Πρώην δημοκρατική παραλία

Αυτή η φωτογραφία πριν από μία, δύο ή και περισσότερες δεκαετίες θα ήταν μια κοινότοπη απεικόνιση από το ελληνικό καλοκαίρι. Όσο κοινότοπη είναι σήμερα μια σέλφι στην ξαπλώστρα, ένα instastory με ευεργετικά φρούτα σε old fashion πιατέλα και πάλλευκο γιαούρτι, ένα καρό τραπεζομάντιλο του πικνίκ με σπιτικά φαλάφελ και τσιπς-λαχανίδες που όταν το φοράει βαυαρέζα σερβιτόρα του oktoberfest γελάμε βροντερά, τα αντικριστά κοκτέιλ δύο φίλων.

Σήμερα είναι μια σχεδόν περιθωριακή αποτύπωση, μια cult σύνθεση που δεν μιλάει σωστά τη γλώσσα του ψηφιακού γούστου, μια παλιομοδίτικη διαχείριση του δειλινού στη θάλασσα των διακοπών ή ακόμα καλύτερα μια ενοχλητική περιγραφή ενός παρωχημένου τρόπου να ζεις το κυκλαδίτικο ηλιοβασίλεμα.

Η ίδια η ιδέα του ηλιοβασιλέματος έχει εικονολογικά φθαρεί. Εξάλλου από την πάλαι ποτέ άνοδο και άνθηση των μεσαίων στρωμάτων και τον κοσμοπολιτισμό τους, δεν έμεινε παρά η καλαισθητική επάρκεια. Φτωχοί με στιλ, όπως έλεγαν οι πιο κυνικοί από τους χρεοκοπίστας του αντιμνημονίου. Τρε μπανάλ, σε κάθε περίπτωση, να φωτογραφίζεις την ύπαιθρο, όπως το έχουν κάνει τόσοι και τόσοι, το τουριστικό sunset. Στην Οία, οι κουτοί Ιάπωνες μόνo χειροκροτούν. Εμείς εδώ δεν είμαστε πια πολιτισμικοί έφηβοι για να θέλουμε τέτοιες γλυκερές στιγμές. Το κουκλότατο αυτοπορτρέτο μας, μια εικόνα με μονόπετρο και νύχια –με στρας και χωρίς στρες–, ένα ακόμα τατού «sapere aude», μια πανοραμική της Aθήνας από ταράτσα με ποτά, αυτά ναι, μπορεί να επιτρέπονται και να φιλτράρονται ελαφρώς από τις βελτιωτικές υπολογιστικές μηχανές που κρατάμε στην παλάμη μας.

Σε ποιες θάλασσες και ακτές συλλαμβάνονται αυτές οι στιγμές σύγχρονης ανεμελιάς, ορθής απόλαυσης; Σε ποια παραλία βρίσκεται το έγκυρο καλοκαίρι χωρίς κακογουστιές; Ποιοι είναι οι τόποι εκπομπής της κυρίαρχης εικόνας θερινών απολαύσεων;

Δύο τέτοιοι «τόποι» έχουν διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Οι παραλίες της δύσκολης προσπέλασης, που περπατάς στα πυρωμένα μονοπάτια για να βρεις την ημερήσια Βαλχάλα της ανάπαυσης πριν τους νέους σου αστικούς πολέμους ή που φτάνεις από θαλάσσης έχοντας αποσυνδεθεί για λίγο από τη γη σε ένα μικρό ταξίδι αλμυρού εξαγνισμού. Είναι για λίγους αυτές οι παραλίες, είναι μεγάλος ή μικρός νεοχιπισμός και χειραφέτηση να βρεθείς εκεί. Και μετά, είναι και οι άλλες παραλίες των πολλών. Σωστά μικρά διαμερίσματα θαλάσσης, χωρίς τοιχώματα να εμποδίζουν το φιλήδονο βλέμμα και τον αέρινο γαργαλισμό. Εκεί που το εμπόριο διακοπών και η διαδεδομένη πολυτέλεια έχουν εποικίσει αμμουδιές με ξύλινες εγκαταστάσεις, σανίδια, ξαπλώστρες, τέντες, μαξιλάρες και όπου κυκλοφορούν παιδιά που σερβίρουν. Μικροί τόποι πολυτελείας σε τιμές που φαίνονται λογικές.

Το ηλιοβασίλεμα στο Κίνι της Σύρου, αν δεν επίκεινται ακραία καιρικά φαινόμενα, είναι απλά ένα ηλιοβασίλεμα σε μια κοινότοπη παραλία με θάλασσα και τον ήλιο και άσχετους ανθρώπους. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες εδώ δείχνουν να έχουν αποδράσει από μια άλλη εποχή, οι φιγούρες και οι πράξεις τους είναι σχεδόν εκτός κανόνα. Είναι ίσως ο παλιός κανόνας του θαλάσσιου μπάνιου στην Ελλάδα.

Αριστερά και κοντά στις φορητές πολυθρονούλες από αλουμίνιο και πλαστικό πλέγμα μια γυναίκα, ίσως έγκυος, και ένας άνδρας τρώνε παγωτό πύραυλο από το περίπτερο. Παραδίπλα ένας άνδρας και μια γυναίκα κάθονται στην άμμο και δεν φοβούνται μη λερωθούν. Λοξά και οικεία κοιτιούνται. Στο βάθος ορισμένοι κολυμπούν. Εκεί που σκάει το κύμα ένας πατέρας συνοδεύει το παιδί του. Και δεξιά και πιο κοντά μας δύο νέοι άνδρες έχουν γυρίσει την πλάτη στην ήλιο και συνωμοτούν. Τέλος και δεξιά διακρίνεται η άλλη περιοχή, εκείνη με τις ξαπλώστρες και τις χτιστές δημοτικές ομπρέλες με τα κρόσσια από τα ξερά φύλλα καλαμιών να σχηματίζουν ομοιώματα χαβανέζικης φολκλορικής φούστας. Δεν είναι οι κυριλέ ξαπλώστρες της λαϊκής αυτής παραλίας –αυτές είναι πιο πέρα–, είναι οι χαλαρές. Τα «συμπράγκαλα μιας μέρας» διακρίνονται εξάλλου, είναι αφημένα, ράθυμα και αυτά, στην άμμο.

Στην πραγματικότητα αυτή η παραλία υπάρχει ακόμα, δεν τη βλέπουμε όμως στα σόσιαλ μίντια. Υπάρχει αλλά έχει συρρικνωθεί. Είναι η ιστορική πλατφόρμα απογείωσης των μεσαίων στρωμάτων. Είναι η λαϊκή και μικροαστική ακροθαλασσιά που γεννήθηκε δειλά το ’60, μεγάλωσε αισιόδοξα το ’80 και αποθεώθηκε ως τόπος κοινής ζωής και εμπειρίας έως την έλευση του μιλένιουμ και της εντύπωσης ότι η κουλτούρα της χλιδής μάς αφορά όλους ισόποσα. Υπάρχει αλλά έχει συρρικνωθεί, όπως όλοι οι τόποι κοινής ζωής, όλες οι αφετηρίες της δημοκρατικής συμβίωσης.

Εκεί βιώθηκε το σκανδαλώδες τόπλες και η εφηβική καύλα των αγοριών που έκοβαν βόλτες για το χατίρι του, οι ρακετομαχίες και το ομαδικό βόλεϊ των 30άρηδων στα ρηχά, τα κεφτεδάκια του γιαννάάαααααακηηητακεφτεδάαακκιααασουυυ και μια βρώμικη γιαγιά με μαύρο μαγιό που περιφρονημένη από κόρη και γαμπρό ταΐζει αυγουλάκια τα παιδιά, οι πρώτες παιδικές βουτιές με μάσκα-με-αναπνευστήρα δίπλα σε γέρους και ανήμπορους αλλά με αδιαφορία και επιθυμητικές φλασιές για κάθε τι μελλοντικό και ηδονικό. Εκεί στην άμμο με ψάθες αυθεντικές, μετά πλαστικές και ακόμα πιο μετά πολύχρωμες, λεπτές και χνουδωτές ταυτοχρόνως πετσέτσες θαλάσσης ποτισμένες με δείκτες προστασίας. Μπικίνια και ολόσωμα, αθλητικές εφημερίδες και καγκουριές, παρά δίπλα τρανζιστοράκια και ψυγεία από ροζ φελιζόλ. Εκεί, όταν υπήρχε λαϊκή και μεσαία τάξη στην παραλία, πριν διασπαστούμε σε υποτελείς του φρέντο στην ξαπλώστρα και σε ήρωες πότες του λιωμένου νερού, εκείνου που ζεστάθηκε σαν κάτουρο από την ανάβαση στα θυμάρια πριν τον μικρό παράδεισο της απόμερης ελιτίστικης ακτής.

↑ Ηλιοβασίλεμα στο Κίνι της Σύρου, 7/7/18