Τι λένε οι «εκλογικοί» αριθμοί για την πολιτική και τα κόμματα στην Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια;

Λίγες μέρες πριν τη συμπλήρωση 44 χρόνων από την πτώση της Χούντας, οι συζητήσεις για τη δημοκρατία στη χώρα μας (ποιότητα, εμπιστοσύνη σε κόμματα και άλλους θεσμούς, διαφθορά, μνημόνια, άνοδος της ακροδεξιάς κλπ) είναι για μια ακόμα φορά στην επικαιρότητα. Στις έρευνες εδώ και καιρό, παρατηρούμε την απογοήτευση των πολιτών, την επιφυλακτικότητά τους, αλλά και την αγωνιώδη αναζήτηση πιθανών διεξόδων και λύσεων.

Τι λένε όμως οι «εκλογικοί» αριθμοί για την πορεία του πολιτικού/κομματικού συστήματος στην Ελλάδα την τελευταία 20ετία; Πώς ήταν οι συσχετισμοί, τα αποτελέσματα, τα πράγματα, γενικότερα, πριν την κρίση και πώς είναι μετά;

1. Ο μέσος όρος του ποσοστού του πρώτου κόμματος στις τελευταίες 4 εκλογικές αναμετρήσεις (Μάιος 2012, Ιούνιος 2012, Ιανουάριος 2015, Σεπτέμβριος 2015) είναι 30,1%. Ο μέσος όρος του ποσοστού του πρώτου κόμματος στις αμέσως προηγούμενες τέσσερις αναμετρήσεις (2000, 2004, 2007, 2009) ήταν 43,7%.

2. Στο 82,5% έφτανε το ποσοστό του μέσου όρου του δικομματισμού στις 4 πρώτες αναμετρήσεις της δεκαετίας του 2000 (2000, 2004, 2007, 2009), ενώ στις επόμενες 4 το ποσοστό πέφτει στο 55%.

3. Τη δεκαετία 1998-2008 εκλέχθηκαν 2 πρωθυπουργοί: Σημίτης και Καραμανλής. Τη δεκαετία 2008-2018 έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί 6 πρόσωπα, οι μισοί εκ των οποίων εκλεγμένοι: Παπανδρέου, Σαμαράς, Τσίπρας, και οι μισοί όχι: Παπαδήμος, Πικραμένος, Θάνου (οι δύο τελευταίοι ήταν υπηρεσιακοί πρωθυπουργοί).

4. Τη δεκαετία 1998-2008 η πρωθυπουργική θητεία είχε μέσο όρο διάρκειας περίπου 2000 μέρες, ενώ τη δεκαετία 2008-2018 ο αριθμός ημερών πρωθυπουργικής θητείας υποτριπλασιάστηκε.

5. Δεν είχαμε κυβερνήσεις συνεργασίας την περίοδο 1998-2008, ενώ την τελευταία δεκαετία τα πράγματα έχουν αλλάξει: ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ (2011), ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ (2012), ΝΔ-ΠΑΣΟΚ (2013), ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (2015- 2 φορές)

6. Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, περίπου 1.100.000 ψηφοφόροι προτίμησαν διαφορετικό κόμμα σε σχέση με τις εκλογές του Ιανουαρίου. Δηλαδή περίπου ένας στους πέντε πολίτες μέσα σε μόλις 8 μήνες άλλαξε κομματική προτίμηση. Αν σε αυτούς προσθέσουμε και τους 750.000 περισσότερους που απείχαν συγκριτικά με τον Ιανουάριο, αντιλαμβανόμαστε ότι η σχέση ψηφοφόρου-κομμάτων κάθε άλλο παρά ισχυρή μπορεί να χαρακτηρισθεί.

7. Σημειώνουμε, τέλος, ότι η μεγαλύτερη μετατόπιση ψηφοφόρων καταγράφηκε στις εκλογές του Μαΐου 2012, όταν μόνο ένας στους τρεις ψήφισε το ίδιο κόμμα με τις εκλογές του 2009. Μέχρι τότε το σύνηθες ποσοστό μετακινήσεων από αναμέτρηση σε αναμέτρηση (όταν οι εκλογές απείχαν μεταξύ τους 3-4 χρόνια) ήταν περίπου 15% και αυτό κυρίως μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων.

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι το πολιτικό σύστημα την τελευταία δεκαετία έχει αποσυντονιστεί πλήρως, οι πολίτες ψάχνουν την καλύτερη δυνατή για εκείνους λύση περιπλανώμενοι από κόμμα σε κόμμα και τα κόμματα αναζητούν και εκείνα την ιδεατή για αυτά θέση στο νέο και πολύ ρευστό πολιτικό σκηνικό, πολλές φορές με ανορθόδοξο τρόπο.

Oι προκλήσεις για όλους τους παίκτες είναι μπροστά. Τα κόμματα, οι πολιτικοί, οι πολίτες βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: Πιθανές νέες συμμαχίες, νέα ερωτήματα και αιτήματα, επαναπροσδιορισμός πολιτικών ταυτοτήτων, αποφάσεις για ουσιαστική αλλαγή πλεύσης, είναι όλα πάνω στο τραπέζι.

Αυτό που δεν θα πρέπει όμως να ξεχνούν –ειδικά- οι πρωταγωνιστές του πολιτικού σκηνικού και κύριοι διαμορφωτές του «αύριο», όποιο δρόμο και αν επιλέξουν, είναι εκείνο που απόλυτα ξεκάθαρα και δωρικά είπε ο Μπάρακ Ομπάμα προ ημερών: «Εξαιτίας των αποτυχιών των κυβερνήσεων και των ισχυρών ελίτ, βλέπουμε πλέον μεγάλο μέρος του κόσμου να απειλείται να γυρίσει σε έναν παλιότερο, πιο επικίνδυνο, πιο βάρβαρο τρόπο που αντιμετωπίζονται τα πράγματα». Αν το πολιτικό σύστημα πορευτεί χωρίς να λάβει σοβαρά υπόψη το παραπάνω, η απειλή δεν θα απέχει πολύ από το να γίνει πραγματικότητα.