Δημοκρατία και one man show στις ΗΠΑ

Έχει ποτέ άλλοτε ταξιδέψει Έλληνας πρωθυπουργός στις ΗΠΑ χωρίς να συνοδεύεται από τον υπουργό Εξωτερικών; Δεν είμαι πολύ δυνατός στα διπλωματικά αλλά μου φαίνεται πρώτη φορά συμβαίνει αυτό, να παραμένει στην Αθήνα ο Βαγγέλης Βενιζέλος και να συναντάται στην Ουάσινγκτων ο Αντώνης Σαμαράς με τον Τζον Κέρι και τον Μπάρακ Ομπάμα. Ούτε το ότι η συνάντηση αυτή κλείστηκε την τελευταία στιγμή ούτε το ότι Βενιζέλος-Κέρι θα συναντηθούν τον Σεπτέμβριο αποτελούν επαρκείς δικαιολογίες. Ο υπουργός Εξωτερικών έπρεπε να συνοδεύει τον πρωθυπουργό ανεξάρτητα από το πρόγραμμα των συναντήσεων αφού στον Λευκό Οίκο επρόκειτο να συζητηθούν όλα τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Επιτρέπεται, και μάλιστα σε κυβέρνηση συνεργασίας, να τα χειρίζεται προσωπικά ο πρωθυπουργός και οι σύμβουλοί του;

Και αφού το κρισιμότερο θέμα εξωτερικής πολιτικής αυτή τη στιγμή είναι η αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας ώστε να γίνει βιώσιμο, ζήτημα στο οποίο έχει να παίξει ρόλο η αμερικανική κυβέρνηση μέσω του ΔΝΤ, γιατί απουσίαζε και ο Γιάννης Στουρνάρας από την αποστολή; Γιατί έπρεπε να συναντήσει μόνος του ο Αντώνης Σαμαράς στη Νέα Υόρκη εκπροσώπους 20 επενδυτικών ομίλων; Βεβαίως είναι σημαντικό για τους επενδυτές να συζητούν με τον ίδιο τον πρωθυπουργό αλλά θα ήταν ακόμα σημαντικότερο να έχουν απέναντί τους τον Γιάννη Στουρνάρα να λειτουργεί υποστηρικτικά προς αυτόν αντί για συμβούλους.

Μήπως σχετίζονται αυτές οι απουσίες από το ταξίδι στην Αμερική με το ότι οι υπουργοί Εξωτερικών και Οικονομίας δεν είναι άνθρωποι του πρωθυπουργού – ούτε καν νεοδημοκράτες; Μου είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ο Δημήτρης Αβραμόπουλος ταξίδεψε αιφνιδίως στις ΗΠΑ στα τέλη του περασμένου μήνα ακριβώς για να προετοιμάσει το ταξίδι, παρακάμπτοντας τον Βαγγέλη Βενιζέλο, και μάλλον έτσι ήταν τελικά.

Αλλά τότε αποδεικνύεται πως ούτε ο Αντώνης Σαμαράς ούτε ο Βαγγέλης Βενιζέλος διδάχτηκαν από το προηγούμενο της ΕΡΤ όπου ο πρώτος έδρασε μονομερώς με αποτέλεσμα την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση. Τι θα συμβεί αν αύριο προκύψει ότι Σαμαράς-Αβραμόπουλος συμφώνησαν στην Ουάσινγκτων με τους Ομπάμα-Κέρι κάτι για το οποίο ο Βενιζέλος δεν έχει ιδέα και με το οποίο το ΠαΣοΚ διαφωνεί; Η πολιτική των «τετελεσμένων γεγονότων» δεν είναι συνεργατική πολιτική, είναι επιβολή του ισχυρότερου εταίρου στον ασθενέστερο. Και τότε η ΔΗΜΑΡ θα έχει δικαιωθεί, απέναντι μεταξύ άλλων και σε μένα που κατέκρινα την αποχώρησή της.

Δεν ξέρω τι έχουν στο μυαλό τους ο Αντώνης Σαμαράς και το περιβάλλον του αλλά δεν μπορούν να παρακάμπτουν το κρίσιμο: το πολιτικό τοπίο έχει έτσι διαμορφωθεί ώστε όλα τα κόμματα είναι υποχρεωμένα να συνεργαστούν πολιτικά για να υπάρξουν κυβερνήσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα ισχυρότερα πρέπει να μάθουν να υποχωρούν και τα ασθενέστερα να μάθουν να διεκδικούν. Η εποχή της παντοδυναμίας των πρωθυπουργών έχει περάσει – αυτό πρέπει να το καταλάβουν στο Μαξίμου, όπως και στο υπουργείο Εξωτερικών. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος έπρεπε να είχε επιβάλει την παρουσία του στο ταξίδι, δεδομένου ότι ήταν θεσμικά αναγκαία. Ο Γιάννης Στουρνάρας ομοίως· μπορεί να μη διαθέτει κόμμα αλλά έχει αυτή την εποχή μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη από τον Βενιζέλο. Και έχει υποχρέωση να την ασκεί.

Ακόμη και αν αποδειχθεί ότι το ταξίδι ήταν κυρίως δημόσιες σχέσεις και όχι ουσιαστική διαπραγμάτευση, δεν υπήρχε κανένας λόγος να είναι one man show που δημιουργεί την εντύπωση, μέσα και έξω από την Ελλάδα, ότι «ο Σαμαράς κυβερνά αυτόν τον τόπο». Γιατί οι εντυπώσεις διαμορφώνουν τελικά την πραγματικότητα – αλλά δεν έχει κοινοβουλευτική αυτοδυναμία η ΝΔ, δεν έδωσαν οι εκλογές αυτό το αποτέλεσμα και δεν επιτρέπεται η βουλιμική άσκηση της εξουσίας να το ανατρέψει. Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα δημοκρατίας που αντιμετωπίζουμε και όχι οι κραυγές του ΣΥΡΙΖΑ περί «χούντας» και «εκτροπής». Είναι ευθύνη του ΠαΣοΚ και του προέδρου του να υπερασπιστούν τη δημοκρατική τάξη, δηλαδή την εντολή για συγκυβέρνηση που έδωσαν οι πολίτες με την ψήφο τους.

Ήταν μεγάλο σφάλμα, που το πλήρωσαν, το ότι το ΠαΣοΚ και η ΔΗΜΑΡ δεν μετείχαν εξαρχής στην κυβέρνηση σαν πραγματικοί εταίροι αλλά σαν συμπληρώματα, με το ένα πόδι μέσα και το άλλο έξω. Η ΔΗΜΑΡ απέσυρε το πόδι της, το ΠαΣοΚ είναι πλέον και με τα δύο μέσα. Αν περιοριστεί να βάζει «φιλολαϊκούς» αστερίσκους σε αυτά που αποφασίζει η ΝΔ και να υφίσταται τα τετελεσμένα αντί να συμμετέχει ενεργά στη χάραξη πολιτικής προωθώντας μεταρρυθμιστικές πολιτικές, θα καταλήξει το ίδιο υποσημείωση στις εκλογές – επομένως και στο νέο μεγάλο και δύσκολο κεφάλαιο της πολιτικής ιστορίας του τόπου που θα ανοίξει σε αυτή την περίπτωση.