καταφέρει να αποδείξει ότι είναι και καλός πρωθυπουργός εκτός από καλός υπουργός Εξωτερικών. Αν δηλαδή καταφέρει να «μανατζάρει» τα απαραίτητα βήματα προς την εξυγίανση – που ναι μεν θα πάρει χρόνια, αλλά τα πρώτα της δείγματα μπορεί να είναι συμβολικά και απτά: Αν οι πολίτες δουν ότι όντως φορολογείται η εκκλησιαστική περιουσία, ότι περικόπτονται στρατιωτικές και άλλες σπατάλες, ότι εκδιώκονται παράσιτα του δημόσιου τομέα, ότι εφαρμόζονται τεκμήρια και πληρώνουν (έστω και λίγα) οι προκλητικοί φοροφυγάδες, αν ασκηθούν κατηγορίες επιτέλους σε κάποιους που παρανόμησαν, τότε μπορεί να δώσουν τη συναίνεσή τους. Εφόσον, φυσικά, δεν υπάρξει και νέο κύμα μέτρων...
20°
