Στην έξοδο της 21ης Αυγούστου μας περιμένει ο γνωστός λαβύρινθος των δημόσιων φορέων

Δεν νομίζω ότι υπάρχει έμφρων Έλληνας που πιστεύει ότι το πρόβλημα της χώρας θα λυθεί με την ολοκλήρωση της φιέστας των Τσιπροκαμμένων στο Καστελλόριζο.

Ούτε οι ίδιοι δεν το πιστεύουν. Απ’ αυτούς δεν περιμένουμε τίποτα. Ολοκληρώνουν μια διαδρομή πόνου, καταστροφής και αισχύνης για όλους όσοι πασχίσαμε και συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε για μια αξιοπρεπή εθνική ταυτότητα στον κλίβανο της παγκοσμιοποίησης.

Χρέος των πνευματικών και παραγωγικών δυνάμεων είναι η δημιουργία ενός σχεδίου εθνικής ανασυγκρότησης. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να διαλαμβάνει θεμάτων πολύ ευρύτερων εκείνων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη δημόσια συζήτηση. Πέρα από τα πλεονάσματα και τον ρυθμό απομείωσης του χρέους, το σχέδιο ανασυγκρότησης πρέπει να αναφέρεται, με πρακτικό τρόπο, στα μείζονα, τα οποία παραμένουν άλυτα.

Ένα απ’ αυτά είναι η οριοθέτηση του «δημόσιου τομέα» και ο καθορισμός της σχέσης του με τον ιδιωτικό και τον τρίτο τομέα της οικονομίας.

Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίστηκε ούτε στην έκρηξη της κρίσης ούτε στη συνέχεια. Τότε επιχειρήθηκε να εννοιολογηθεί με οικονομικούς όρους ό,τι, προηγουμένως, οριζόταν με νομικούς και διοικητικούς όρους του προηγούμενου αιώνα.  Από το 2014 και μετά, με τον νόμο 4270/2014 (ΦΕΚ Α 143) που ορίζει τις αρχές της δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας, οριοθετήθηκε ο δημόσιος τομέας κι έτσι, σήμερα, υπάρχει ένα εξορθολογισμένο χάος. Δηλαδή, ξέρουμε ότι έχουμε 1733 φορείς που ανήκουν στον δημόσιο τομέα αλλά δεν ξέρουμε εάν τους χρειαζόμαστε όλους ή κάποιους εξ αυτών. Αυτό που δεν έχει γίνει, παρά τη δεκαετία της κρίσης, είναι να υπάρξει όχι μόνο ένα ξεκαθάρισμα των φορέων που πρέπει να παραμείνουν, να συγχωνευθούν ή να καταργηθούν αλλάκαι μια διαφορετική μέθοδος εννοιολόγησηςως προς  το τι μπορεί να περιλαμβάνεται στην ομπρέλα «δημόσιος τομέας» και τι όχι.

Εάν είχαν υιοθετηθεί, πέραν της νομιμότητας, κριτήρια αποτελεσματικότητας, αποδοτικότητας και ποιότητας υπηρεσιών, είναι πιθανό πολλοί δημόσιοι φορείς να είχαν καταργηθεί. Είναι, επίσης, πιθανό κάποιες υπηρεσίες να είχαν βελτιωθεί σημαντικά, επειδή θα παρέχονταν οικονομικότερα και ποιοτικότερα από τον ιδιωτικό τομέα.

Η αδυναμία οριοθέτησης του δημόσιου τομέα οδήγησε σε μια γιαλαντζί πραγματικότητα, όπου τα πράγματα δείχνουν να λειτουργούν, ενώ δεν λειτουργούν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς «λύνονται» τα θέματα είναι η ΕΡΤ.

Η ΕΡΤ είναι μια διοικητική παρωδία: Ούτε δημόσια ούτε ιδιωτική οργάνωση. Ένας διοικητικός Φρανκενστάιν και, μάλλον, το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα οργανωσιακής δυστοπίας που οφείλεται στο πελατειακό κράτος. Αρκεί να εξετάσει κανείς τη διοίκηση του προσωπικού της ΕΡΤ. Στο κεντρικό ερώτημα γιατί το προσωπικό της δημόσιας τηλεόρασης θα πρέπει, ντε και καλά, να αποτελείται από μόνιμους δημοσίους υπαλλήλους, δεν διατυπώνεται από την κυβέρνηση ή την ΕΡΤ μια επαγγελματική απάντηση.

Προφανώς δεν υπάρχει τέτοια απάντηση. Πώς μπορεί κανείς να συνηγορήσει υπέρ του επιχειρήματος ότι η δημοσιοϋπαλληλική σχέση του εργαζόμενου βελτιώνει τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτείται να διαθέτει, προκειμένου να κάνει καλά τη δουλειά του και να διαπρέπει;

Η μόνη απάντηση που μπορεί να δοθεί  είναι νομική-διοικητική. Σύμφωνα με την ισχύουσα «οργανική» (δηλαδή, όχι ουσιαστική) αντίληψη των δημοσιολόγων και δημοσιολογούντων, οποιαδήποτε οργάνωση περιλαμβάνεται στον λεγόμενο «δημόσιο τομέα» πρέπει να στελεχώνεται από υπαλλήλους τριακονταπενταετούς θητείας.

Η ΕΡΤ έχει επιλέξει τη βασιλική οδό της δημοσιοϋπαλληλίας, εμπλουτισμένης με στοιχεία του ιδιωτικού τομέα, έτσι, ώστε να τηρούνται τα προσχήματα του υβριδικού χαρακτήρα της εταιρείας. Για παράδειγμα, με μια απλή απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της προσδιορίζονται οι ανάγκες πρόσληψης προσωπικού κάθε είδους, ο αριθμός των θέσεων και των ειδικοτήτων του. Ο εστί μεθερμηνευόμενον:  Στον καλλιτεχνικό κλάδο, μόνον, εμφανίζονται 19 διαφορετικές ειδικότητες: Από σκηνοθέτες και βοηθούς σκηνοθέτες μέχρι μακιγιέρ και floor managers. Δεν ξέρω τι διαθεσιμότητα έχει η  αγορά εργασίας εν σχέσει προς τις ειδικότητες αυτές, πάντως όμως, το δημόσιο μπορεί να περιγράφει τα προσόντα και τις δεξιότητες όποιου θέλει να προσλάβει- και μάλιστα μέχρι κεραίας. Το ερώτημα είναι,  εν συνεχεία, ποιος και με ποια διαδικασία θα αξιολογήσει τον εικονολήπτη ή τον μακιγιέρ; Κι εδώ όμως, η ΕΡΤ και οι κήνσορες που την διοικούν έχουν εύκολη την απάντηση. Μα, με τη διαδικασία αξιολόγησης του κ. Βερναρδάκη, όπως εξειδικεύτηκε από την κ. Γεροβασίλη. Εννοούν εκείνη την αξιολόγηση-παρωδία στο δημόσιο, τη φαιδρότητα της οποίας κατανόησαν μέχρι και οι καλοπληρωμένοι κοινοτικοί υπάλληλοι. Είναι ένας σίγουρος τρόπος για να μην αξιολογείται κανείς, αλλά να φαίνεται ότι αξιολογείται.

Κι αν, εν τέλει, για όλους βρίσκεται ένας ρόλος και μια θέση, εκείνος ο οποίος ζημιώνεται από μια τέτοια χαοτική οργάνωση είναι η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα.

Είναι και ο Έλληνας φορολογούμενος που θα πρέπει να διεκδικήσει με γνώση και πράξεις το δικαίωμά του σε ένα καλύτερο αύριο. Μακριά από κραυγές και απλουστεύσεις, το δημόσιο μπορεί και πρέπει να μετατραπεί από εμπόδιο σε ατμομηχανή της ανάπτυξης.