Τετάρτη απόγευμα. Η αίθουσα Καρατζά της Εθνικής Τράπεζας αρχίζει σιγά σιγά να γεμίζει με κόσμο. Άνθρωποι όλων των ηλικιών συζητούν με ενδιαφέρον για την εκδήλωση του ΙΣΤΑΜΕ, που θα ξεκινούσε λίγη ώρα μετά, με κεντρικό ομιλητή τον διακεκριμένο Γάλλο οικονομολόγο και διανοητή Ντανιέλ Κοέν. Στα πηγαδάκια πολιτικών και δημοσιογράφων οι συζητήσεις είναι έντονες, καθώς λίγα μέτρα πιο πέρα, συζητιέται την ίδια ώρα στη Βουλή το κρίσιμο πολυνομοσχέδιο. Μάλιστα, την ώρα που ο κ. Κοεν έφτανε στην αίθουσα Καρατζά, συνάντησε ομάδα διαδηλωτών που φώναζαν συνθήματα κατά της ψήφισης του πολυνομοσχεδίου.
Στην είσοδο της αίθουσας βλέπω την ψυχή της εκδήλωσης, τον Πρόεδρο του ΙΣΤΑΜΕ Χρήστο Δερβένη, ο οποίος ρύθμιζε όπως πάντα μεθοδικά τις τελευταίες λεπτομέρειες. Σε λίγη ώρα θα ανέβαινε στο βήμα για να καλωσορίσει τους παρευρισκομένους που είχαν ήδη γεμίσει ασφυκτικά την αίθουσα. Άλλωστε ο τίτλος – ομπρέλα της εκδήλωσης είναι το θέμα των ημερών: «Ετοιμάζοντας την επόμενη ημέρα: Η Ελλάδα μετά το Μνημόνιο» και όπως εξήγησε στην ομιλία του ο κ. Δερβένης «θα αναζητηθούν οι αιτίες που οδήγησαν στην ύφεση, αλλά και η κατεύθυνση που θα πρέπει να έχουμε τα επόμενα χρόνια μετά το μνημόνιο»
Μετά την εναρκτήρια ομιλία του κ. Δερβένη στο βήμα ανέβηκε ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Β. Βενιζέλος, ο οποίος άφησε για λίγη ώρα τη Βουλή ειδικά για την εκδήλωση. Είχε να προλογίσει, άλλωστε έναν «καλό φίλο» -όπως είπε και στην ομιλία του-, αλλά και πρωταγωνιστή του τεχνικού αλλά και πολιτικού παρασκηνίου των ευρωπαϊκών πραγμάτων των τελευταίων ετών, τον καθηγητή Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Παρισιού και πρόεδρο του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ζαν Ζορές, Ντανιέλ Κοέν. Η φιλία των δύο αντρών μετράει αρκετό καιρό, όταν συνεργάστηκαν κατά την περίοδο της θητείας του Β. Βενιζέλου στο ΥΠΟΙΚ, την εποχή που ο κ. Κοέν συμμετείχε στην ομάδα συμβούλων του ελληνικού δημοσίου για το κούρεμα του δημόσιου χρέους. Πρόσφατα (στις 15 Ιουνίου) συναντήθηκαν στο Παρίσι, όπου και συμμετείχαν σε κλειστή συνάντηση εργασίας στο πλαίσιο του «Φόρουμ Ευρωπαίων Προοδευτικών» που διοργάνωσαν από κοινού το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και το Ίδρυμα Jean-Jaurès.
Στην ομιλία του ο κ. Βενιζέλος, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι εάν δεν είχε ακολουθηθεί η πολιτική που ακολουθήθηκε στην χώρα μας «θα είχαμε οδηγηθεί στην κατάρρευση των θεσµών και των δοµών της ελληνικής οικονοµίας, στην εξανέµιση των περιουσιών των Ελλήνων, στην εκµηδένιση καταθέσεων και ακίνητων περιουσιών». Παράλληλα, ανέφερε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα είναι η ανεργία των νέων, ενώ τόνισε ότι δεν υπάρχει πλέον ανάγκη δημοσιονομικών μέτρων, αλλά μόνο διαρθρωτικών αλλαγών. Ο κ. Βενιζέλος σημείωσε ότι «αναφέροµαι πολύ συχνά στο καταλυτικό παράδειγµα της Κύπρου. Αναφέροµαι πολύ συχνά στο παράδειγµα πανίσχυρων οικονοµιών του κόσµου, που έχουν υποταχτεί στους όρους ενός µνηµονίου που είναι παρόµοιοι µε τους ελληνικούς, χωρίς καν να έχουν πάρει οικονοµική βοήθεια µε τη µορφή ενός µεγάλου δανείου. Η Πορτογαλία έχει πάρει ένα δάνειο εντυπωσιακά µικρό σε σχέση µε τα 250 δις του ελληνικού πακέτου, στο οποίο πρέπει να προσθέσουµε την έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που κάποια στιγµή έφτανε τα 150 δις. Και πρέπει να προσθέσουµε και τη µείωση του ελληνικού ∆ηµοσίου χρέους, από το οποίο αφαιρέθηκαν 130 δις ευρώ προς όφελος
των µελλοντικών γενιών» (…)
«Τώρα είµαστε σε θέση, απευθυνόµενοι στους θεσµικούς µας εταίρους να πούµε πως η Ελλάδα έχει πετύχει ένα θαύµα στη δηµοσιονοµική προσαρµογή χάρη στις θυσίες του ελληνικού λαού. Η δηµοσιονοµική προσαρµογή, ως προς το έλλειµµα, ξεπερνά τις 10 ποσοστιαίες µονάδες ονοµαστικά και µε όρους κυκλικά προσαρµοσµένους και διαρθρωτικούς. Αν δηλαδή λάβουµε υπόψη µας την επιρροή της ύφεσης και µέτρα εφ' άπαξ, που πρέπει να ληφθούν κάποιες χρονιές, η προσαρµογή ξεπερνά τις 17 µονάδες του ΑΕΠ. Έχουµε φτάσει αυτή τη στιγµή να έχουµε διαρθρωτικά όχι έλλειµµα αλλά πλεόνασµα. Να είµαστε η χώρα που έχει τις καλύτερες επιδόσεις, όπως θα µας εξηγήσει σε λίγο ο Ντανιέλ Κοέν. Και αυτό είναι το βασικό, το θεµελιώδες επιχείρηµα που µας επιτρέπει να λέµε όχι µεταξύ µας, όχι για λόγους πολιτικούς εσωτερικούς δηµαγωγικούς συνθηµατολογικούς, ότι η Ελλάδα δεν πρέπει, δεν µπορεί, δεν χρειάζεται να λάβει πρόσθετα δηµοσιονοµικά µέτρα που περιορίζουν τα εισοδήµατα, τους µισθούς, τις συντάξεις, το διαθέσιµο εισόδηµα, τη ζήτηση. Βέβαια, από την άλλη µεριά, είναι προφανές ότι πρέπει να εστιάσουµε τις προσπάθειές µας στη µεγάλη αλλαγή που πρέπει να γίνει στο κράτος, στο µοντέλο ανάπτυξης, στις συµπεριφορές. Άρα, όπως είχα την ευκαιρία να πω πολλές φορές, η θέση µας διατυπωµένη επιγραµµατικά είναι: όχι στα δηµοσιονοµικά µέτρα, ναι στις διαρθρωτικές αλλαγές. Ναι σε οποιαδήποτε παρέµβαση είναι αναγκαία για να αποκτήσει η Ελλάδα ένα κανονικό κράτος, για να αποκτήσει η Ελλάδα»
«Πρέπει να σας ακούσει ο κ. Σόιμπλε, τι έχετε κάνει ως Ελλάδα» τόνισε από την μεριά του στην ομιλία του ο Ντ. Κοέν, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα έσωσε και άλλες χώρες με την προσπάθειά της. Ο διακεκριμένος οικονομολόγος ξεκίνησε την ομιλία του με αναφορά στη διαδήλωση που ελάμβανε χώρα εκείνη την ώρα δίπλα στο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, λέγοντας πως «το ίδιο σκηνικό αντιμετώπισε και κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Ισπανία. Γνώριζε για τις διαδηλώσεις και το θέμα με την δημοτική αστυνομία από τις ειδήσεις στα γαλλικά κανάλια ενημέρωσης». Ο κ. Κοέν αφιέρωσε μέρος της ομιλίας του στον λάθος υπολογισμό του πολλαπλασιαστή, «είναι σημαντικό να θέσετε το θέμα που ανέδειξε ο οικονομολόγος του ΔΝΤ, ο κ. Μπλανσάρ, για το λάθος υπολογισμό του πολλαπλασιαστή, που οδήγησε σε αύξηση της ύφεσης. Πρέπει ακόμη ο κ. Σόιμπλε να ακούσει τις δικές σας προτάσεις για τη δική σας προσαρμογή. Οφείλετε να συμμετέχετε στον διάλογο ως Ευρωπαίοι και όχι ως Έλληνες». Όπως είπε σύμφωνα με τους δικούς του υπολογισμούς ο πραγματικός πολλαπλασιαστης για την Ελλάδα δεν ήταν 0,5 που εφάρμοσε αρχικά το ΔΝΤ -προτού αποδεχτεί το λάθος και πει οτι θα έπρεπε να είναι 1,5- αλλά 1,46. Αυτό σημαίνει είπε οτι τα μέτρα που θα έπρεπε να ληφθούν μέσω των μνημονίων ηταν τα μισά. Στις συζητήσεις με την τροικα, πρότεινε, η κυβέρνηση θα μπορούσε να προβάλλει το επιχείρημα οτι θα πρέπει να σταματήσουν να επικεντρώνονται στη λογιστικη αποτύπωση του ελλείμματος αλλά να στρέψουν την προσοχή τους στο διαρθρωτικό έλλειμμα. Σύμφωνα με την ανάλυση του κ. Κοεν, η Ευρώπη επανέλαβε κατά τη σημερινή κρίση τα λάθη που έγιναν μετά το κραχ του 1929 όταν δεν υπήρξε δανειστής τελικής καταφυγής, αλλά επέμεινε σε μέτρα λιτότητας. Ωστόσο, επεσήμανε ότι οι συνέπειες της σημερινής κρίσης στην οικονομία είναι μεγαλύτερες σε σχέση με εκείνες του κραχ του 1929. Σε 1 χρόνο σημερινής κρίσης οι συνέπειες στην αγορά ήταν στα επίπεδα του 1933, 1 χρόνος, δηλαδή, δικός μας ήταν 4 χρόνια εκείνης της εποχής.
«Σε προηγμένες χώρες, η κρίση τελείωσε γρήγορα. Η κρίση εισήλθε στην Ευρώπη με την ελληνική κρίση, η οποία ήταν και ένα υπαρξιακό τεστ για την ίδια την Ευρώπη» σημείωσε ο κ. Κοέν. «Οι ηγέτες της Ευρώπης δεν είχαν ούτε ιδέες ούτε λύσεις. Κανείς δεν ήξερε πως η οικονομία θα ανακτούσε ρευστότητα. Μπήκαμε στην κρίση το 2008 εντελώς απροετοίμαστοι και από θεσμική και από πρακτική πλευρά. Ο κ. Κοέν επέμεινε στην μινιμαλιστική προσέγγιση λέγοντας «να σταματήσουμε να μετράμε την προσπάθεια που καταβάλουμε σε νούμερα και να εστιάσουμε σε διαρθρωτικές και δομικές παραμέτρους… Όπως είπε και ο Ευάγγελος Βενιζέλος χρειάζονται δομικά και διαρθρωτικά μέτρα, αλλά όχι αυτά που παίρνουμε. Στη Γαλλία ο προϋπολογισμός συντάσσεται μόνο με δομικά- διαρθρωτικά κριτήρια. Είναι η κατάλληλη στιγμή να εισαγάγουμε τέτοιους όρους»
Στο στρογγυλό τραπέζι που ακολούθησε, το οποίο συντόνισε με μαεστρία ο έμπειρος δημοσιογράφος κ. Παύλος Τσίμας οι ομιλητές, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Φίλιππος Σαχινίδης, ο καθηγητής του ΕΜΠ Γιάννης Καλογήρου και ο καθηγητής του Οικ. Πανεπιστημίου Γιώργος Παγουλάτος, μίλησαν και αυτοί κατά των μέτρων λιτότητας, συμφώνησαν ότι η λύση είναι η ανάπτυξη και επιχείρησαν να απαντήσουν στο ερώτημα ποια ανάπτυξη μπορεί να υπάρξει στην Ελλάδα.
Ο κ. Σαχινίδης ξεκίνησε την ομιλία του τονίζοντας ότι πρέπει να σταματήσει το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής ως προς την ταχύτητα και την ένταση που υπήρχε έως σήμερα, ενώ εξήγησε πως όταν σχεδιαζόταν το πρόγραμμα δεν ήταν γνωστό το βάθος της ύφεσης του 2009. Ο κ. Σαχινίδης υπογράμμισε ότι «η προσπάθεια για έξοδο από την κρίση πρέπει να γίνει μέσω της ανάπτυξης, αλλά ποιας ανάπτυξης; Έχει καταστεί σαφές ότι η ανάπτυξη της προηγούμενης δεκαετίας δεν ήταν διατηρήσιμη και οδήγησε στη σημερινή κρίση» Παράλληλα, τόνισε την ανάγκη για την εκπόνηση ενός νέου σχεδίου Μάρσαλ, ενώ στάθηκε ιδιαίτερα στο θέμα των διαρθρωτικών αλλαγών που «δεν οδηγούν από μόνες τους στην έξοδο από την ύφεση», αλλά και των μεταρρυθμίσεων, «που ήταν λάθος ότι ξεκίνησαν από την αγορά εργασίας και όχι στις υπηρεσίες» Κατέληξε πάντως ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να επαναπαύεται περιμένοντας τις γερμανικές εκλογές, γιατί αντίθετα από το προσδωκόμενο, η Γερμανία μπορεί να σκληρύνει τη στάση της. «Χρειαζόμαστε επενδύσεις από ιδιώτες, Έλληνες και ξένους, σε σταθερό πολιτικό περιβάλλον»
«Η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει στη γνώση, στο ανθρώπινο δυναμικό, την καινοτόμα επιχείρηση και το ευφυές κράτος, ώστε να φτάσουμε στην ευφυή ανάπτυξη στην Ελλάδα και στην Ευρώπη» υπογράμμισε στη δική του τοποθέτηση ο καθηγητής του ΕΜΠ Γιάννης Καλογήρου, ενώ ο κ. Παγουλάτος υπογράμμισε πως αυτό που πρέπει να φοβάται η ευρωζώνη είναι όχι η ανάληψη, αλλά η μη ανάληψη των ευθυνών της από τη Γερμανία. Το στοίχημα της Ελλάδας, τόνισε, είναι να παραμείνει στον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης, να αποκτήσει νέο κράτος και να γίνει δικαιότερη κατανομή των βαρών.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν πολιτικοί, δημοσιογράφοι, αλλά και διακεκριμένες προσωπικότητες από πολλούς χώρους μεταξύ των οποίων οι υπουργοί κ.κ Μιχάλης Χρυσοχοίδης, Εύη Χριστοφιλοπούλου, Λεωνίδας Γρηγοράκος, Δημήτρης Κούρκουλας, Βασίλης Κεγκέρογλου, Αθανάσιος Τσαυτάρης, οι πρώην υπουργοί Γιώργος Κουτρουμάνης, Χρήστος Πρωτόπαππας, ο γραμματέας της ΚΠΕ Νίκος Ανδρουλάκης, η ευρωβουλευτής Συλβάνα Ράπτη, αλλά και ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών και πρόεδρος ΕΤΕ, Γιώργος Ζανιάς, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κώστας Μποτόπουλος, ο Επικεφαλής ΟΔΔΗΧ Στέλιος Παπαδόπουλος κ.α. Αμέσως μετά ακολούθησε δείπνο με τους ομιλητές και η συζήτηση συνεχίστηκε με θέα την Ακρόπολη…
14°
