Η αυτοδιοίκηση όλα τα χρόνια της μεταπολίτευσης δεν ήταν σαν το κράτος, προσομοίαζε, όμως, σε αυτό και απέκτησε τις παθογένειές του. Οι κομματικοί σχηματισμοί, ανάλογα με τις συνθήκες, προσπαθούσαν να προβάλουν «υπερκομματικά- ενωτικά- αγωνιστικά κ.ά.» ψηφοδέλτια για να δείξουν ευρύτητα και άμεση σχέση με τις τοπικές κοινωνίες. Ιδίως τα κόμματα της αριστεράς -που ήταν μειοψηφικά στην κοινωνία- χρησιμοποίησαν άψογα αυτήν τη μανιέρα και κέρδισαν διαχρονικά πολλούς δήμους ανά τη χώρα κι ιδίως στα μητροπολιτικά συγκροτήματα.
Υποψήφιοι απευθείας από τη στέρεη κομματική ιεραρχία η όταν έπρεπε συνοδοιπόροι (σπούτνικ!) ηγούντο των συνδυασμών. Η σούμα είναι μικρή σε σχέση με τα χρόνια άσκησης τοπικής διακυβέρνησης, άλλα αυτή είναι μια άλλη ιστορία που επιδέχεται αποτίμηση. Και τα λοιπά κόμματα ακολούθησαν πιστά την ίδια λογική… διδασκόμενα από τις πρακτικές των κομμάτων της αριστεράς.
Όλα τα κόμματα όμως είχαν ως βασική επιδίωξη να μανιπουλάρουν την Τ.Α προς ίδιον όφελος. Δημιούργησαν δομές αναντιστοιχίες με τον όποιο οφειλόμενο τεχνοκρατικό σχεδιασμό, χρησιμοποίησαν ακατάλληλα κομματικά στελέχη, διόγκωσαν με προσλήψεις τους δήμους (αλλού η πρόσληψη, αλλού η θέση) κι έφτασαν εν ολίγοις την κατάσταση εδώ. Απεδείχθη γενικώς, πως η άλλη όψη του κρατικού νομίσματος είναι η Τ.Α., ένας αξιόμαχος βοηθός για την αναπαραγωγή του πολιτικού συστήματος. Στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, οι κομματικοί σχηματισμοί διαλαλούσαν ενίοτε την ανεξαρτησία της αυτοδιοίκησης, που έχει άμεση λαϊκή εκπροσώπηση- βάση και σε άλλη στιγμή τη βάφτιζαν «τοπική διοίκηση» γιατί έτσι βολεύει. Από τοίχο σε γωνία δηλαδή…
Διαχρονικά, προβάλλουν και επιβάλλουν κομματικά ψηφοδέλτια, που αποκαλούνται «γνήσια λαϊκών συμφερόντων» σε αντιπαράθεση με την ιδιοσυστασία και την ευρύτητα της Τ.Α, επιδιώκουν την κομματική καταγραφή, ως εφαλτήριο για την κατάληψη της εξουσίας σε εθνικό επίπεδο. Οι τοπικές κοινωνίες θρυμματίζονται και αντιπαρατίθενται χάριν του κομματικού συμφέροντος και μόνο. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά. Αυτό στη ροή του χρόνου κούρασε, κυρίως γιατί δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα κι επί πλέον δημιούργησε νέες παθογένειες. Οι ισορροπίες ήταν εύθραυστες και οι κλυδωνισμοί από περιστασιακές πλειοψηφίες έντονοι με μετασεισμούς στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων.
Όλο αυτό το στήσιμο λειτούργησε μετωπικά, καθώς απέκλειε, διαιρούσε, κατακερμάτιζε την τοπική κοινωνία και κονιορτοποιούσε την πλουραλιστική εκπροσώπηση. Οι άνθρωποι, οι πολίτες καλύτερα, δεν είναι κομματικός στρατός και η εθελοντική διαθεσιμότητα δεν είναι κομματικό προαπαιτούμενο. Η κατάσταση έπρεπε να μεταβληθεί.
Γι’ αυτό οι τοπικές πρωτοβουλίες με βάση συγκεκριμένο πρόγραμμα διοίκησης (διαφάνεια- αξιοκρατία- σύγχρονη δημόσια διοίκηση) με προτεραιότητα τη χρηστή διοίκηση, την ανάπτυξη ζωτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, την ανάπτυξη αξιόπιστων υπηρεσιών με δομή κι αξιολόγηση, με δημόσιο απολογισμό κι διαβούλευση, με ανεξάρτητη ματιά και προσωπικότητα, βρήκαν γόνιμο έδαφος και άρχισαν –ως διοικήσεις πια- να δείχνουν αποτελέσματα. Κυρίως δείχνουν ένα άλλο στιλ διακυβέρνησης μακράν του κομματικού στερεότυπου που φθίνει.
Οι κομματικές υποψηφιότητες κι η μεταχείριση της Τ.Α ως βραχίονα για κομματική ενθυλάκωση κι επιβεβαίωση, έχουν απαξιωθεί στα μάτια των δημοτών και της κοινωνίας των πολιτών. Άλλωστε τα κόμματα κυβερνούν με πρόγραμμα που υποβάλλουν για έγκριση στις εθνικές εκλογές. Η αυτοδιοίκηση πρέπει να υπηρετήσει ότι φέρει η ίδια η λέξη.
Απαιτείται επομένως η διεύρυνση οριζόντων, η ζύμωση και η διαβούλευση για συγκρότηση ψηφοδελτίων άξιων και ικανών δημοτών στη βάση ενός συγκεκριμένου προγράμματος τοπικής διακυβέρνησης και όχι στη βάση κοσμοθεωρίας ή κομματικών προταγμάτων που αφυδατώνουν την τοπική ανάπτυξη και τον χαραχτήρα της δημοτικής διακυβέρνησης.
Ας δούμε την πολιτεία της διοίκησης Μπουτάρη, που ενσωματώνει μια πολύχρωμη ομάδα ενεργών πολιτών, ο καθένας με τις δικές του αναφορές, με συγκεκριμένο προγραμματικό πλαίσιο. Ασκούνται πολιτικές με σαφείς προτεραιότητες που σε καμία περίπτωση όμως δεν έχουν αντιστοίχιση με κομματικούς υπολογισμούς και δεσμεύσεις. Ας δούμε ταυτόχρονα τις διοικήσεις στην Αθήνα, στο Βόλο, στη Πάτρα, στα Γιάννενα και ας ρίξουμε μια ματιά στη διακήρυξη αυτών των δημάρχων με αφορμή το πρόσφατο συνέδριο της ΚΕΔΕ και στα προτάγματα που τίθενται για μια ουσιαστική τοπική διακυβέρνηση, χωρίς βαρίδια και προαπαιτούμενα.
Υπόθεση τρίτη
Ό,τι είναι προοδευτικό και προς το συμφέρον της τοπικής κοινωνίας δεν έχει αντιστοίχηση με κομματικές υποψηφιότητες και κομματικές προτεραιότητες. Είναι ευρύτερο, τις υπερβαίνει, μπορεί να συνιστά άθροισμα των μερών που όμως εκφράζει γνήσια τις τοπικές κοινωνίες και την ανάγκη για άσκηση πολιτικών ανοιχτών οριζόντων. Ο πλουραλισμός ιδεών κι απόψεων και η σύνθεση ποτέ δεν στάθηκαν εμπόδιο για την επίλυση των υποθέσεων της αυτοδιοίκησης. Ενώνουν ουσιαστικά, εμποδίζουν τη κομματική επιβολή και ενδεχομένως συμπεριφορές καθόλου αναγκαίες στις μέρες μας.
18°
