Η διάλυση του πελατειακού κράτους είναι υπόθεση δημοκρατίας

Μετά από εννιά χρόνια λιτότητας, ύφεσης, αποσάθρωσης των κοινωνικών δομών και των προσωπικών σχέσεων, μια χώρα ημι-διαλυμένη στέκεται όρθια χάρη στις εκατοντάδες των δισεκατομμυρίων των δανειστών. Αυτή η χώρα έχει, παρ’ όλα ταύτα, «καταφέρει» να κρατήσει άτρωτο τον βασικό μηχανισμό κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής αναπαραγωγής της: το πελατειακό κράτος. Αυτό, δηλαδή, που οδήγησε τη χώρα (και) σ’ αυτή την κατάρρευση παρέμεινε αλώβητο. Πολλοί περισσότεροι σήμερα, στην ολοκλήρωση των μνημονίων, το παρεδέχονται. Κάποιοι εξ αυτών, πιο τολμηροί, ομολογούν ότι το ισχυρό φάρμακο που δόθηκε στην Ελλάδα δεν ήταν, ακριβώς, εκείνο που προσιδίαζε στην ασθένειά της. Αλλά, ο γέγονε γέγονε.

Η ερμηνεία αυτού του παραδόξου είναι ότι το πελατειακό κράτος δεν αφορά τους δανειστές, παρά κατά το μέρος της συνδρομής του στα ελλείμματα και τα χρέη. Δεν τους αφορά το μοντέλο διακυβέρνησης μιας χώρας, αφού το δικό τους μοντέλο είναι “one size fits all”. Σύμφωνα μ’ αυτό, δεν απαιτείται παρά η ύπαρξη ενός υπερ-λογιστή που μπορεί να μαζεύει φόρους και εισφορές, καθώς επίσης να υπολογίζει εάν οι περικοπές είναι αρκετές ώστε να κάνουν τους δανειστές ευτυχείς.

Έτσι ερμηνεύεται το γεγονός ότι δείχνουν μια χαλαρότητα, μια αδιαφορία απέναντι στην ολοκλήρωση των ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων.  Σε κάθε περίπτωση, ελάχιστες εξ αυτών  χαρακτηρίσθηκαν ως «προαπαιτούμενες ενέργειες», ώστε να ασκείται πίεση στην ελληνική πλευρά. Και όπου αυτό έγινε, εκτεινόταν μέχρι την ψήφιση -και όχι την παρακολούθηση της εφαρμογής- κάποιων συναφών διατάξεων. Έτσι, η δημοσιονομική ισορροπία αποκαταστάθηκε, πλην όμως, τα αίτια που οδήγησαν στην ανισορροπία παραμένουν ισχυρά.

Μια πλησιέστερη εξέταση των πεπραγμένων και του ρόλου καθενός εκ των δανειστών επιβεβαιώνει αυτές τις υποθέσεις. Η δουλειά των δανειστών εξαντλείται στην «κατάσβεση του πυρός». Εάν το επόμενο/νέο σπίτι σου πάρει φωτιά, αυτό δεν είναι δική τους δουλειά. Του ΔΝΤ που δεν διαθέτει "troops on the ground", σίγουρα. Όσο για την ΕΕ, η οποία, προς το παρόν λειτουργεί με βαρονίες και σφαίρες επιρροής, δεν μπορεί να κάνει και πολλά. Το μάθημα που αποκομίσαμε από τη δική μας περίπτωση είναι πολύ διδακτικό. Τη θεραπεία της πολυ-ασθενούσας ελληνικής δημόσιας διοίκησης έχει επιφορτιστεί ένας, καθ’ όλα αναξιόπιστος, ιατρός. Υπό το προσωνύμιο «οι Γάλλοι» υποκρύπτονται κάποιοι εμπειρογνώμονες που σουλατσάρουν εδώ και εννέα χρόνια μεταξύ Αθηνών, Παρισίων και νήσων κι όλο κάτι διορθώνουν. Το περισσότερο που έχουν καταφέρει είναι να σχεδιάσουν ένα σύστημα επιλογής ανώτατων διοικητικών στελεχών, το οποίο κατέρρευσε ως χάρτινος πύργος, όταν ασχολήθηκαν μαζί του πολιτικοί του βεληνεκούς του κ. Σπίρτζη.

Εκείνο το οποίο δεν δημιουργήθηκε ούτε από τους δανειστές ούτε, εννοείται, από τις ελληνικές κυβερνήσεις είναι ένα αξιόπιστο κρατικό υπόστρωμα, απαραίτητο για την επιτυχία οιασδήποτε ειδικότερης  μεταρρύθμισης.

Παραδείγματα: Η περικοπή των συντάξεων είναι τεχνικά εύκολη υπόθεση, ενώ η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος είναι δύσκολη. Αυτή η μεταρρύθμιση δεν μπορεί, όμως, να δρομολογηθεί και να πετύχει σε μια χώρα που δεν καταφέρνει, εδώ και δύο χρόνια, να οργανώσει τον ΕΦΚΑ!

Παρακολουθούμε τους διαξιφισμούς για τα μεγάλα πλεονάσματα και τα υπερ-πλεονάσματα, που κανένας, εκτός από τον χαριτωμένο υπουργό Οικονομικών, δεν πιστεύει ότι  είναι αποτέλεσμα της υπερ-απόδοσης της οικονομίας. Με τα χίλια βάσανα και με το κνούτο των δανειστών καταφέραμε να έχουμε έναν τριετή προϋπολογισμό κι ακόμη η χώρα αδυνατεί να έχει ενιαίους λογιστικούς κανόνες. Πώς θα καταφέρει να αποκτήσει τους μηχανισμούς σχεδιασμού, παρακολούθησης και αξιολόγησης των δράσεων των δημοσίων οργανώσεων που απαιτούνται για την επιτυχία ενός τόσο φιλόδοξου στόχου; Πώς δεν θα συνεχιστεί η άθλια πρακτική του κράτους-μπαταχτσή που χρωστάει σ’ όλους και καμώνεται ότι είναι και πλεονασματικό;

Τα φαιδρά περί ανάπτυξης που εκστομίζονται καθημερινά τα παρακάμπτω και καλώ τους συριζαίους μυνχάουζεν να προσπαθήσουν προηγουμένως να εδραιώσουν τον εξω-δικαστικό συμβιβασμό που καρκινοβατεί.

Εν τέλει, εάν η ανάπτυξη προϋποθέτει ένα σχέδιο διαφοροποιημένο για τις μεγάλες και μικρές πόλεις, για τους δήμους και τις περιφέρειες, ε αυτό, σίγουρα, δεν το έχει κάνει και δεν πρόκειται να το κάνει ο ρουσφετοπράκτης κ. Σκουρλέτης. Ούτε και οι ομογάλακτοί του στην κυβέρνηση που δεν ντρέπονται να μην μπορούν ακόμη να μας πουν όχι ποιοι από τους κρατικούς φορείς είναι άχρηστοι και ποιοι αποδοτικοί, αλλά ούτε καν ποιοι είναι.

Πάταξη του πελατειακού κράτους σημαίνει ότι μπορείς να αντιμετωπίζεις αποτελεσματικά και αποδοτικά όλα αυτά τα μεγάλα και μικρά «αγκάθια» που αναφύονται στον δρόμο προς την πρόοδο της χώρας. Ο πελατειασμός δεν είναι μόνο ρυθμίσεις, αποφάσεις και δομές. Είναι αντίληψη για το δημόσιο συμφέρον, είναι κουλτούρα και αισθητική στη διοίκηση και την πολιτική. Εν τέλει, ο αγώνας για την πάταξή του είναι αγώνας για την αποκατάσταση μιας χωλής δημοκρατίας στην ελληνική πατρίδα.