Το θέαμα ήταν αποκαρδιωτικό. Αντιπαράθεση μηχανισμών, κατάθεση αντιπαραθετικών κειμένων, κρυψίνοια, καχυποψία, με λίγα λόγια σταλινικό μοντέλο λειτουργίας σε ένα πολύ μικρό κόμμα για να το αντέξει. Η προσυνεδριακή δουλειά του Σαββατοκύριακου που μας πέρασε τοποθετούσε και τυπικά την ταφόπλακα πάνω από το μνήμα της Κουμουνδούρου. Μένει να στοκαριστούν οι χαραμάδες και να γραφτούν τα τυπικά «ενθάδε κείται» και τα λοιπά κουραφέξαλα.
Ήταν και αυτό ένα «τέλος εποχής», στο πλαίσιο της συμπλήρωσης του κύκλου της λεγόμενης Μεταπολίτευσης. Θεωρητικά και αισθητικά, η Κουμουνδούρου θύμιζε κρανίου τόπο. Απλά η θεσμική διαπίστωση της ώρας θανάτου δεν αποτολμήθηκε την περίοδο των Ευρωεκλογών, ούτε βεβαίως και μετά τις βουλευτικές του περασμένου Οκτωβρίου. Η αποχώρηση του Αλέκου Αλαβάνου ήταν άλλη μία θεατρική πράξη στο μεγάλο δράμα που παιζόταν τα τελευταία χρόνια. Η άνοδος του Αλέξη Τσίπρα λειτούργησε σαν υπονομευτική θρυαλλίδα. Το Αριστερό Ρεύμα εξαρχής δεν θα μπορούσε παρά να βρισκόταν στην πλευρά του Αλαβάνου. Ορισμένοι πιστοί στον Μπανιά θα στήριζαν τον Τσίπρα. Οι Ανανεωτικοί εγκλωβισμένοι στο αδιέξοδο παιχνίδι εξουσίας απώλεσαν τον κόσμο τους, που προεκλογικά επιθυμούσε να δει τον Φώτη Κουβέλη και τους άλλους να εγκαταλείπουν το θερμοκήπιο - φυτώριο αναπαραγωγής της ισχύος των μηχανισμών του Συνασπισμού. Από τότε δε ο Δημήτρης Παπαδημούλης είχε χαράξει τη δική του πορεία. Αλληθώριζε προς τους Ανανεωτικούς, εναγκαλιζόμενος τον Τσίπρα και τους περί αυτόν. Πρώτος στόχος να υποσκελίσει τον Φώτη Κουβέλη. Στόχος δεύτερος η αναμονή του στραβοπατήματος του Αλέξη. Στο Αριστερό Ρεύμα στήριζαν Αλαβάνο, οίκτιραν τον Τσίπρα, απεύφευγαν τη ρήξη, γιατί ήξεραν ότι αν ο Αλέκος προχωρούσε στην ίδρυση νέου σχήματος θα ήταν αναγκασμένοι να τον ακολουθήσουν. Ο κόσμος αντιλαμβανόταν τις εξελίξεις. Στην καλύτερη περίπτωση τις παρακολουθούσε. Στην πλειοψηφία τους οι πολίτες που είχαν επιλέξει να ακολουθήσουν αυτή την πορεία, μακριά από τους σταλινικούς του Περισσού, κοντά στα νέα αριστερά ρεύματα σκέψης της Ευρώπης, ανοιχτοί στους ορίζοντες που άνοιγαν εναλλακτικοί πολιτικοί σχηματισμοί, όλοι αυτοί δεν ενδιαφέρονταν πια για το μικρό Πανεπιστήμιο της ίντριγκας και των μηχανισμών, όπου εξόκειλε το τρεχαντήρι της αριστερής ανανέωσης.
Πήραμε τη ζωή μας λάθος
Κατά την περίοδο που διανύει η ελληνική οικονομική πραγματικότητα και με δεδομένη την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης δεν υφίσταται προοπτική συνεργασίας, όσμωσης καλύτερα, μεταξύ των Ανανεωτικών της Κουμουνδούρου και του ΠΑΣΟΚ. Μία τέτοια προοπτική θα ήταν ορατή το καλοκαίρι που μας πέρασε. Σήμερα φαντάζει αδύνατη. Αύριο και μετά από μία τριετία σκληρής λιτότητας, ανεργίας και αντιλαϊκής πολιτικής, πιθανώς το εγχείρημα να τεθεί σε νέες βάσεις. Μέχρι τότε, όμως, η Ανανεωτική Πτέρυγα του ΣΥΝ θα έχει πολιτικά εξαερωθεί. Προφανώς και θα επιβιώσουν κάποιες προσωπικότητες, εκ των οποίων μία, ο Φώτης Κουβέλης. Υπό διαφορετικές συνθήκες θα ήταν ένας εξαιρετικός υποψήφιος της ευρείας Κεντροαριστεράς για το αξίωμα του περιφερειάρχη ή ακόμη και αυτό του δημάρχου Αθηναίων. Αυτή τη στιγμή οι συνθήκες δεν θα λειτουργούσαν θετικά. Άλλη μία ευκαιρία για το ΠΑΣΟΚ, που στερείται παντελώς δεξαμενής ιδεών και διανοουμένων, χάθηκε λόγω των γνωστών αυτοεγκλωβισμών των στελεχών που προέρχονται από την Κουμουνδούρου, με τη συνδρομή του επίσης γνωστού συνδρόμου πνευματικής απάθειας που ταλανίζει την Ιπποκράτους.
Η λατρεία των μηχανισμών
Το Αριστερό Ρεύμα, αυτή η φράξια που εγκατέλειψε το ΚΚΕ το ’89 για να ανακαλύψει πολιτική στέγη στο γιαπί της ευρωπαϊκής αριστερής προοπτικής, μετέφερε στις βαλίτσες του τη νοοτροπία με την οποία γαλουχήθηκε η ελίτ του ΚΚΕ επί δεκαετίες. Τη φιλοσοφία του μηχανισμού. Μία αντιδημοκρατική και αντιπροοδευτική λογική που οδήγησε τους φίλους του Λαφαζάνη στη δημιουργία ενός μικρού ΚΚΕ εντός της Κουμουνδούρου. Ο Αλέκος Αλαβάνος δυνητικά έπαιξε το ρόλο του «γκουρού», συγκεντρώνοντας δίπλα του πικραμένους αριστεριστές, απογοητευμένους τροτσκιστές, πρόωρα γερασμένους αντιεξουσιαστές. Το κοκτέιλ ήταν εκρηκτικό, αλλά ο Αλαβάνος τούς κρατούσε σε ισορροπία. Στην πορεία, το έμβρυο του ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε ποτέ να ενηλικιωθεί. Παρέμεινε στο στάδιο μιας διαχρονικής εφηβείας, χωρίς τη σπιρτάδα και τη δημιουργικότητα που συνεπάγεται μία τέτοια γενεσιουργός αντιφατικότητα. Η έλευση του Αλέξη Τσίπρα, με την «παιδική χαρά» κατά γενική ομολογία του Αριστερού Ρεύματος και των Ανανεωτικών, συμπλήρωσε τον πολιτικό θίασο. Οι «Μπανιάδες» τον στήριξαν. Ο Αλαβάνος νόμιζε ότι θα τον ελέγχει. Οι «Αριστεροί» επίσης. Τελικά το μαγαζί βάρεσε διάλυση. Η υπερψήφιση της πρότασης του Τσίπρα για έκτακτο συνέδριο ήταν και το μοιραίο λάθος. Οι «σύντροφοι» της Δεξιάς ή της Αριστερής (λέμε, τώρα) όχθης στο φθισικό ποταμάκι του Συνασπισμού δεν θα άντεχαν στις μεταξύ τους αγεφύρωτες διαφορές. Κάπως έτσι φτάσαμε στην περασμένη Κυριακή. Δεν αντιπαρατέθηκαν μεταξύ τους για ιδέες, για θεωρίες ή για στρατηγικές. Δεν υπήρξε κουβέντα για το πώς είναι δυνατόν να υπάρξει αριστερός λόγος σε μία Ευρώπη που γονατίζει μπροστά στην ευφάνταστη και σαρωτική αντεπίθεση του ανανεωμένου καπιταλισμού. Δεν αναρωτήθηκαν αυτοί οι άνθρωποι για το πώς είναι δυνατόν να απεγκλωβιστούν οι εργαζόμενοι από τη μιζέρια στην οποία είναι καταδικασμένοι. Ούτε αναλογίστηκαν το τι επακριβώς σημαίνει να είσαι αριστερός στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα. Στον αντίποδα όλων αυτών, η σύγκρουση στον Συνασπισμό περιορίστηκε σε κάτι εξαιρετικά απλό, που τον οδηγεί στην πολιτική αφάνεια. Στη σύγκρουση μηχανισμών.
Είναι θετικό να εκπίπτουν οι μυθοπλασίες και να απαξιώνονται τα πρόσωπα που επιβιώνουν πολιτικά, αναπαράγοντας κενούς μύθους. Είναι θετικότερο να αντικαθίστανται τα αριστερά κλισέ και οι μύθοι από πολιτικές προοπτικές που συνδέονται άμεσα με την κοινωνική πραγματικότητα, αλλά και με ιδέες που είναι δυνατό, όχι πάντα εφικτό, να την αλλάξουν. Αν το όραμα για μία διαφορετική, δημοκρατική, ανοιχτή σε ιδέες και πολιτικές καινοτομίες, πλούσια σε αισθητική και εύφορη σε πολιτική σκέψη Αριστερά στην Ελλάδα εγκλωβίστηκε μεταξύ του σταλινικού μοντέλου του Περισσού και του κρυπτοσταλινικού μοντέλου της Κουμουνδούρου, δεν σημαίνει πως απωλέσθη η αριστερή προοπτική ούτε πως χάθηκε η αριστερή σκέψη. Απλά χάθηκαν στα ράφια του χρονοντούλαπου της Ιστορίας όλοι εκείνοι που απώλεσαν την ευκαιρία να αντιληφθούν πως αριστερός δεν είναι εκείνος που ισχυρίζεται ότι είναι, αλλά εκείνος που ομολογεί ότι προσπαθεί να είναι. Ενδεχομένως, μάλιστα, εκείνος ο αριστερός να είναι δεξιότερος αρκετών συντηρητικών. Το ΠΑΣΟΚ, επί παραδείγματι, είναι πλήρες τέτοιων αριστερών της Δεξιάς και ακροδεξιών της Αριστεράς. Αλλά δεν μιλάμε γι’ αυτούς τώρα, μιλάμε για τους άλλους, που πόνεσαν και έκαναν τους υπόλοιπους να πονέσουν.
Κάθε κύκλος καταλήγει εκεί που αρχίζει ο επόμενος. Τα χρόνια που έρχονται, παρ’ όλες τις προοπτικές εκφασισμού που καραδοκούν, αποτελούν μία πρόκληση για την αριστερή σκέψη και κυρίως μία πρόκληση για τη συγκρότηση ενός σύγχρονου αριστερού - δημοκρατικού πόλου πολιτικής πρακτικής. Η απαξίωση της Αριστεράς στην Ευρώπη και η συρρίκνωση καταδεικνύουν τα όρια του παλιού αριστερού λόγου. Οι βάρβαρες συνθήκες που επικρατούν και θα επικρατήσουν παγκοσμίως κατά την επόμενη περίοδο ενδεχομένως να συμβάλουν στη διαμόρφωση νέων συμμαχιών και άλλων μοντέλων άσκησης πολιτικής. Διότι η έννοια του κενού ούτε στη φύση ούτε στη πολιτική υφίσταται. Μόνο στο μυαλό μας.
(Η φωτογραφία είναι λεπτομέρεια από εργο του Παναγιώτη Κουλούρα. Ο Παναγιώτης Κουλούρας μεταμορφώνει εικόνες της επικαιρότητας σε έργα τέχνης.p.koulouras@gmail.com)
19°
