Η Ευρώπη φοβάται και οχυρώνεται

Όρμπαν, Κουρτς, Ζεερχόφερ, Σαλβίνι. Είναι οι νέοι σωτήρες, ή μήπως οι ηγέτες ενός εθνικιστικού, δεξιού κινήματος που απλώνεται αργά αλλά σταθερά σε όλη την Ευρώπη με κριό το μεταναστευτικό πρόβλημα; Μήπως οδεύουμε προς μια λευκή χριστιανική Ευρώπη ή μήπως η φιλελεύθερη, ανεκτική, πολύχρωμη εκδοχή της  θα καταφέρει να επιβιώσει; Οι ευρωεκλογές της επόμενης άνοιξης θα δώσουν μια πρόχειρη απάντηση στο ερώτημα αλλά δεν θα λύσουν το πρόβλημα.

Η Ευρώπη μετά το 1945 ζει με τον φόβο ενός επόμενου, πυρηνικού πλέον, πολέμου. Ανασκουμπώνεται, δουλεύει σκληρά, πληθαίνει, επουλώνει τις πληγές της και προχωρά, χωρισμένη με ένα σιδηρούν παραπέτασμα.  Στα τέλη της δεκαετίας του 60 η μεν Ανατολική συνειδητοποιεί ότι ο κομμουνισμός δεν μεταρρυθμίζεται η δε Δυτική ερωτοτροπεί με κάθε πιθανή εκδοχή του Μαρξισμού καθώς βυθίζεται στην ηδονή της κατανάλωσης. Από αυτήν την ταραγμένη εποχή της απομένουν τα δικαιώματα των μειονοτήτων και των αδυνάμων, ένα άρωμα μιας κάποιας ανεκτικότητας. Στα τέλη της δεκαετίας του 90 η σοσιαλιστική ανατολική αδερφή καταρρέει ταχύτητα και αναίμακτα, ενώ η δυτική αναλαμβάνει να τη στηρίξει στα πρώτα της βήματα στον ελεύθερο κόσμο. Καθώς η αγορά πανηγυρίζει τη νίκη της  αρχίζει η εποχή της εσωτερικής μετανάστευσης. H Ευρώπη των λαών είναι πλέον γεγονός.

Το 2018 η Ευρώπη φοβάται και πάλι. Ο μαρξισμός πήγε στα αζήτητα και το «όλοι μαζί» δοκιμάζεται. Τα απόνερα της παγκοσμιοποίησης είναι εδώ. Φοβάται τον Τραμπ και τους δασμούς του, φοβάται τον Πούτιν και τις διεισδύσεις του, φοβάται την εξάρτηση από το Ρωσικό αέριο, φοβάται την άνοδο της Κίνας και της Άπω Ανατολής. Η μεσαία τάξη είναι η μεγάλη χαμένη της παραγωγικής και οικονομικής κρίσης. Το ξέρει αλλά τα πολιτικά εργαλεία που διαθέτει δεν την βοηθούν, προς το παρόν, να κάνει κάτι.  Οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους ιδιοτελείς, δεν έχουν παντρευτεί τη δημοκρατία, πόσο μάλλον την πολιτική ορθότητα και την αλληλεγγύη. Έτσι είναι πολύ εύκολο να προσωποποιήσουν τους φόβους τους στο μετανάστη ειδικά όταν έχει διαφορετικά χρώμα και θρησκεία. Ακόμα και χωρίς τη βοήθεια των λαοπλάνων.   

Η κεντρική και ανατολική Ευρώπη φοβάται τη μετανάστευση από τον τρίτο κόσμο πριν καν τη ζήσει και φωνάζει προληπτικά. Η νότια και η δυτική συνηθισμένη στο φαινόμενο προσπαθεί να το διαχειριστεί και να το ανακόψει. Σε εποχές δημογραφικής καχεξίας και εσωτερικής μετανάστευσης οι λαοί φοβούνται τα ισχυρά εξωτερικά μεταναστευτικά ρεύματα αλλόφυλων και αλλόθρησκων, διότι φοβούνται την φυλετική αλλοίωση, πράγμα που ισχύει κυρίως για τους ανατολικοευρωπαίους. Αυτούς που είδαν τη νεολαία τους να φεύγει μαζικά για τη Δύση. Η ισλαμική τρομοκρατία επιτείνει τους φόβους. Η οικονομική ανασφάλεια και η ανεργία στρέφουν πιο εύκολα την κατώτερη και τη μεσαία τάξη κατά των μεταναστών. Θεωρούν ότι τους παίρνουν τις δουλειές, ρίχνουν τα μεροκάματα και απομυζούν πόρους από την κρατική πρόνοια.       

Αν η δυτική και νότια Ευρώπη έχουν συνηθίσει τη παρουσία έγχρωμων μεταναστών λόγω γειτονίας ή αποικιών, η κεντρική και ανατολική που δεν έχει τέτοιες εμπειρίες δεν φαίνεται διατεθειμένη να αποκτήσει τώρα. Χώρες όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Κροατία, η Τσεχία, η Σλοβακία, αλλά και οι χώρες της Βαλτικής θέλουν να ακολουθήσουν μια δική τους πορεία μέσα στον ελεύθερο δυτικό κόσμο τριάντα σχεδόν χρόνια μετά την απελευθέρωσή τους. Και η πορεία αυτήν δεν εμπεριέχει έγχρωμους μετανάστες. Μπορεί να μην είναι ηθικό, πολιτικά ορθό ή χριστιανικό αλλά είναι δικαίωμά τους. Και αυτό προσπαθούν να πουν και στις Βρυξέλλες με λίγο άγαρμπο, είναι αλήθεια, τρόπο. Δεν είναι απαίτηση μόνο των ελίτ είναι και του πόπολου.

Αλλά και η υπόλοιπη πολυπολιτισμική, ανεκτική Ευρώπη με τα εκατομμύρια ενταγμένους μουσουλμάνους  νιώθει τις πιέσεις να αυξάνονται και αντιδρά. Η Ελλάδα ανοίγει τις πόρτες της με τη σιγουριά ότι οι περισσότεροι τη χρησιμοποιούν απλά ως πέρασμα. Ήδη η κίνηση μέσω των συνόρων του Έβρου αυξάνεται και θα ενταθεί αν η Τουρκία μπει σε οικονομική ύφεση. Η Ιταλία όμως εκλέγει κυβέρνηση εξουσιοδοτημένη να αντιδράσει με κάθε τρόπο στην εισροή μεταναστών από την Αφρική. Η Ισπανία που μέχρι πρότινος είχε το κεφάλι της ήσυχο με τα  συρματοπλέγματα στις περιοχές Θέουτα και Μελίγια, απέναντι από το Γιβραλτάρ,  βλέπει τώρα στις ακτές της χιλιάδες μετανάστες μιας και έκλεισε ο δρόμος της Ιταλίας. Το διευθυντήριο της ΕΕ αναζητά λύσεις ανάσχεσης των ρευμάτων μιας και διαπιστώνει ότι η δυσανεξία στο φαινόμενο δεν είναι εικονική, είναι πραγματική και μαζική.

Δεν είναι μόνο οι δεξιοί λαϊκιστές πολιτικοί που παραπλανούν  τον κόσμο παίζοντας με τη ξενοφοβία. Η συνεπαγωγή είναι διπλή. Η πλειοψηφία είναι αυτή που δεν θέλει άλλους μετανάστες και υποστηρίζει όποιους πολιτικούς υπόσχονται το κλείσιμο των συνόρων. Αυτοί με τη σειρά τους επιδεικνύουν τη λαϊκή εντολή στα όργανα της ΕΕ και στους άλλους εταίρους ζητώντας να εξαιρεθούν από τις κεντρικά σχεδιαζόμενες κατανομές. Η Ευρώπη στρίβει δεξιά διότι οι δεξιοί πολιτικοί υποστηρίζουν τη φραγή των συνόρων απαντώντας όμως σε ένα πραγματικό πρόβλημα. Δεν πρόκειται για γενικώς εθνικιστικά κινήματα που στοχεύουν στη διάλυση της ενωμένης Ευρώπης και ξεκινούν από τους μετανάστες όπως διατείνονται διάφοροι. Οι λαοί εισπράττουν  τα οφέλη της ευρωπαϊκής συνεργασίας και δεν είναι αυτόχειρες. Εξαιρούνται οι Βρετανοί που έπεσαν θύματα τσαρλατάνων και μιας σειράς κακών χειρισμών της ηγεσίας τους. Απλά δεν θέλουν άλλους μετανάστες από την Ασία και τη Αφρική. Σκληρό; Ακροδεξιό; Ξενοφοβικό; Ρατσιστικό; Πείτε όπως θέλετε, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα.

Τα επόμενα σχέδια της Ευρώπης, όπως φαίνονται μέσα από τις αποφάσεις των οργάνων της, οδηγούν αναπόφευκτα στην «Ευρώπη-φρούριο». Η διαδικασία είναι δρομολογημένη. Η Τουρκία ήδη παίρνει τεράστια κονδύλια για να περιορίζει το μεταναστευτικό ρεύμα από την Ασία. Εξ αυτού ο ρόλος της στα ευρωπαϊκά πράγματα θα αναβαθμιστεί λίαν προσεχώς.  Ανάλογα κονδύλια θα πάρουν οι Μαροκάνοι, οι Λίβυοι και οι Τυνήσιοι ώστε να κρατούν τα κύματα των μεταναστών από την υποσαχάρεια Αφρική. Ήδη συζητούνται μεγάλα project αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας μέσω τεράστιων φωτοβολταϊκών πάρκων στην έρημο. Και εδώ η ανάπτυξη θα δώσει αυτόματες λύσεις. Στην ουσία η Ευρώπη προεκτείνεται και μεταφέρει τα εξωτερικά της σύνορα στη Βόρειο Αφρική και στην Τουρκία. Θα δέχεται όσους χαρακτηρίζονται ως πρόσφυγες και θα στέλνει πίσω τους οικονομικούς μετανάστες. Ή θα τους κλείνει σε κέντρα της περιφέρειας, συνήθως κολαστήρια, ώστε να αποθαρρύνει τους υπόλοιπους. Θα πάψουν όμως οι άνθρωποι να αναζητούν δρόμους καλύτερης ζωής; Όχι, αυτό δεν έγινε ποτέ στην Ιστορία. Αλλά η μετακίνηση θα γίνει πολύ πιο δύσκολη και η πίεση θα μειωθεί.  

Η συζήτηση γύρω από την ηθική αυτών των δράσεων σε σχέση με το μεταναστευτικό δεν έχει κανένα απτό πολιτικό νόημα. Η Ευρώπη θα κλείσει γιατί αυτό είναι το αίτημα της πλειοψηφίας των πολιτών κάποιων χωρών της.  Αύριο αυτές οι χώρες θα είναι περισσότερες και ίσως κάποια στιγμή να είναι όλες. Οι ηγεσίες όσο δημοκρατικές και πολιτικά ορθές και αν είναι δεν μπορούν να πάνε κόντρα στη λαϊκή βούληση. Οι σοσιαλδημοκρατικές ή φιλελεύθερες δυνάμεις θα αναγκαστούν εκ των πραγμάτων να ακολουθήσουν παρόμοια συνταγή για να μην αφήσουν τη Δεξιά να κυριαρχήσει. Η Ευρώπη θα κάνει «face control» στα νέα της «σύνορα». Οι ανάγκες σε εργατικό και ειδικευμένο δυναμικό θα ρυθμίζουν τις μεταναστευτικές ροές με διαδικασίες επιλογής. Αν ο υπερπληθυσμός του τρίτου κόσμου είναι η βασική αιτία της μετανάστευσης, το δημογραφικό έλλειμμα της Ευρώπης οδηγεί αντανακλαστικά στην οχύρωση. Αντίθετοι κόσμοι.