Η τρομοκρατία και η καφενειακή κοινωνιολογία

Η νέα υπουργός Προστασίας του πολίτη Όλγα Γεροβασίλη σε συνέντευξή της στην Εφημερίδα των Συντακτών είπε για το ζήτημα της τρομοκρατίας: «Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις την τρομοκρατία είναι να εξαλείψεις προληπτικά τις αιτίες που τη γεννούν, να χτυπήσεις τη διαφθορά, την απαξίωση της πολιτικής, τον αποκλεισμό, τις κοινωνικές διακρίσεις και ανισότητες”.

Αν η διαφθορά, οι ανισότητες και οι κοινωνικές διακρίσεις γεννούσαν την τρομοκρατία, στις χώρες τις Λατινικής Αμερικής, όπου εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε φαβέλες μέσα στη φτώχεια και την έλλειψη ευκαιριών, θα έπρεπε να είχαμε τεράστια έξαρση της τρομοκρατίας. Όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Στις χώρες αυτές παρατηρούμε μεγάλη εγκληματικότητα, αλλά όχι πολιτική τρομοκρατία.

Στον αντίποδα βλέπουμε μέλη πολύ εύπορων οικογενειών να ηγούνται σε ισλαμιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις. Επομένως η φτώχεια και οι ανισότητες δεν αρκούν για να εξηγήσουν το φαινόμενο της τρομοκρατίας. Χρειάζεται και η ιδεολογία. Χωρίς αυτή κανείς δεν πάει να γίνει τρομοκράτης, όσο φτωχός και εξαθλιωμένος και να είναι. Με τη συμμετοχή της ιδεολογίας, όμως, κάποιος μπορεί να γίνει τρομοκράτης όσο πλούσιος και αν είναι.

Η εξέταση του φαινομένου της τρομοκρατίας στην Ευρώπη των δεκαετιών του 1970 και του 1980 δείχνει ότι η ιδεολογία και όχι η φτώχεια όπλιζε το χέρι των τρομοκρατών. Το ίδιο ισχύει και για τις ελληνικές τρομοκρατικές οργανώσεις.

Υπάρχει μια διαδεδομένη μαρξιστική θεώρηση που ερμηνεύει τα κοινωνικά φαινόμενα ως αποτελέσματα οικονομικών αιτίων. Η οικονομία είναι η Βάση πάνω στην οποία αναπτύσσεται το Εποικοδόμημα των κοινωνικών φαινομένων, των ιδεολογιών, των πολιτισμικών εκφράσεων.

Αυτή η θεώρηση οδήγησε τους οπαδούς της κομμουνιστικής ιδεολογίας στο να αποδίδουν όλα τα κακά των κοινωνιών στον καπιταλισμό και στην πίστη ότι η αντικατάσταση της καπιταλιστικής κοινωνίας από τη σοσιαλιστική και την κομμουνιστική θα εξάλειφε τις αιτίες του κακού. Ως συνέπεια θα ζούσαμε σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο.

Η υπουργός δεν θέλει απλώς να ενοχοποιήσει τον καπιταλισμό, τις αδικίες και τις ανισότητες για την τρομοκρατία. Θέλει, ρίχνοντας την ευθύνη σε αυτούς τους παράγοντες και όχι στους τρομοκράτες που αποφάσισαν συνειδητά τις πράξεις τους, να ζητήσει προκαταβολικά την επιείκεια των πολιτών για τα αποτελέσματα της αντιτρομοκρατικής πολιτικής. Η υπουργός λέει στην ουσία: Αφού για την τρομοκρατία φταίει ο καπιταλισμός, μην περιμένετε να την εξαλείψουμε πριν εξαλείψουμε τον καπιταλισμό.

Έχουμε δει ότι σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες τις τελευταίες δεκαετίες το φαινόμενο της πολιτικής τρομοκρατίας έχει εξαφανιστεί, ενώ ο καπιταλισμός ζει και βασιλεύει. Εκεί η τρομοκρατία ηττήθηκε για δύο λόγους. Επειδή υπήρξε αποτελεσματική πολιτική καταστολής και επειδή ηττήθηκε η ιδεολογία που στήριζε τις τρομοκρατικές οργανώσεις.

Εδώ η υπουργός προσανατολίζεται στα αντίθετα. Στην υποβάθμιση της αποτελεσματικότητας των μέτρων καταστολής και στην ιδεολογική δικαιολόγηση της τρομοκρατίας. Για ακόμη μια φορά αντί να αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα, αναζητείται άλλοθι στην κοινωνιολογία του καφενειακού μαρξισμού.