Γιατί δεν προχωράει η ενεργειακή διασύνδεση Αττικής-Κρήτης;

Xωρίς τέλος η κόντρα και ασυνεννοησία μεταξύ ΑΔΜΗΕ και Euroasia για την κατασκευή της διασύνδεσης Κρήτη-Αττική.

Από τον Οκτώβριο του 2017 που υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ των δύο εταιρειών για να δημιουργηθεί εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV) για την χρηματοδότηση και κατασκευή του έργου, τα δύο μέρη δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν στους όρους του shareholders' agreement.

Για το λόγο αυτό και δεδομένης της ασφάλειας εφοδιασμού της Κρήτης αλλά και της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσε τρεις συναντήσεις σε διάστημα ενός μήνα στην Αθήνα φέρνοντας γύρω από το ίδιο τραπέζι τις δύο ρυθμιστικές αρχές, τον φορέα υλοποίησης και τον ΑΔΜΗΕ, έτσι ώστε να γεφυρωθούν οι διαφορές τους σχετικά με τους όρους της συμφωνίας που θα διέπει το SPV.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο διασύνδεσης Ισραήλ-Κύπρος-Κρήτη-Αττική βρίσκεται από το 2013 στη λίστα με τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος ή PCI (Projects of Common Interest) όπως είναι ευρέως γνωστά. Πρόκειται για έργα ενεργειακής υποδομής καίριας σημασίας που επιλέγονται κάθε δύο χρόνια με βάση τον Κανονισμό 347/2013 ο οποίος και διέπει και όλα τα στάδια υλοποίησής τους.

Ερωτηματικά εγείρει η στάση του Υπουργείου Ενέργειας, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες φέρεται να απηύθυνε επιστολή στον αρμόδιο Επίτροπο ζητώντας τη μονομερή υλοποίηση του τμήματος Κρήτη-Αττική από τον ΑΔΜΗΕ και εκτός πλαισίου PCI. Ωστόσο, την ίδια στιγμή ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, στις κοινές δηλώσεις μετά την ολοκλήρωση της Τριμερούς Συνόδου Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ το χαρακτήριζε κορυφαίο έργο διασυνδεσιμότητας ανάμεσα στις τρεις χώρες, ενώ λίγους μήνες νωρίτερα η Ελλάδα επίσημα ενέκρινε το έργο στην τελική αξιολόγηση που διενεργείται από τις σχετικές Περιφερειακές Ομάδες (Regional Groups).

H απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φαίνεται να ήταν άμεση και τόνιζε ότι στόχος όλων των μερών θα πρέπει να είναι η εξάντληση όλων των προσπαθειών ώστε να πραγματοποιηθεί το έργο ως PCI, υπογραμμίζοντας τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από αυτή τη λύση σε χρόνο και χρήμα. Πιο συγκεκριμένα, ο φορέας υλοποίησης του έργου έχει ήδη λάβει 16 εκατομμύρια ευρώ για μελέτες από το αποκλειστικά για PCI χρηματοδοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Connecting Europe Facility. Παράλληλα έχει ξεκινήσει η αδειοδοτική διαδικασία η οποία σύμφωνα με τον Κανονισμό στην περίπτωση των PCI δεν επιτρέπεται να υπερβεί τα 3,5 χρόνια.

Την ίδια στάση διατήρησε η Κομισιόν και στις τρεις συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα υπογραμμίζοντας ότι τη δεδομένη χρονική στιγμή και με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί ως τώρα από την πλευρά του φορέα υλοποίησης, η βέλτιστη λύση είναι η από κοινού κατασκευή της διασύνδεσης. Από την πλευρά της η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) επικαλούμενη διετή καθυστέρηση από την πλευρά του φορέα υλοποίησης όπως αυτή καταγράφηκε στην ετήσια έκθεση του ACER, προτείνει την απευθείας ανάθεση του έργου στον ΑΔΜΗΕ, λύση που προκύπτει από την εφαρμογή της Οδηγίας 72/2009 με εναλλακτική λύση τη διεξαγωγή διαγωνισμού από την ίδια τη ΡΑΕ. Η Επιτροπή βλέπει με σκεπτικισμό την πρώτη εκδοχή, φοβούμενη ότι στη συνέχεια το έργο θα χάσει τον τίτλο του PCI και κατ' επέκταση όλα τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από αυτό.

Κάποιοι αποδίδουν την αδιάλλακτη στάση του ΑΔΜΗΕ και του Υπουργείου (μιας και το 51% του ΑΔΜΗΕ ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο, υπό την εποπτεία του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας) στην συμμετοχή της κινεζικής State Grid στο μετοχικό κεφάλαιο του ΑΔΜΗΕ με ποσοστό 24%, την ίδια στιγμή που έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από Ευρωπαϊκές εταιρίες να συμμετάσχουν στη μετοχική σύνθεση του SPV, ενώ το αρνητικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί μέσω δημοσιευμάτων και διαρροών αποτρέπει κάθε επενδυτικό ενδιαφέρον. Eίναι γνωστή η ανησυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επενδύσεις τρίτων χωρών σε έργα υποδομής μεγάλης σημασίας, και για το λόγο αυτό, η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία διαθέτει συγκεκριμένα νομικά φίλτρα και κριτήρια. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την πιστοποίηση του ΑΔΜΗΕ πέρυσι αλλά και του πορτογαλικού διαχειριστή μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας λίγα χρόνια πριν σε σχέση με την συμμετοχή της κινεζικής εταιρείας.