Τα καλά και τα κακά του «νέου» τουρισμού

H Ακρόπολη χθες (23 Ιουλίου) κλειστή λόγω καύσωνα από τις 14.00 και μετά. Στην πραγματικότητα τα ταμεία ήταν κλειστά από τη 1.30. Κατά σύμπτωση, ήμουν από τους τελευταίους που πρόλαβαν σήμερα να μπουν. Πάνω στον βράχο, η θερμοκρασία σε φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα. 

Στα συν ένα εντονότατο αεράκι. 
Στα πλην οι εκατοντάδες απορημένοι τουρίστες που έμειναν απ' έξω λόγω «καύσωνα». 

Η Αθήνα ήταν πάντα τουριστική. Το ίδιο και η Μύκονος.

Η Αθήνα όμως, ακόμη περισσότερο. Ήταν τουριστικός προορισμός ήδη από τα ρωμαϊκά χρόνια -ήσουν πολύ «βλάχος» αν δεν είχες κάνει το πολυήμερο ταξίδι – προσκύνημα ή αν δεν μιλούσες άπταιστα αρχαία ελληνικά.

Η Αθήνα ήταν τουριστικός προορισμός από τότε που οι τουρίστες λέγονταν ταξιδευτές και τα μέσα μεταφοράς ήταν μόνο επίγεια και συχνά τετράποδα.

Ο Φλωμπέρ ήρθε με τον κολλητό του στην Ελλάδα το 1850 και έχει γράψει από εδώ κάποια πολύ απολαυστικά γράμματα στη μαμά του:

«Ακτινοβολούμε από ικανοποίηση που βρισκόμαστε στην Αθήνα. Και, κατ’ αρχήν για το κλίμα, μας φαίνεται πως είναι άνοιξη σε σχέση με την Πόλη που, μες στο χειμώνα, είναι πραγματική Σιβηρία. … Εδώ ξαναβρήκαμε τις μυρτιές και τα λιόδεντρα που μας θυμίζουν την καλή μας Συρία.  – Και κατόπι τα ερείπια! Τι ερείπια! Τι άνθρωποι αυτοί οι Έλληνες! Τι καλλιτέχνες! Διαβάζουμε, κρατούμε σημειώσεις. Όσο για μένα, βρίσκομαι σε ολύμπια κατάσταση, ρουφώ την αρχαία τέχνη με όλο μου το νου. Η θέα του Παρθενώνα είναι ένα από τα λίγα πράγματα σε τούτη τη ζωή που χαράχτηκαν τόσο βαθιά μέσα μου. – Δεν πα’ να λένε, η Τέχνη δεν είναι ψέμα[1]».

Η Αθήνα έγινε υπερβολικά και σαχλά τουριστική στη δεκαετία του ‘60 με την σύντομη δημοκρατική άνοιξη πριν τη δικτατορία, την Πλάκα, τα μπουζούκια, τον Ζορμπά, τον Μίκη, τον Μάνο, τη Μελίνα και τ’ άλλα παιδιά.

Κάπου εκεί πρέπει να εμφανίστηκαν τα πρώτα «σουβενίρ σοπ» στην Πλάκα και στο Μοναστηράκι.

Προσωπικά, η Πλάκα και το Μοναστηράκι, όσο κι αν μ’ αρέσουν υπό κανονικές συνθήκες (ειδικά η Πλάκα έχει υπέροχες γωνιές) άλλο τόσο με τρομάζουν την τουριστική περίοδο. Ειδικά αυτά τα 2 στενά, η Ηφαίστου και η Πανδρόσου αλλά και η πλατεία στο Μοναστηράκι, μου προκαλούν συμπτώματα ακραίου πανικού και αγοραφοβίας από την πολυκοσμία και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα.

Δε μου αρέσει καθόλου αυτή η Αθήνα. Η Αθήνα που πουλάει χιλιάδες ματάκια, πλαστικά κομπολόγια και ξύλινα πέη σε αστοιχείωτους τουρίστες. Η Αθήνα του γύρου και του ούζου. Του ταξιτζή που καραδοκεί στη Μητροπόλεως να τσιμπήσει το κορόιδο τον τουρίστα μπροστά στα μάτια της αστυνομίας. Ευτυχώς υπάρχει και η άλλη Αθήνα.

Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι η Αθήνα είναι η πόλη με τα χίλια πρόσωπα. Αρχαία (πιο αρχαία πεθαίνεις) και πιο νέα από τη Νέα Υόρκη. Από τα Αναφιώτικα στο Παγκράτι κι από τα Εξάρχεια στο Κολωνάκι, στην Κυψέλη ή στο Κουκάκι, η Αθήνα είναι από τις μοναδικές πόλεις που κάθε γωνιά της κρύβει και μια ιστορία. Το φως της δε είναι μοναδικό.

Όμως οι τουρίστες μας περιορίζονται κατά κανόνα σε ένα ιστορικό κέντρο μικρής σχετικά διαμέτρου, που έχει γεμίσει με ψεύτικα τσολιαδάκια και καραγκιόζηδες, σουβλάκια και «lukumades», μια ατέλειωτη προέλαση του κιτς στην εφιαλτική, μεταμοντέρνα εκδοχή της. Φυσικά, δεν έχω τίποτα με τα σουβλάκια. Ούτε βέβαια και με τους λουκουμάδες. Με ενοχλεί η ευκολία και το κλισέ.

Με 35 βαθμούς Κελσίου και πολλά μποφόρ, η Ακρόπολη έκλεισε από τις 14.00 και μετά. Το ίδιο έγινε και χτες (22 Ιουλίου) με ανεκτές και φυσιολογικές για την εποχή θερμοκρασίες, απλώς επειδή η ΕΜΥ είχε προβλέψει καύσωνα. Έτυχε ν’ ανέβω σήμερα στον βράχο με δύο Αμερικάνες φίλες, οι οποίες πετούν αύριο το πρωί για Σαντορίνη και είχαν μόνο μια μέρα για να δουν την Αθήνα και φυσικά την Ακρόπολη. Ανεβήκαμε άρον άρον τα σκαλιά και προλάβαμε στο τσακ, ενώ εκατοντάδες απορημένοι τουρίστες έμειναν απ’ έξω, χωρίς να υπάρχει κανένας απολύτως λόγος.

Φυσικά, δεν είναι όλα άσχημα. Μια επίσκεψη στο Μουσείο της Ακρόπολης αμέσως μετά κι ένας ωραίος καφές στην ταράτσα του, μας αποζημίωσε. Η άνοδος του τουρισμού είναι γεγονός και μάλιστα απόλυτα δικαιολογημένο. Η Αθήνα έχει πάψει να θεωρείται η βρώμικη πόλη που προσπερνάς πριν φτάσεις στα νησιά. Έχει γίνει προορισμός ακόμα και το χειμώνα. Και δικαίως. Γιατί παρά τα χιλιάδες προβλήματα είναι ένα μέρος μαγικό. Και δε φοβάμαι πως θα την καταστρέψουμε. Το έχουν δοκιμάσει πολλοί πριν από μας και δεν τα έχουν καταφέρει.

[1] Γράμματα του Φλωμπέρ απ’ την Ελλάδα, Εκδόσεις Άγρα, 1984